Mysia’dan Bir Grup Knidos Aphroditesi Tipinde Pişmiş Toprak Heykelcik

Yıl 2022, Cilt: 16 Sayı: 1, 29 - 41, 30.04.2022

Ömer Can Yıldırım

Öz

Bu çalışma, Bandırma Arkeoloji Müzesi Envanterine kayıtlı dört adet Knidos Aphroditesi tipi ile bilinen pişmiş topraktan bir heykelcik grubunu tanıtmayı amaçlar. Eserler, Heykeltıraş Praksiteles’in M.Ö 4. yüzyılda yaptığı çıplak Knidos Aphrodite heykelinin malzeme ve çeşit açısından birer varyasyonu özelliği gösterirler. Heykelcikler, bu tipte işlenenlerin stil çeşitliliği ile standart bir üretim formuna sahip olamayacağı öngörüsünü destekler. Heykelcik grubu, ait oldukları dönemlerin koroplastik ürünlerine dair yeni bir tipoloji sunmamakla birlikte sanatsal algının yöredeki varlığına katkı sağlamaktadır. Sanatsal estetik anlayışının bölgesel özdeşliğini de kanıtlayan grup, Mysia bölgesinin çağdaş bölge ve kentler ile olan kültürel birliğini somutlar. Eserlerin farklı kent ve bölgelerdeki benzerlerine dayanan analoji, tarihsel açıdan bu tipte imal edilmiş eserlerin M.Ö. 1. yüzyılın sonundan başlayıp M.S. 1. yüzyıl boyunca devam eden mütevazı bir işlenişe sahip olduklarına tanıklık ederek değerlendirilen figürinlerin de bu tarihler arasında üretilmiş olabileceklerini düşündürür. Bu bağlamda çalışma, detaylı stilistik ve tipolojik irdeleme kıstasına göre K4 numaralı eserin M.S. 1. yüzyılın ilk yarısı, K1-3 numaraları ile tanıtılmışların ise M.S. 1 yüzyılın ikinci yarısına ait olduğunu savunur

Anahtar Kelimeler

Mysia, Knidos Aphroditesi, Pişmiş Toprak, Heykelcik, Praksiteles.

A Group of Knidian Aphrodit-Type Terracotta Figurines from Mysia.

Öz

This paper aims to describe four Knidian Aphrodite-type terracotta figurines listed on the inventory of the Bandirma Archaeological Museum. It is understandable from the used material and the observed variety that the works exhibit the stylistic features of the nude sculpture of Knidian Aphrodite, created by the sculptor Praxiteles in the 4th century BC. The figurines support the assumption that they cannot be standard productions as evident from the considerable stylistic diversity of such figurines. Although the set provides no new typology of coroplastic works of the respective period, it contributes to the literature on the artistic perception in the region. The collection, evidencing the regional identicalness of artistic aesthetics, reveals the cultural associations of Mysia with the contemporary regions and cities. Factoring in the fact that the works of this unsophisticated style typically occurred between the end of the 1st century BC and the end of the 1st century AD, their analogy with their likes in different cities and regions suggests that they too can be dated to this period. Besides, the detailed stylistic and typological analyses showed that the figurine K4 can be dated back to the first half of the 1st century AD and K1-3 to the second half.

Kaynakça

• Plinius, Natural History, Volume I: Books 1-2, trans. by H. Rackham. Classical Library 330. (Cambridge, MA: Harvard University Press, 1938.
• Soloecista. Lucius or The Ass. Amores. Halcyon. Demosthenes. Podagra. Ocypus. Cyniscus. Philopatris. Charidemus. Nero, trans by M. D. MacLeod. Loeb Classical Library 432. (Cambridge, MA: Harvard University Press, 1967.
• Barrett, C.E., “Terracotta Figurines and the Archaeology of Ritual: Domestic Cult in Greco-Roman Egypt”, Eds. S. HuysecomHaxhi, A. Muller, 2015, 401–419.
• Barrow, R., Gender, Identity and the Body in Greek and Roman Sculpture Cambridge University Press, 2018.
• Coşkun, F. Ç., “Aphrodite Figürinleri”, G. Coşkun (Ed.), Afyonkarahisar Müzesi Terrakotta Figürinleri, Ankara, 2019.
• Çekilmez, M., Tralleis Güney Nekropolü Terrakotta Figürinleri, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın 2014.
• Kepçe S. Ç. ve Gerçeker, S. Ö. Kilden Suretler, Sadberk Hanım Müzesi Koleksiyonundan Antikçağ Terrakotta Figürinleri, Vehbi Koç Vakfı, İstanbul, 2011.
• Daly, K. N., Greek and Roman Mythology A to Z (Third edition), Newyork 2009.
• Durnagölü, N., Stratonikeia Koroplastiği, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli 2020.
• Erlich, A., “Terracottas”, in E.A. Friedland, M.G. Sobocinski & E.K. Gazda (eds.), The Oxford Handbook of Roman Sculpture 2015, 153–172.
• Hansen, W., “Foam- Born Aphrodite and Mythology of Transformation”, American Journal of Philology, Vol 12. No.1, John Hopkins University Press, 2000, 1–19.
• Havelock, C. M., The Aphrodite of Knidos and Her Successors: A Historical Review of the Female Nude in Greek Art. Ann Arbor: University of Michigan, 1995.
• Işın G., Işın, Patara Terrakottaları Hellenistik ve Erken Roma Dönemleri, İstanbul, 2007.
• Kasapoğlu, H., “Heykelcik ve Figürinler”, Antik Troas’ın Parlayan Kenti Parion, 1997-2009 Yılları Yüzey Araştırmaları, Kazı ve Restorasyon Çalışmaları, İstanbul, 2012, 177-233.
• Kasapoğlu, H., “Parion Antik Kenti Roma Dönemi Terrakotta Figürinleri (2004-2013), (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum, 2015.
• Lexicon Iconographicum Mythologiae Classicae
• Barbara, L., Mitchell, S., Potter, J., Waelkens, M., (eds) Monumenta Asiae Minoris Antiqua, Vol. X. Monuments from the Upper Tembris Valley, Cotiaeum, Cadi, Synaus, Ancyra, and Tiberiopolis recorded by C.W.M. Cox, A. Cameron, and J. Cullen. «Journal of Roman Studies Monographs», 7. London 1993.
• Mollard-Besques, S., Catalogue Raisonne des Figurines et Reliefs en Terre-Cuite Grecs et Romains II Myrina, Musee du Louvre et Collestions des Universites de France. Editions des Musees Nationaux, Paris, 1963.
• Mendel, G., Catalogue des Figurines Grecques de Terre Cuite, Musees İmperiaus Ottomans, Par Ordre du Ministere Imperial de L‟Insturiction Publique: Constantinople, 1908.
• Mitchell, S., Regional Epigraphic Catalogues of Asia Minor, II: The Ankara District. The Inscriptions of North Galatia. With the assistance of David French and Jean Greenhalgh. British Archaeological Reports, International Series», 135. Oxford 1982. [RECAM]
• Schürmann, W., Katalog der Antiken Terrakotten im Badischen Landesmuseum Karlsruhe 1989.
• Schwertheim, E., “Denkmaler zur Materverehrung in Bithynien und Mysien”, Dans l’Empire Romain. Studien zur Religion und Kultur Kleinasiens, 1978.
• Smith, A. H. ve Ramsay, W. M., “Notes on a Tour in Asia Minor.” The Journal of Hellenic Studies, vol. 8, The Society for the Promotion of Hellenic Studies, 1887, 216–67.
• Sterrett, John R. S., “An Epigraphical Journey in Asia Minor [during the summer of 1884” «Papers of The American School of Classical Studies at Athens», 2, 1883/84. Boston 1888.
• Tavukçu, Z. A., Parion Nekropolü 2005 Yılı Buluntuları, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Erzurum, 2006.
• Tavukçu, Ali. Y., Troas Bölgesi Terrakotta Figürinleri (İÖ 1375-İS 395), (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum 1999.
• Wiegand, Th., “Reisen in Mysien” AM 29, 1904, 254-339.
• Winter, F., Die Typen der Figürlichen Terrakotten II., Verlag von W. Spemann: Berlin und Stutgart, 1903.
• Zografou, E., “Terracotta Figurines form the Hellenistic Bath Complex in the Agora of Thesaloniki”, Eds. A. Muller-E. Lafli, Figurines de terre cuite en Méditerranée grecque et romaine, 2015.