ÇİFT TARAFLI KAYIT SİSTEMİ VE KAPİTALİZMİN DOĞUŞU: WERNER SOMBART’IN SOSYOEKONOMİK PERSPEKTİFİNDEN

Yıl 2010, Sayı: 32, 101 - 116, 01.10.2010

Tuğba Uçma

Öz

Bu çalışma Werner Sombart’ın çift taraflı kayıt sistemine verdiği öneme işaret etmektedir. Sombart, muhasebenin rasyonelitenin ve kapitalist üretim yöntemlerinin gelişmesinde teknik açıdan anahtar bir rol oynadığını ilerisürmektedir. Sombart’ın kapitalizmin gelişiminde çift-taraflı kayıt sisteminin önemine yönelik bu inancı, hemmuhasebe hem de iktisat tarihçileri tarafından eleştirilmiştir. Muhasebe tarihçileri özellikle yirminci yüzyıldaSombart’ın bu inancına önem vermiş ve tartışmışlardır. Geçmiş çalışmalarda Sombart’ın bu inancı, muhasebe veişletme uygulamalarındaki tarihsel bir soru olarak ele alınmış ve tartışılmıştır. Bu çalışmada ise; kapitalizm kavramına tarihsel bir bakış açısından yaklaşılarak, bu kavramın muhasebe çalışmalarında ekonomik ve sosyolojikaçıdan nasıl yer aldığının açıklaması yapılmaktadır

Anahtar Kelimeler

Çift Taraflı Kayıt Sistemi, Kapitalizm, Werner Sombart

DOUBLE ENTRY BOOKKEEPING AND THE BIRTH OF CAPITALISM: FROM THE SOCIO-ECO- NOMIC PERSPECTIVES OF WERNER SOMBART

Öz

This paper addresses claims made by Werner Sombart concerning the importance of double- entry bookkeeping.Sombart argues that accounting played a key technical role in enhancing rationality and furthering the development of capitalistic methods of production. Sombart’s belief that double- entry bookkeeping was essential to thedevelopment of capitalism has been crticized by both accounting and economic historians. Accounting scholars have debated the Sombart’s belief quite extensively during the 20th century. All these previous works have in common the fact that they address the historical question by comparing accounting practices to businesspractices. We will thus explain that the history of how the concept of capitalism was invented is an example ofthe influence of accounting ideas on economic and sociological thinking

Anahtar Kelimeler

Double Entry Bookkeeping, Capitalism, Werner Sombart

Kaynakça

• AKDOĞAN, Nalan ve Hamdi AYDIN. 1987. Muhasebe Teorileri, Gazi Üniversitesi Yayın No:98, İktisadi ve İda- ri Bilimler Fakültesi Yayınları No:44, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara.
• BRAUDEL, Fernand. 2004. Maddi Uygarlık: Mübadele Oyunları, Çeviren: Mehmet Ali Kılıçbay, İmge Kitabevi,
• İkinci Baskı, Ankara, Mart. CARRUTHERS, Bruce G. And Wendy Nelson ESPELAND. 1991. Accounting for Rationality: Double- Entry
• Bookkeeping and the Rhetoric of Economic Rationality, The American Journal of Sociology, Volume: 97, Num- ber:1, July. CHIAPELLO, Eve. 2007. Accounting and the Birth of the Notion Capitalism, Critical Perspectives on Accoun- ting, Volume:18.
• DERKS, Hans. 2008. Religion, Capitalism and the Rise of Double- Entry Bookkeeping, Accounting, Business &
• Financial History, Volume:18, Number:2, July. FUNNELL, Warwick. 2001. Distortions of History, Accounting and the Paradox of Werner Sombart, ABACUS, Volume:37, Number:1.
• HOPWOOD, A. 1987. The Archaeology of Accounting Systems, Accounting, Organizations and Society, Volu- me:12, Number:3.
• ISAAC, Alfred. 1947. İşletme İktisadı Cilt:1, Çeviren: Dr. Orhan Tuna, İstanbul Üniversitesi Yayınları No:117,
• İktisat Fakültesi Yayınları No:8, İsmail Akgün Matbaası, Gözden Geçirilmiş ve Genişletilmiş İkinci Baskı, İstan- bul. KUHN, Thomas S. 2008. Bilimsel Devrimlerin Yapısı, Çeviren:Nilüfer Kuyaş, Kırmızı Yayınları, 8. Baskı, İstan- bul.
• LEMARCHAND, Y. 1994. Double-entry Versus Charge and Discharge Accounting in Eighteenth-Century Fran- ce, Accounting, Business and Financial History, Volume: 4(1), pp. 119- 145.
• MILLER, P. And C. NAPIER. 1993. Genealogies of Calculation, Accounting, Organization and Society, Volu- me:18.
• MOST, Kenneth S. 1972. Sombart’s Propositions Revisited, The Accounting Review, Volume: 47, Number: 4, October.
• OTAR, İsmail. 2005. Muhasebede “Muzaaf Usul” L. Pacioli’den Önce Var mıydı?-1, Muhasebe ve Finansman Dergisi, Sayı: 28.
• ÖZEL, Mustafa. 1993. Kapitalizm ve Din, Ağaç Yayıncılık, Birinci Baskı,İstanbul.
• PERAGALLO,Edward. 1956. Origin of The Trial Balance, In Studies in the History of Accounting, Edited by:A.c. Littleton and Basil Yamey, Homewood,I-II: Irwin,215-222.
• SOMBART, Werner. 1916. Der Moderne Kapitalismus, Translated by: K. Most, Volume:II, Third Edition, Dun- ker and Humblot.
• SOMBART, Werner. 1967. The Quintessence of Capitalism, İngilizceye Çeviren: M. Epstein, Türkçeye Çeviren:
• Mustafa Özel, New York: Howard Fertig. SOMBART, Werner. 2008. Burjuva: Modern Ekonomi Dönemine Ait İnsanın Ahlaki ve Entelektüel Tarihine Kat- kı, Çeviren: Oğuz Adanır, Doğu Batı Yayınları, Ankara, Mart.
• TAYLOR, R. Emmett. 1956. Luca Pacioli, In Studies in the History of Accounting, Edited by:A.c. Littleton and Basil Yamey, Homewood,I-II: Irwin, 175-184.
• VOLLMER, Hendrick. 2003. Bookkeeping, Accounting, Calculative Practice: The Sociological Suspense of Cal- culation, Critical Perspectives on Accounting, Volume:3.
• WEBER, Max. 2008. Protestan Ahlakı ve Kapitalizmin Ruhu, Çeviren: Zeynep Gürata, Ayraç Yayınları, Anka- ra.
• WINJUM, James Ole. 1972. The Role of Accounting in the Economic Development of England:1500-1750, Ur- bana III: Center for International Education and Research in Accounting.
• YAMEY, Basil S. 2005. The Historical Significance of Double- Entry Bookkeeping: Some Non-Smbartian Cla- ims, Accounting, Business &Financial History, Volume:15, Number:1.
• YAMEY, Basil S. 2004. Pacioli’s De Scripturis in the Context of the Spread of Double Entry Bookkeeping, Spa- nish Journal of Accounting History, Number:1, December.
• YAMEY, Basil S. 1964. Accounting and the Rise of Capitalism: Further Notes on a Theme by Sombart, Journal of Accounting Research, Volume:2.
• YAMEY, Basil S. 1949. Scientific Bookkeeping and The Rise Of Capitalism, The Economic History Review, Se- cond Series, Volume:1, Number:2&3.