Teknolojinin Sosyal İnşası Kuramı Kapsamında Sosyal Medyanın Ticarileşmesi: Prens Dizi Örneği

Year 2025, Volume: 10 Issue: 1, 49 - 64, 27.06.2025

Rabia Ardıç

https://doi.org/10.56202/mbsjcs.1661191

Abstract

Teknoloji değişen ve gelişen bir olgudur. Bu olgu geçmişten günümüze gelene dek kimi toplumların kuruluşuna kimilerinin yıkılışına sebep olmuştur. Sanayi Devrimi’nin getirmiş olduğu toplumsal değişim, teknolojiye adapte olunmasını zorunlu hale getirmiştir. Toplum, teknolojiyi istek ve ihtiyaçlarına göre şekillendirerek tüketim davranışını değiştirmiştir. Tüketen grup, üretimin şekillenmesinde etkili olmuştur. Teknoloji ve toplum ayrılamaz bir bütündür, ikisi de birbirinden etkilenmekte ve etkilemektedir. Teknoloji; ekonomik, siyasi, kültürel değerlerle etkileşimi nettir. Toplum üzerindeki ve toplumun teknoloji üzerindeki etkisi de yadsınamaz bir gerçektir. Günümüz şartlarında teknoloji her ferdin vazgeçilmez parçası olmuştur. Teknolojik araçlara bağımlılık, teknolojinin toplumu ne ölçüde etkilediğini göstermektedir. Toplum, teknolojiyi dönüştürmektedir. Bu dönüşümde sosyal medyanın etkisi de önemlidir. Sosyal medyanın sınırları aşarak topluma ulaşması ve bir pazarlama aracı şeklinde kullanılmasıyla sosyal medya ticari bir kullanıma dönüşmüştür. Teknolojinin toplum üzerindeki etkisinden bahseden Teknolojik Determinizm, toplumun teknoloji üzerindeki etkisi konusunda eksik kalmıştır ve bu kurama karşılık Teknolojinin Sosyal İnşası Kuramı doğmuştur. Teknolojinin Sosyal İnşası ise, toplum ve teknoloji arasında bağ kurarak birbirinden etkilendiğinden bahsetmektedir. Bu makalenin amacı Bijker (1987) tarafından açıklanan kavramsal çerçeveyi, sosyal medyanın ticarileşmesini Prens dizisi örneğiyle birlikte incelemiştir. Çalışma da amaçlı örneklem kullanılmıştır. Öncelikle kavram analizi yapılırken teknoloji ve etkilerinden, SCOT’ın ve etkilediği, etkilendiği teorilerden bahsedilmiş, SCOT kavramı açıklanmıştır. Çalışmanın devamında ise toplumsal bağlamda sosyal bilimler çalışması olmasından dolayı nitel araştırma yöntemlerinden içerik analizi kullanılmıştır. Prens dizisinin sosyal medyadan doğuşu ve bu süreçteki ilerlemesi detaylandırılmıştır. Çalışmanın sonucunda da sosyal medya bir pazarlama aracı olarak kullanılmış ve ticari bir meta haline gelmiştir. Prens dizisindeki prens karakteri sadece bir tipleme iken, büyük bir prodüksiyonun temel taşı haline gelmiştir.

Keywords

Toplum, sosyal medya, teknolojinin sosyal inşası

Commercialization of Social Media Within the Scope of the Theory of Social Construction of Technology: The Example of Prince Tv Series

Abstract

Technology is a changing and evolving phenomenon. Throughout history, this phenomenon has contributed to the establishment of some societies and the collapse of others. The social changes brought about by the Industrial Revolution made it mandatory for societies to adapt to technology. Society has reshaped technology according to its desires and needs, changing consumption behavior.
The consuming group has been influential in shaping production. Technology and society are inseparable entities; both influence and are influenced by each other. Technology has a clear interaction with economic, political, and cultural values. The impact of society on technology, and conversely, is an undeniable reality. In today's world, technology has become an indispensable part of every individuals
life. Dependence on technological tools demonstrates the extent to which technology influences society. Society transforms technology. The role of social media in this transformation is also significant. As social media has expanded its reach and been used as a marketing tool, it has turned into a commercial asset. Technological Determinism, which discusses the impact of technology on society, is inadequate
when it comes to explaining the impact of society on technology. In response to this, the Social Construction of Technology Theory has emerged. The Social Construction of Technology (SCOT) argues that society and technology are interconnected and mutually influential. The aim of this article is to examine the commercialization of social media through the conceptual framework proposed by Bijker
(1987) using the example of the series Prens (The Prince). The study employs a purposive sampling method. First, a concept analysis is conducted, discussing technology and its effects, the SCOT framework, and the theories that influence and are influenced by it. The SCOT concept is explained. In the continuation of the study, the qualitative research method content analysis was used because it is a social science study in a social context. In conclusion, social media has been used as a marketing tool, turning into a commercial commodity. The character of the prince in Prens, initially just a type, has become a central figure in a major production.

Keywords

Society, social media, social construction of technology

References

• Agum, A. N. C. (2019). Mobile Textula: A Possible New Way of Reawakening the Marginalized Philippine Poetry. Abstract Proceedings International Scholars Conference, 7(1), 2153.
• Altun, A. C. (2022). Sosyal Medya Pazarlamasının Tüketici Marka Sadakati ve Satın Alma Niyetine Etkisinde Tüketicilerin Sosyal Medya Kullanım Sıklığının Rolü. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tedarik Zinciri Yönetimi Tezli Yüksek Lisans Programı.
• Baltaç, A. (2018). Nitel Araştırmalarda Örnekleme Yöntemleri ve Örnek Hacmi Sorunsalı Üzerine Kavramsal Bir İnceleme. Bitlis Eren Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 258.
• Beşergil, B. (2021, Eylül). Teknolojinin sosyal yapısı. http://bilsenbesergil.blogspot.com/p/teknolojinin-sosyalyaps-social.html (Erişim tarihi: 1 Haziran 2025).
• Bijker, W. E., Hughes, P. T., Pinch, J.T. (1987). The Social Contruction of Technological System: New Directions in the Sociology and History of Technology. MIT PRESS, (1), 28.
• Bijker, W. E. (1995). Of Bicycles, Bakalitse and Bulbs: Toward a Theory of Sociotechnical Change, MIT PRESS.
• Boyd,D. M., Ellison, N. B. (2007). Social Network Sites: Definition, History and Scholarship. Journal of Computer- Mediated Communication, 13(1), 210.
• Brown, D., Hayes, N. (2018). Influencer Marketing: Who Really Influences Your Costomers? Routledge, 92.
• Chaffey, D., Smith, P. R. (2022). Digital Marketing Excellence: Planning, Optimizing and İntegrating Online Marketing. Routledge, 49.
• Çelik, H., Baykal, N., Kılıç Memur, H. N. (2020). Nitel Veri Analizi ve Temel İlkeleri. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 8(1). 380.
• Ellison, N. B. Boyd, D. M. (2013). Sociality through Social Network Sites. The Oxford Handbook of Internet Studies, 75-160.
• Elbaşı, Y. G. (2015). Sosyal Medyada Pazarlama: Sosyal Medyada Kullanıcı Motivasyonunun Üniversite Öğrencilerinin Sosyal Medya Pazarlama Algısına İlişkin Bir Uygulama. İstanbul Ticaret Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Ana Bilim Dalı.
• Evans, D. (2020). Social Media Marketing: Strategies for Engaging in Facebook, Twitter Other Social Media. Pearson Education.
• Evans, D., Bratton, S., Mckee, J. (2020). Social Media Marketing: Strategies for Engaging in Facebook, Twitter Other Social Media. Que Publishing.
• Fiske, J. (1996). İletişim Çalışmalarına Giriş. Çev. S, İrvan. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Gazete Duvar. (2024, Nisan). Giray Altınok ‘Prens’ i anlattı: 15 dakikada bir el değiştiren ülke mi olur? https://www.gazeteduvar.com.tr/giray-altinok-prensi-anlatti-15-dakikada-bir-el-degistiren-ulke-mi-olur-haber-1682932 (Erişim tarihi: 1 Haziran 2025).
• Gedik, Y. (2023). Viral Pazarlama: Avantajları, Zorlukları ve Stratejileri Üzerine Kavramsal Bir Çerçevede. Uluslararası Sosyal Bilimler ve Eğitim Dergisi, 5(8), 95-97.
• Gülsünler, M. E. (2014). Siyasal İletişimde Viral Pazarlama: Kuramsal Bir Çerçeve. Selçuk İletişim, 8(3), 82.
• Gürbüz, A. (2019). Sosyal Medyaya ve Sosyal Medyadaki Reklamlara Verilen Değerin Satın Alma Niyeti Üzerine Etkisi: Instagram Kullanıcıları üzerine Bir Araştırma. Kilis 7 Aralık Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Ana Bilim Dalı.
• Jackson, H. M. & Poole, S.M. & Kuhn, T. (2001). The Social Construction of Technology in Studies of the Workplace. Published in the Handbook of New Media. DOI: 10.4135/ 9781446206904.n18.
• Kara, S. (2017). Teknoloji ve Toplumsal Değişim İlişkisinin Sosyal İnşa Kuramı Bağlamında İncelenmesi. Dört Öge Dergisi, 6(12), s. 118-129.
• Klein, K. H. & Kleinman, D. L. (2002). The Social Construction of Technology: Structural Considerotirol. Science, Technology & Human Values 27(1), No. 1, s.40-50, https:doi.org/10.1177//.
• Karabakan, F. (2020). Bir Pazarlama Aracı Olarak Sosyal Medya: Spor Markalarının Sosyal Medya Pazarlamacılarının Üniversite Öğrencileri Satın Alma Davranışları Üzerine Etki. Marmara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor Ana Bilim Dalı.
• Kaplan, A. M., Haenlein, M. (2010). Users of World, Unite! The Challenges and Opportunities of Social Media. Business Horizons, 53(1), 45-65.
• Kotler, P., Kartajaya, H., Setiawan, I. (2017). Marketing 4.0: Moving from Traditional to Digital. Wiley.
• Kietzman, J. H., Herkens, K., McCarthy, I. P., Silvestre, B. S. (2011). Social Media? Get Serious! Understanding the Functional Building Blocks of Socaik Media. Business Horzions, 54(3), 245.
• Merton, R. K., (1968). Social Theory and Social Structure, New York: The Free Press.
• Madikoba, A. Teknolojinin Toplumsal İnşası Bağlamında Cep Telefonunun Toplumsal Anlamı. Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sinema ve Televizyon Ana Bilim Dalı.
• Orlikowski, W. J. & Gash, D. C. (1994). Technological Frames: Making Sense of Information Technology in Organizations. ACM Transactions on Information Systems, 12(2), s. 160-178.
• Pinch, T. J., Bijker, W. E. (1984). The Social Contruction of Facts and Artefact: Or How the Sociology of Science and the Sociology of Technology Might Benefit Each Other. Social Studies of Science, 14(3), 399-441.
• ScienceDirect. (2023). Social construction of technology. https://www.sciencedirect.com/topics/social sciences/ social-construction-of-technology (Erişim tarihi: 1 Haziran 2025).
• Smith, A. (2020). The Evolution of Social Media Marketing. Marketing Review, 18(2), 89.
• Terkan, R. (2014). Sosyal Medya ve Pazarlama: Tüketicide Kalite Yansıması. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 6(1),60-64.
• Yousefikhah, S. (2016 Aralık). Sociology of innovation: Social construction of technology perspective. https://www.redalyc.org/journal/3223/322349942004/html/ (Erişim tarihi: 1 Haziran 2025).
• Yüksel, İ. (2023). Sosyal Medyada Şöhret Gelişim Süreci Yerel ve Ulusal Sosyal Medya Ünlüleri. Karamanoğlu Mehmet Bey Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yeni Medya Ana Bilim Dalı.