BAŞARILI VE UZUN ÖMÜRLÜ AİLE ŞİRKETLERİNİN YOL HARİTASI: AİLE ANAYASASI

Yıl 2018, Cilt: 17 Sayı: 53, 39 - 54, 01.01.2018

Seval Kardeş Selimoğlu Arzu Özsözgün Çalışkan

Öz

Aile şirketleri, en eski işletme organizasyonu türü olarak kabul edilebilir. Aile işletmelerinin dünya ekonomisindeki önemi inkar edilemez. Birçok ülkede işletmelerin büyük çoğunluğu aile işletmesi olarak yapılanmıştır.Sadece küçük ve orta büyüklükteki işletmeler değil dünya markaları olarak bilenen büyük şirketler arasında daaile işletmeleri vardır. Dünyada aile şirketlerinin ortalama yaşam süresi sadece 24 yıldır. Her 10 aile şirketindenancak 3’ü ikinci nesile devredilebilmektedir. Kuşaktan kuşağa devamlılığını sağlama konusunda sorunlar yaşayanve faaliyetlerine son vermek zorunda kalan aile işletmelerinin sayısı oldukça büyüktür. Piyasadan çekilen her birişletme, o işletmeye yatırılan ülke kaynaklarının da heba edilmesi anlamını taşıyacaktır. Bu nedenle aile şirketlerinin başarılı ve uzun ömürlü olmalarını sağlamak ülkemiz için, hepimiz için özel önem taşımaktadır. Aile şirketleri ülke ekonomisinin hem zayıf hem güçlü yanını, hem tehditleri hem olanakları temsil eder. Ekonomidekiaile şirketleri dikkat edilmez, iyi yönetilmezse bir bomba kadar tehlikeli olabilirler. Buna karşılık bilinçliyönetilen, geleceği ve değişimi planlayan aile şirketleri ekonominin itici gücünü, dinamik yapısını oluşturacaklardır. Bu bağlamda aile şirketlerimizi korumak için önemli yol aile anayasasına sahip olmalarıdır. Bir aileanayasasına sahip olmak potansiyel aile çatışmalarının birçoğunu önleyebilir. Çünkü aile anayasası, menfaatsahiplerinin haklarını, değerlerini, sorumluluklarını ve kuralları belirleyen resmi bir belgedir. Bu belge aile şirketinin faaliyetlerinin yürütülmesinde ortaya çıkan durumlarla başa çıkmak için planlar ve yapılar sağlayarakişletmenin kalıcılığına katkıda bulunur. Bu çalışmada aile anayasasının bir aile işletmesi için neden önemli olduğuve aile anayasasının bir aile işletmesinin başarısına ve devamlılığına nasıl katkı sağlayabileceğini incelenmektedir

Anahtar Kelimeler

Kurumsallaşma, Aile şirketleri, Aile Anayasası, Kurumsal Yönetim

ROADMAP TO LONG TERM SUCCESS AND FAMILY-OWNED BUSINESS: THE FAMILY CONSTI

Öz

It can be accepted that family-owned business may be the oldest form of business organization. The importanceof family-owned businesses to the global economy is undeniable. In many countries, the vast majority of businesses are structured as family-owned business. Not only small and medium-sized enterprises, but also large enterprises known as world brands are family-owned businesses. The average life span of family businesses aroundthe world is only 24 years. Only 3 out of every 10 family companies can be transferred to the second generation.There are so many family-owned businesses that have problems in ensuring their continuity from generation togeneration and have to end their activities. Every business that is withdrawn from the market means that the resources of the country invested in that business are also wasted. For this reason, ensuring long term successfulfamily businesses are vital importance for our country and for us. Family owned businesses represent both weakand powerful aspects of the country's economy, as well as threats and opportunities. Family businesses in theeconomy can be as dangerous as bombs if they are not well managed. On the other hand, family owned businessesthat are consciously governed and plan for the future and change will create the driving force, dynamic structureof the economy. In this context, having a family constitution is the important way to protect our family businesses.Having a family constitution can prevent a lot of potential family conflicts. Because the family constitution is anofficial document that sets out the rights, values, responsibilities and rules of stakeholders in family-owned business. This agreement contributes to the continuity of the business by providing plans and structures to deal withproblems that arise when the activities of the family-owned business are carried out. In this study, it is examinedwhy family constitution is important for a family-owned business and how the family constitution can contributeto the success and continuity of a family-owned business

Anahtar Kelimeler

Family-Owned Business, Governance, A Family Constitution, Corporate Governance

Kaynakça

• Akbank, Deloitte, Sabancı Üniversitesi-EDU, TAİDER “Aile Şirketlerinde Sürdürülebilir Başarının Anahtarı”, 2016, https://www2.deloitte.com/content/dam/Deloitte/tr/Documents/risk/aile-sirketlerinde-surdurulebilir-basa- rinin-anahtarlari.pdf, Erişim: 9.9.2017.
• Aronoff, Craig, “Understanding family-business survival statistics”, Supply House Times,  2001, Volume 44, Issue 5, s. 34-35.
• Cadbury Committee, “The report of the committee on the financial aspects of corporate governance”, London, 1992. http://www.ecgi.org/codes/documents/cadbury.pdf, Erişim: 10.5.2017.
• Cadbury, Sir Adrian, Family firms and their governance: Creating tomorrow’s company from today’s, Egon Zehnder International, London, 2000.
• Çelik, Adnan, Abdullah Soysal ve Sedat Alıcı, “Aile İşletmelerinde Kuşak Çatışmasından Kaynaklanan Yönetim Sorunları: Kahramanmaraş Örneği”, 1. Aile İşletmeleri Kongresi, Tamer Koçel (Editör), 17-18 Nisan 2004.
• Christian G. Stewart, “How to Craft your own Family Constitution: An Overview”, 2013, http://www.familylegacyasia.com/whitepaper_pdf/Overview%20of%20how%20to%20craft%20a%20family%20cons- titution.pdf, Erişim: 9.10.2017.
• Deloitte, “Family Business Review”, 2017a, http://www.denetimnet.net/UserFiles/small_Family_ Business_Review_No2_Final_2_.pdf, Erişim: 10.5.2017.
• Deloitte, “What is ‘family governance’?: Getting to the heart of a much-used term”, 2017b, https://www2.deloitte.com/uk/en/pages/private-markets/articles/family-governance.html, Erişim: 15.6.2017.
• EC (European Commission), “Family Business”, https://ec.europa.eu/growth/smes/promoting-entrepreneurship/we- work-for/family-business_en , Erişim: 16.05.2017.
• Ediriweera, Amali, Anona AM. Armstrong ve Kumi Heenetigala, “Governance in Family Business: A Literature Review”, Journal of Business Systems, Governance & Ethics, 2015, Volume 10, Issue 2, s. 36-46.
• Esposito De Falco, Salvatore, Family Business: Ownership Governance and Management, Giappichelli Editore, Torino, 2016.
• Ho, Simon S. M. and Kar Shun Wong, “A study of the relationship between corporate governance structures and the extent of voluntary disclosure”, Journal of International Accounting, Auditing and Taxation, Summer 2001, Vol. 10, Issue 2, s. 139-156.
• IFC (International Finance Corporation), Aile Şirketleri Yönetim Rehberi, 2011.
• Jesover, Fianna ve Grant Kirkpatrick, “The revised OECD principles of corporate governance and their relevance to non OECD countries”, Corporate Governance: An International Review, 2005, Volume
• , Issue 2, s.127-136. Kardeş Selimoğlu, Seval, “Family Governance and Family Constitution: Turkey Case”, The 7th International Conference on Governance, Fraud, Ethics and Social Responsibility, 9-11 Aralık 2016 , İstanbul, Türkiye, sunum notları.
• Kardeş Selimoğlu, Seval, “Family Governance: Turkey Case”, The 6th International Conference on Governance, Fraud, Ethics and Social Responsibility 2015, 18-19 November 2015, Penang, Malaysia, sunum notları.
• Karpuzoğlu, Ebru, “Gelecek İçin Aile Anayasa”, 1. Aile İşletmeleri Kongresi, Tamer Koçel (Editör), 17-18 Nisan KPMG, “Constructing a family constitution”, 2010, http://www.fambiz.org.au/wp-content/uploads/Constructing- a-Family-Constitution-KPMG.pdf, Erişim: 11.09. 2017.
• KPMG, “Familiy Business Survey” 2015, https://assets.kpmg.com/content/dam/kpmg/pdf/2015/12/family-busi- ness-survey-2015.pdf, Erişim: 9.10.2017.
• La Porta, Rafael, Florencio Lopez-de-Silanes, ve Andrei Shleifer, “Corporate ownership around the world”, Journal of Finance, 1999, Volume 54, Issue 2, s. 471–517.
• Michael Braun, Scott Latham ve Emily Porschitz, “All together now: strategy mapping for family businesses”, Journal of Business Strategy, 2016, Volume 37, Issue 1, s. 3-10.
• Millstein, Ira ve OECD Business Sector Advisory Group on Corporate Governance, Corporate governance: improving competitiveness and access to capital in global markets: a report to the OECD, Paris, 1998.
• Millstein, Ira, “Corporate Governance: The Role of Market Forces”, The OECD Observer, 2000, No 221/222, p. 27-28.
• OECD (Organization for Economic Cooperation and Development), OECD Principles of Corporate Governance, 2004, https://www.oecd.org/corporate/ca/corporategovernanceprinciples/31557724.pdf, Erişim: 11.5.2017.
• OECD, (Organization for Economic Cooperation and Development) G20/OECD Principles of Corporate Governance, September 2015, https://www.oecd.org/daf/ca/Corporate-Governance-Principles-ENG.pdf, Erişim: 10.5.2017.
• Öner, Hale ve Özden Turhan “Aile İşletmelerinde Yönetim ve Kurumsallaşma: Kurukahveci Mehmet Efendi”, 4. Aile İşletmeleri Kongresi, Tamer Koçel (Editör), 16-17 Nisan 2010.
• Özsözgün Çalışkan, Arzu ve Hüseyin Güler, “Corporate Reporting on the Internet: An Investigation on Turkish Listed Companies”, İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 2014, Cilt 36, Sayı 2, s. 251-274.
• PL (Finnish Family Firms Association) Good Corporate Governance in Family Business, 2009, http://www.perheyritys.fi/wp-content/uploads/2015/01/FINAL_Corporate_Governance.pdf, Erişim: 17.5.2017.
• Pounder, Paul, “Family business insights: an overview of the literature “, Journal of Family Business Management, 2015, Volume 5, Issue 1, s. 116 – 127.
• Sarbah, Alfred and Wen Xiao, “Good Corporate Governance Structures: A Must for Family Businesses”, Open Journal of Business and Management, 2015, Volume 3, s. 40-57.
• Tagiuri, Renato ve John Davis, “Bivalent attributes of the family firm”, Family business review, 1996, Volume 9, Issue 2, s. 199-208.
• Taylor Wessing, “The Family Constitution Guide”, 2014, https://united-kingdom.taylorwessing.com/documents/get /88/the-family-constitution-guide.pdf, Erişim: 11.09.2017
• TKYD (Türkiye Kurumsal Yönetim Derneği) ve Deloitte, Kurumsal Yönetim Serisi, “Aile Şirketleri İçin Adım, Adım Kurumsal Yönetim”, http://www.denetimnet.net/UserFiles/Documents/yay%C4%B1nlar/aile%20%C5%9Fir- ketleri%20i%C3%A7in%20ad%C4%B1m%20ad%C4%B1m.pdf, 2007, Erişim: 17.5.2017
• TKYD (Türkiye Kurumsal Yönetim Derneği), “Aile Şirketlerinin Anayasa Platformu”, Kurumsal Yönetim Dergisi, 2012, Sayı 16, s. 50-53.
• TKYD (Türkiye Kurumsal Yönetim Derneği), “Her İki Aile Şirketinden Biri Halen Kurumsallaşma Sürecinde”, 2017b, Kurumsal Yönetim Dergisi, Sayı 35, Sonbahar, 2017, s. 18-20.
• TKYD (Türkiye Kurumsal Yönetim Derneği), “Kurumsal Yönetim İlkeleri”, 2017a, www.tkyd.org , Erişim: 21.5.2017.
• TKYD (Türkiye Kurumsal Yönetim Derneği), Aile Şirketleri Yönetim Rehberi, 2013.
• Trevinyo-Rodríguez, Rosa Nely ve Nick Bontis, “The role of intellectual capital in Mexican family-based businesses: understanding their soul, brain and heart”, Journal of Information & Knowledge Management, 2007, Volume 6, Issue 03, s.189-200.
• Turner, Leslie ve Andrea B. Weickgenannt, Accounting Information Systems: Controls and Processes, Wiley, Uzay, Şaban, “Aile Anayasasının Oluşturulmasında Meslek Mensubunun Rolü”, Bursa SMM Odası, 1. Kurumsal Yönetim ve İç Kontrol Sempozyumu, 31 Mayıs, 2015, sunum notları.
• World Bank Group, “Corporate governance: a framework for implementation e overview”, 2000, http://documents.world- bank.org/curated/en/831651468781818619/pdf/30446.pdf, Erişim: 13.5.2017.
• Zellweger, Thomas, Managing The Family Business: The Theory and Practice, Edward Elgar Publishing Limited, 2017.