Öz
Hüseyin Hüsnü, 1900’lerin ilk yıllarında Vehhâbîlere karşı yapılan savaşa katılarak Necid’de gözlemler yapma ve bölgeyi yakından tanıma fırsatı buldu. Hüseyin Hüsnü’nün Suûdîlerin 1902’de Riyad’ı yeniden ele geçirmeleri ile birlikte başlatılan sefer öncesinde ve sırasında dikkatini çeken hususlara dair aldığı notlar ‘Necid’in Ahvâl-ı Umûmiyesi’ adıyla kitaplaştırıldı. Belirtilen eserde, insan-coğrafya ve iklim ekseninde yaşanılan şartların hayatın bütün alanlarının şekillenmesinde nasıl bir etkiye sahip olduğu gösterilmektedir. Osmanlı Devleti’nin uzun yıllar idaresi altında bulunan Necid’e ilişkin gözlemlerini aktaran kişinin Karadeniz iklimine sahip bir yer olan Artvin’de doğmasıysa verilen bilgileri daha da ilgi çekici hale getirmektedir; çünkü Necid ikliminin karakterini belirleyen ana etken çöldür. Kumlarla örtülü çöl toprakları üzerinde yaşayanların tahammüllerini zorlayan etkilere sahiptir. Çölde, kabileler arası savaşlar ve anlık yağma girişimlerinin etkisi ile güven duygusu da yoktu. Bölgenin sakinlerinden Hadariler, yıldızların seyrine göre tarımsal faaliyetlerini yürütmekte ve Bedevilere nazaran yerleşik hayatın gerekliliklerine daha çok uyum sağlamaktaydı. Beşeri faaliyetlerin başında emek yoğun hurma üretimleri ve binek vasfı ile ulaşım aracı olmasının yanı sıra önemli bir şifa kaynağı görülerek sütü tüketilen develerin yetiştiriciliğiydi. Çalışmamızda Hüseyin Hüsnü’nün gözlemlerine dayanarak Necidlilerin gündelik hayatlarında önemli bir yer işgal eden kahve gibi alışkanlıklarına yer verildi. Böylece Osmanlı Devleti’nin son yıllarında bölge sakinlerinin yaşamları ve genel durumlarının aktarılması amaçlandı.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi (COA), Haritalar (HRT. H.), 1850.
- Ahmed Cevdet Paşa, (2011) Osmanlı İmparatorluğu Tarihi, C. I, Editör: Mustafa Güçlükol ve Bilge Bozkurt, İstanbul, İlgi Kültür Sanat.
- Büyükkara, Mehmet Ali, (2004), İhvân’dan Cüheyman’a Suûdî Arabistan ve Vehhâbîlik, İstanbul, Rağbet Yayınları.
- Doughty, C.M., (1921), Travels in Arabia Deserta, Vol.1, Boston, Medici Society.
- Eyüp Sabri Paşa, (1992), Tarih-i Vehhâbîyân, Çev.: Süleyman Çelik, İstanbul, Bedir Yayınevi.
- Hüseyin Hüsnü, (1328), Necid Kıt'asının Ahvâl-i Umûmiyesi, Kostantiniyye, Matbaa-ı Ebuzziya.
- Kurşun, Zekeriya, (2006), ‘Necid’, TDV İslam Ansiklopedisi, C.32, ss.491-493.
- Kurşun, Zekeriya, (1998)Necid ve Ahsa'da Osmanlı Hâkimiyeti Vehhâbî Hareketi ve Suûd Devleti'nin Ortaya Çıkışı, Ankara, Türk Tarih Kurumu.
- Tecer, Ahmet Vehbi, (2002), Tarihte Vehhâbîler ve Vehabbi Hareketi, Ankara, ASAM.
Öz
Hüseyin Hüsnü, participated in the war against the Wahhabis in the early 1900s and had the opportunity to make observations in Nejd and get to know the region closely. The notes taken by Hüseyin Hüsnü on the issues that attracted his attention before and during the expedition launched with the Saudis' recapture of Riyadh in 1902 were published in a book titled ‘Necid'in Ahvâl-i Umûmiyesi’. In the mentioned work, it is shown how the conditions lived in the axis of human-geography and climate have an effect on the shaping of all areas of life. The fact that the person who conveys his observations about Necid, which was under the rule of the Ottoman Empire for many years, was born in Artvin, a place with the Black Sea climate, makes the information given more interesting; because the main factor determining the character of the Necid climate is the desert. It has effects that force the endurance of those living on desert soils covered with sand. There was also no sense of trust in the desert, with the impact of intertribal wars and momentary plunder. The Hadaris, who were the inhabitants of the region, carried out their agricultural activities according to the course of the stars and were more adaptable to the necessities of settled life than the Bedouins. At the beginning of human activities, labor-intensive date production and being a means of transportation with its passenger characteristics, as well as the breeding of camels, whose milk was consumed as an important source of healing. Based on the observations of Hüseyin Hüsnü, in our study, habits such as coffee, which occupy an important place in the daily lives of the people of Necid, were included. Thus, it was aimed to convey the lives and general conditions of the inhabitants of the region in the last years of the Ottoman Empire.
Kaynakça
- Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi (COA), Haritalar (HRT. H.), 1850.
- Ahmed Cevdet Paşa, (2011) Osmanlı İmparatorluğu Tarihi, C. I, Editör: Mustafa Güçlükol ve Bilge Bozkurt, İstanbul, İlgi Kültür Sanat.
- Büyükkara, Mehmet Ali, (2004), İhvân’dan Cüheyman’a Suûdî Arabistan ve Vehhâbîlik, İstanbul, Rağbet Yayınları.
- Doughty, C.M., (1921), Travels in Arabia Deserta, Vol.1, Boston, Medici Society.
- Eyüp Sabri Paşa, (1992), Tarih-i Vehhâbîyân, Çev.: Süleyman Çelik, İstanbul, Bedir Yayınevi.
- Hüseyin Hüsnü, (1328), Necid Kıt'asının Ahvâl-i Umûmiyesi, Kostantiniyye, Matbaa-ı Ebuzziya.
- Kurşun, Zekeriya, (2006), ‘Necid’, TDV İslam Ansiklopedisi, C.32, ss.491-493.
- Kurşun, Zekeriya, (1998)Necid ve Ahsa'da Osmanlı Hâkimiyeti Vehhâbî Hareketi ve Suûd Devleti'nin Ortaya Çıkışı, Ankara, Türk Tarih Kurumu.
- Tecer, Ahmet Vehbi, (2002), Tarihte Vehhâbîler ve Vehabbi Hareketi, Ankara, ASAM.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Aralık 2021 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2021 Cilt: 5 Sayı: 2 |
