HİLE BİLİNCİNİN ÖLÇÜLMESİNE YÖNELİK ÇALIŞANLAR ÜZERİNDE BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2018, Cilt: 17 Sayı: 53, 163 - 178, 01.01.2018

Fatma Ulucan Özkul Zehra Özdemir

Öz

Ticaretin küreselleşmesi ve dünya ekonomilerinin birbirine bağımlı hale gelmesi işletmelerin gelirini tehdit edenhile olgusunun önlenmesini küresel öneme sahip bir konu haline getirmektedir. Sertifikalı Hile AraştırmacılarıBirliği’nin ACFE – Association of Certified Fraud Examiners 1996 yılından bu yana kamuda hile bilinciniartırmaya yönelik olarak yayınladığı Mesleki Hile ve Yolsuzluk Raporları’nın 2016 yılına ait sonuçları işletmelerin yıllık gelirinin %5’ini hile nedeniyle kaybettiğini belirtmektedir. Söz konusu kayıpları önlemek adınahile riskinin bilincinde olan çalışanlar işletme için bir pozitif değer oluşturmaktadır. Bu çalışmada Türkiye’deişletme çalışanlarındaki hile bilincini ölçmek amacıyla Türkiye’de faaliyet gösteren işletmelerde çalışan ve lisansüstü eğitim görmekte olan 150 çalışana anket uygulanmıştır. Katılımcıların çoğunluğu hile olgusunun Türkiye’deki işletmeler için önemli bir sorun olduğunu kabul etmiştir.Ayrıca Türk işletmelerinde yeterli seviyede hile bilinci mevcut olduğu çıkarımına varılmıştır. Katılımcılar Türkişletmelerindeki etik değerlerin eksikliği ve zayıf iç kontrol yapısını hilenin başlıca nedeni olarak göstermekteve etik politikaların oluşturulmasını hile önlemede en etkili araç olarak ortaya koymaktadır. Hileye en açık sektörolarak finans sektörü belirtilmektedir. Katılımcılar çalıştıkları işletmede hileleri raporlama aracı olarak e-postakullandıklarını belirtmişlerdir

Anahtar Kelimeler

Hile, Hile Bilinci

A RESEARCH ON ASSESSING EMPLOYEE FRAUD AWARENESS

Öz

Due to the increasing relationship between the trade globalization and world’s economies the precautions againstfraud, which had been threatening business revenues, had gained a global importance. According to the fraudand malpractice reports published in 2016 by the Association of Certified Fraud Examiners ACFE, since 1996the public knowledge of the Fraud practices had been increasing and the reports have clarified that 5% of thebusiness incomes is being lost due to fraud practices. In order to prevent these loses increasing employee awareness of fraud and its risks forms a positive value for the enterprises. Aiming at measuring the fraud awarenessand knowledge of the employees in Turkey, a survey was fielded to 150 Master’s students who are employed byfirms that are operating in Turkey.The majority of the participants have accepted that the fraud factor is a major obstacle for Turkish enterprises.Also, it has been concluded that there is a satisfactory level of Fraud Knowledge in Turkish businesses. The participants have referred the main reason of the fraud existence to the weak inter-control and to the shortage of theethical values and to the ethical policies as the most effective action to be taken to prevent Fraud. It has been detected that the most Fraud exposed sector is the financial sector in Turkey. Participants had reported that the fraudreporting mediator is the e-mail system of the firm they are working for

Anahtar Kelimeler

Fraud, Fraud Awareness

Kaynakça

• ACFE (2016). Report to the Nations on Occupational Fraud and Abuse, https://www.acfe.com/rttn2016/resources/down- loads.aspx.
• Aytekin, S., Sezgin, H. ve Yalçın, M. (2015). ¨Uygulamacıların Muhasebede Hata ve Hileler ile Hile Belirteclerine
• Yonelik Yaklasımları: Balikesir İli Örnegi¨, Muhasebe ve Denetime Bakıs Dergisi, 60-89. Bishop, T. ve Hydoski,F. (2009). Corporate Resiliency: Managing The Growing Risk of Fraud and Corruption, USA: John Wiley&Sons.
• CIMA (2008). Fraud Risk Management: A Guide To Good Practise.
• Cömert N, Selimoğlu S.K, Uzay Ş, Uyar S. Riskin Değerlendirilmesi ve Değerlendirilmiş Risklere Karşılık Ver- me. Corless, John C. (2009). Fraud Awareness of Internal Auditors, Journal of Theoretical Accounting Research, 4(2), 109.
• Deloitte (2012). The Changing Role of Internal Audit, https://www2.deloitte.com/content/dam/Deloitte/in/Documents
• /audit/in-audit-internalaudit-brochure-noexp.pdf Dönmez A. ve Karausta T. (2011), ¨Çalışanların Mesleki Hile Algısı ve İhbar Hattı Kullanarak Rapor Etme
• Eğilimleri Üzerine Akdeniz Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesinde Yapılan Bir Araştırma¨, Mali Çözüm Dergisi, 104 (1), 17-42. Dönmez A. ve Karausta T. (2013), “Mesleki Hile ve Bir Çözüm Önerisi Olarak Adli Denetim: Türkiye’de
• SPK’dan Yetki Almış Denetim Firmalarına Yönelik Bir Araştırma”, Mali Çözüm Dergisi, 115 (2), 59-88. Gupta P. K. ve  Gupta, S. (2015), Corporate frauds in India - Perceptions and Emerging
• Issues, Journal of Financial Crime, 22 (1), 79-103.  Hacıhasanoğlu, T ve Karaca, N. (2015), ¨Potansiyel Muhasebe Meslek Mensuplarının Hile Algısı Üzerine Bozok
• Üniversitesi’nde Yapılan Bir Araştırma¨, Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8 (1), 130. Hayali A, Sarılı S ve Dinç Y. (2012), ¨Turkish Experience in Bank Shareholders’ Fraud and Bank Failure: Imar
• Bank and Ihlas Finans C¨, The Macrotheme Review, 1 (1), 115-129. Joseph T. Well (2001). Why Employees Commit Fraud, Journal of Accountancy, https://www.journalofaccountancy.com/ issues/2001/feb/whyemployeescommitfraud.html
• KPMG Türkiye (2009). Şirketlerde Suistimal ve Önlenmesi, http://www.afyonkarahisartso.org.tr/docs/Sunumlar_kon- solide.pdf
• Liu X.K, Wright M. ve Wu Y. (2015), ¨Managers’ Unethical Fraudulent Financial Reporting: The Effect of
• Control Strength and Control Framing¨, Journal of Business Ethics, 129, 295–310. Nabhan R, Hindi M  (2009), ¨Bank Fraud: Perception of Bankers in the State of Qatar¨, Academy of Banking
• Studies Journal.   8 (1/2), 15-38. PWC (2007), ¨Ekonomic Crime: People, Culture& Controls, The Global Ekonomic Crime Surveys 2007
• Turkey¨, https://www.pwc.com.tr/tr/advisory09/fraud/assets/Forensic_ Services_tr.pdf. PWC (2016), Global Economic Crime Survey, https://www.pwc.com/gx/en/economic-crime-survey/pdf/Globa- lEconomicCrimeSurvey2016.pdf.
• Sengur, E. D, (2011), Isletmelerde Hile, Hilelerin Onlenmesi, Hileli Finansal Raporlama Ile Ilgili Duzenlemeler ve Bir Arastırma. (Yayımlanmamıs Doktora Tezi), Istanbul, Istanbul Universitesi.
• Siregar, S.V ve Tenoyo, B. (2015), ¨Fraud Awareness Survey of Private Sector in Indonesia¨, Journal of Financial Crime. 2015, 22(3), 329-346.
• Türkiye İç Denetim Enstitüsü Derneği (2012). Yeni Türk Ticaret Kanunu ve İç Denetime İlişkin Düzenlemeler
• Hakkında Görüş - Öneriler, Tide:İstanbul. Türkiye Etik Değerler Merkezi (2013), Yöneticilerin Gözüyle Etik Araştırması, http://www.edmer.org/wpcontent/up- loads/2012/08/YoneticilerinGozuyleEtik_Rapou_20140117.pdf
• Ulucan Ozkul, F. ve Almalı Ozdemir, Z. (2011). Isletmelerde Hile Riski Yonetimi, 1.Basım, Istanbul: Beta Yayınları.
• Ulucan Özkul, F. ve Özdemir Z. (2013). Çalışan Hilelerinin Önlenmesinde Proaktif Yaklaşımlar: Kurumsal
• İşletmelerde İnsan Kaynakları Yöneticileri Üzerine Nitel Bir Araştırma, Öneri Dergisi, 10(40):<75-89. Yurtsever G. (2008) Bankacılığımızda İç Kontrol, İstanbul: Türkiye Bankalar Birliği.