HATAY DEVLETİ MİLLET MECLİSİ ÜZERİNDE CUMHURİYET HALK PARTİSİ VE TBMM’NİN ETKİLERİ

Year 2018, , 247 - 265, 01.07.2018

Meral Balcı

https://doi.org/10.14783/maruoneri.v13i38778.352383

Cited By: 1

Abstract

Mondros
Mütarekesi'nin sonrasında Fransız işgaline uğrayan İskenderun Sancağı (Hatay)
bölgesi 1921 yılında Türkiye ile Fransa arasında yapılan anlaşma ile Suriye'ye
bağlı, mandater, özerk bir bölge olarak tanımlanmıştır. Bu tarihten sonra hem
Ankara Hükümeti hem de Abdurrahman Melek, Tayfur Sökmen, Abdulgani Türkmen gibi
Hatay bölgesinin önde gelen isimleri Hatay'ın Türkiye topraklarına
katılabilmesi için yoğun çaba sarf etmişlerdir. 1937 yılında Milletler Cemiyeti
Sancak'a özel bir statü tanımış ve Sancak Anayasası oluşturulmuştur. Bunun yanı
sıra Sancak'ın geleceği hakkında karar verecek bir meclis oluşturabilmek adına
seçim yapılması öngörülmüştür. İlk
olarak, Hatay Halk Partisi kurulmuş, Hatay Millet Meclisi için seçim yapılmış
ve seçilen 40 milletvekilinin 22'si Türklerden oluşmuştur. Ayrıca,
Ankara Hükümeti ile doğrudan temas halinde olan Hatay’ın ileri gelen Türkleri
Hatay Devleti’nin en üst makamlarında bulunmuşlardır. Hatay
Hükümeti’nin Cumhuriyet Halk Partisi programına benzer bir program oluşturması
ve Hatay Millet Meclisi'nin 1924 Anayasası’na benzer yasalar çıkarmaları gibi
gelişmeler Hatay Millet Meclisi'nin Türkiye'ye katılma kararı alacağının
habercisi olmuştur.

Keywords

Anahtar Kelimeler: CHP, TBMM, Anayasa, Hatay

References

• Akçora, E. (2000). Hatay'ın Anavatana İlhakının Türk Dış Politikasındaki Yeri. B. Türkdoğan (Ed.). Aslan, N. ve Unan, N. (der.) (1989). Atatürk'ün Söylev ve Demeçleri, Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi. Atatürk Dönemi Dış Politikası içinde. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, 337. Aslan, K. (1991). Millî Mücadelede Dörtyol. Antakya: Kültür Ofset Basımevi. Atay, F. R. (1980). Çankaya. İstanbul: BATEŞ A.Ş. Yayınları. Ayın Tarihi Dergisi, Ocak 1937, 38. Ayın Tarihi Dergisi, Ağustos 1938, 57. Ayın Tarihi Dergisi, Eylül 1938, 58. Ayın Tarihi Dergisi, Şubat 1939, 63. Bayur, H. (1973). Türk Devletinin Dış Siyasası. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. Cumhuriyet Gazetesi, 21 Şubat 1937. Cumhuriyet Gazetesi, 21 Temmuz 1938. Cumhuriyet Gazetesi, 8 Eylül 1938. Cumhuriyet Gazetesi, 18 Şubat 1939. Cumhuriyet Gazetesi, 25 Nisan 1939. Cumhuriyet Gazetesi, 17 Haziran 1939. Cumhuriyet Halk Partisi (1935). Cumhuriyet Halk Partisi Parti Programı. Çevrimiçi kaynak. https://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/e_yayin.eser_bilgi_q?ptip=SIYASI%20PARTI%20YAYINLARI&pdemirbas=197000602 Erişim Tarihi: 07 Ekim 2017. Duman, Ç. (2008). Hatay Millet Meclisi (2 Eylül 1938-29 Haziran 1939). Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Mersin. Eyicil, A. (1990). Siyasi Tarih, Ankara: Gün Yayıncılık. Göztepe, T. M. (1942). Hatay Albümü. İstanbul: Ticari Birlik Gazetesi Yayınları. Hatay Resmî Gazetesi, 29 Nisan 1939. Konuralp, N. A. (1970). Hatay'ın Kurtuluş ve Kurtarış Mücadelesi Tarihi. İskenderun: Hatay Postası Gazete ve Basımevi. Melek, A. (1986). Hatay Nasıl Kurtuldu. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. Mursaloğlu, M. (2003). Atatürk ve Hatay Davası. İstanbul: Seçil Ofset Matbaacılık. Nasuhioğlu, İ. (1981). Atatürk Hatay'ı Hasta Halinde İken Almıştı. Tarih ve Edebiyat Mecmuası, Sayı: 11. Öztürk, K. (1998). Türk Parlamento Tarihi. (9. cilt), Ankara: TBMM Vakıf Yayınları. Pehlivanlı, H., Sarınay, Y. ve Yıldırım, H. (2001). Türk Dış Politikasında Hatay (1918-1939), Ankara: ASAM. Saral, AH. (1996). Türk İstiklal Harbi IV, Güney Cephesi, 15 Mayıs 1919-20 Ekim 1921, Ankara: Genelkurmay Basımevi. Savcı, N. (2007). Hatay Cumhuriyeti: Kuruluşu ve Anavatana Katılışı, İstanbul Üniversitesi, Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Anabilim Dalı, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) İstanbul. Selçuk, H. (1971). Hatay'ın O Günleri. İstanbul: Sucuoğlu Matbaası. Soyak, H. R. (2006). Atatürk'ten Hatıralar. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. Soysal, İ. (1983). Tarihçeleri ve Açıklamaları ile Birlikte Türkiye'nin Siyasi Anlaşmaları. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları. Sökmen, T. (1978). Hatay'ın Kurtuluşu için Harcanan Çabalar. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. Şaylan, G. (1983). Türkiye Büyük Millet Meclisi, Cumhuriyet Dönemi Türkler Ansiklopedisi. (15. cilt), İstanbul: İletişim Yayınları. Tekin, M. (1993). Hatay Tarihi. Antakya: Kültür Ofset Basımevi. Tekin, M. (1994). Devlet Kuran Cemiyet: Antakya-İskenderun ve Havalisi Türkleri Yardım Birliği Yahut “Hatay Erkinlik Cemiyeti”, Güneyde Kültür, (67), 2-11. _________ (2002). Hatay Devlet Reisi Tayfur Sökmen. Antakya: Mustafa Kemal Üniversitesi Yayınları (14). Tekin, M. (2009). Hatay Devleti Millet Meclisi Zabıtları. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi. _________ (2010). Hatay İşgal Yılları ve Bağımsız Hatay Devleti Kronolojisi (1918-1939). Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları. 1924 Anayasası. Çevrimiçi kaynak. <https://www.tbmm.gov.tr/anayasa/anayasa24.htm.> Erişim tarihi: 31 Ekim 2017.