YENİ DÖNEMDE İÇ DENETÇİNİN İÇ KONTROL DENETİMİ: İHTİYAÇLAR VE BEKLENTİLER

Yıl 2024, Cilt: 24 Sayı: 73, 61 - 86, 10.09.2024

Musa Özçelik

https://doi.org/10.55322/mdbakis.1473894

Öz

Bilgi teknolojilerindeki süregelen gelişmeler ve operasyonel süreçlerdeki değişiklikler bağlamında iç denetçiler zor bir dönemde faaliyet göstermekte ve bir dizi önemli değişiklikle karşı karşıya kalmaktadır. Araştırmanın amacı yeni dönemde iç denetçinin iç kontrol denetimi nasıl olmalıdır, iç denetçilerin bu dönüşüm sürecinde ihtiyaç ve beklentileri nelerdir sorularına yanıt aramaktır. Bu çalışma yapılandırılmış görüşme aracılığıyla veri toplamayı içeren nitel bir çalışma uygulanarak gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın katılımcıları iç kontrol faaliyetlerinin denetiminde görev alan deneyimli kamu iç denetçilerinden oluşmaktadır. Araştırma kapsamında toplanan veriler içerik analizi yöntemi ile analiz edilmiştir. İçerik analizinde yeni dönemde iç denetçinin iç kontrol denetimi ana teması kapsamında “mevcut durum”, “nasıl olmalı?” ve “ihtiyaç ve beklentiler” olmak üzere üç temaya odaklanılmıştır. Sonuçlar genel olarak değerlendirildiğinde kamu iç denetim birimlerinin yeni döneme adaptasyon sürecinin tamamlanmadığı görülmektedir. Yaşanan teknolojik gelişmeler iç denetçiler tarafından olumlu karşılanmaktadır ancak teknolojik çözümlere ulaşımda ve bu teknolojik araçların modern teknolojiler ile güncellenmesinde sorunlar yaşanabilir. Ayrıca iç denetçilerin yetkinliklerinin artırılması gerekebilir. Yeni dönemde bilgi teknolojilerinin denetimi ve etik konularının ön plana çıkacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

İç Denetim, İç Kontrol, Dijital Dönüşüm, Sürekli Denetim, Kamu İç Denetimi

Etik Beyan

Bu araştırma için Tarsus Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Etik Kurulu'nun 28/03/2024 tarih, 03 nolu toplantı ve 2024/24 sayılı kararı ile onay alınmıştır.

Destekleyen Kurum

Yoktur

INTERNAL CONTROL AUDIT OF INTERNAL AUDITORS IN THE NEW ERA: THE NEEDS AND EXPECTATIONS

Öz

In the context of ongoing developments in information technology and changes in operational processes, internal auditors are operating in a challenging period and facing several significant changes. This research aims to seek answers to the questions of how internal auditors should audit internal control in the new era and what the needs and expectations of internal auditors are in this transformation process. This research followed a qualitative design involving data collection through structured interviews. The participants of the study consisted of experienced public internal auditors involved in the audit of internal control activities. The data collected within the scope of the research was analyzed using the content analysis method. The content analysis focused on three themes: "the current situation", "how should it be?" and "needs and expectations" under the main theme of internal control audit of internal auditors in the new era. Based on the general results, the adaptation process of public internal audit units to the new era has not been completed. Technological developments are welcomed by internal auditors; however, there may be problems in accessing technological solutions and updating these technological tools with modern technologies. In addition, the competencies of internal auditors may need to be increased. In the new period, the audit of information technologies and ethical issues are expected to come to the forefront.

Anahtar Kelimeler

Internal Audit, Internal Control, Digital Transformation, Continuous Auditing, Public Sector Internal Audit

Kaynakça

• Ağdeniz, Ş., & Çetin, C. (2021). Uzaktan iç denetim ve uzaktan iç denetimin sınırlılıkları. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 23, 58-80. https://doi.org/10.31460/mbdd.831324
• Akmeşe, S. (2020). Kamuda dijital dönüşümün siber güvenlik ve dijital güvence boyutları ve iç denetimin rolü. Denetişim, (20), 108-119.
• Altuk, V. E. (2021). COVID-19 salgınının iç denetim üzerindeki etkileri: Bir çözüm önerisi olarak uzaktan denetim. Denetişim, (22), 15-26.
• Atmaca, M. (2012). Muhasebe skandallarının önlenmesinde iç kontrol sisteminin etkinleştirilmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(1), 191-205.
• Baltacı, A. (2019). Nitel araştırma süreci: Nitel bir araştırma nasıl yapılır?. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 368-388. https://doi.org/10.31592/aeusbed.598299
• Bayram, N. (2013). Bankalarda iç denetimin yeniden yapılandırılması. Öneri Dergisi, 10(40), 15-34.
• Bengtsson, M. (2016). How to plan and perform a qualitative study using content analysis. NursingPlus Open, (2), 8-14. https://doi.org/10.1016/j.npls.2016.01.001
• Bircan, N. G. (2020). İç denetimde yapısal değişim ve dönüşüm: İç denetçilerin farkındalığı ve beklentileri üzerine bir araştırma. Muhasebe Enstitüsü Dergisi, (63), 67-83.
• Caratas, M. A., & Spatariu, E. C. (2014). Contemporary approaches in internal audit. Procedia Economics and Finance, (15), 530-537. https://doi.org/10.1016/S2212-5671(14)00503-6
• Chambers, A. D., & Odar, M. (2015). A new vision for internal audit. Managerial auditing journal, 30(1), 34-55. https://doi.org/10.1108/MAJ-08-2014-1073
• Crabtree, B. F., & Miller, W. L. (1999). Doing qualitative research. Sage Publications. Demirbaş, M. (2005). İç kontrol ve iç denetim faaliyetlerinin kapsamında meydana gelen değişimler. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(7), 167-188.
• Diab, A. (2021). The implications of the COVID-19 pandemic for the auditing and assurance processes. Journal of Legal, Ethical and Regulatory Issues, 24(5), 1-8.
• Dörnyei, Z. (2007). Research methods in applied linguistics: Quantitative, qualitative, and mixed methodologies. Oxford University Press.
• Dyhati, A. S., Wahyudi, T., & Azwardi (2022). The effect of integrity, objectivity and management support on the effectiveness of internal audit of the government sector in the COVID-19 pandemic condition. Journal of Accounting, Finance and Auditing Studies, 8(4), 197-218.
• Eray, A. T. (2020). Türkiye’de iç kontrolün performansı: Bir model önerisi (Doktora Tezi). Başkent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Eulerich, M., Wagener, M., & Wood, D. A. (2022). Evidence on internal audit effectiveness from transitioning to remote audits because of COVID-19. Journal of Information Systems, 36(3), 219-234. https://doi.org/10.2308/ISYS-2021-021
• Fesli, G., & Alıcı, O. V. (2024). Büyükşehir belediyelerinde iç denetim ve teftiş kurullarinin etkinliği. Denetişim, (29), 47-64. https://doi.org/10.58348/denetisim.1335538
• Florea, R., & Florea, R. (2021). Implications of COVID-19 Crisis on risk management, audit and controls activities. Economy Transdisciplinarity Cognition, 24(2), 39-49.
• Furtună, C., & Ciucioi, A. (2019). Internal audit in the era of continuous transformation. survey of ınternal auditors in romania. Audit Financiar, 17(155), 452-472.
• Güredin, E., (2014). Denetim ve güvence hizmetleri. İstanbul: Türkmen Kitabevi.
• Hashem, R. E. E. D. R., Mubarak, A. R. I., & Abu-Musa, A. A. E. S. (2023). The impact of blockchain technology on audit process quality: an empirical study on the banking sector. International Journal of Auditing and Accounting Studies, 5(1), 87-118. https://DOI: 10.47509/IJAAS.2023.v05i01.04
• Hazaea, S. A., Tabash, M. I., Rahman, A. A. A., Khatib, S. F., Zhu, J., & Chong, H. G. (2022). Impact of the COVID-19 pandemic on audit quality: Lessons and opportunities. Emerging Science Journal, 6(February), 71-86. http://dx.doi.org/10.28991/esj-2022-SPER-06
• Hermanson, D. R., & Rittenberg, L. E. (2003). Internal audit and organizational governance. İçinde A. D. Bailey, A. A. Gramling, & S. Ramamoorti (Ed.), Research opportunities in internal auditing (ss. 25-71). The Institute of Internal Auditors Research Foundation.
• Hightower, R. (2008). Internal controls policies and procedures. John Wiley & Sons. Internal Audit Foundatıon, (2022). Internal Audit: A Global View, 2022 Premier Global Research. https://www.theiia.org/en/content/research/foundation/2022/global-view/ adresinden alındı.
• Internal Audit Foundation, (2019). A Structured Methodology for Leveraging Automation to Modernize the Internal Audit Function, Moving Internal Audit Deeper Into the Digital Age: Part 1. https://www2.deloitte.com/us/en/pages/advisory/articles/moving-internal-audit-into-robotic-process-automation.html adresinden alındı.
• İbiş, C., & Çatıktaş, Ö. (2012). İşletmelerde iç kontrol sistemine genel bakış. Sayıştay Dergisi, (85), 95-121.
• İşgüden, B. (2012). Bilgi teknolojilerinin iç denetimde yarattığı değişimler ve iç denetim birimlerinin değişimleri değerlendirmesine yönelik İMKB–100 işletmelerinde bir uygulama (Doktora tezi). Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Kahyaoglu, S. B., & Aksoy, T. (2021). Artificial intelligence in internal audit and risk assessment. Financial ecosystem and strategy in the digital era: Global approaches and new opportunities (ss. 179-192). Cham: Springer International Publishing.
• Kızılboğa, R., & Özşahin, F. (2013). Etkin bir iç kontrol sisteminin iç denetim faaliyetine ve iç denetçilere katkısı. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(2), 220-236.
• Kljajić, M., Mizdraković, V., & Hadrović-Zekić, B. (2022). Internal audit in the COVID-19 environment: Key aspects and perspectives of remote auditing. The European Journal of Applied Economics, 19(1), 30-41.
• Köse, H. Ö., & Polat, N. (2021). Dijital dönüşüm ve denetimin geleceğine etkisi. Sayıştay Dergisi, 32(123), 9-41. https://doi.org/10.52836/sayistay.1068328
• Kurt, G., & Uçma, T. (2013). COSO iç kontrol-bütünleşik çerçeve güncelleme projesinin yenilikleri. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 15(2), 99-109.
• Manoukian, J. (2016). What’s the difference between internal audit & internal control?. Wolters Kluwer. https://www.wolterskluwer.com/en/expert-insights/whats-the-difference-between-internal-audit-internal-control adresinden alındı.
• Merriam, S. B., & Grenier, R. S. (2019). Qualitative research in practice: Examples for discussion and analysis. San Francisco: CA: Jossey-Bass Publishers.
• Nagy, A. L., & Cenker, W. J. (2002). An assessment of the newly defined internal audit function. Managerial Auditing Journal, 17(3), 130-137. https://doi.org/10.1108/02686900210419912
• Naiker, V., & Sharma, D.S. (2009). Former audit partners on the audit committee and internal control deficiencies. The Accounting Review, 84(2), 559-587. https://doi.org/10.2308/accr.2009.84.2.559
• Özen, A., & Gürel, F. N. (2020). Kamu denetiminde dijital dönüşüm: Dijital ikiz yöntemi. İzmir Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1), 16-23.
• Özer, Ş., & Sağlar, J. (2020). Pandemi döneminde kamu idarelerinde e-iç kontrol sisteminin önemi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 29(4), 259-276. https://doi.org/10.35379/cusosbil.747016
• Sabuncu, B. (2018). İç denetim anlayışındaki değişiklikler ve gelişmeler. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, (20), 779-789.
• Sabuncu, B., (2017). İşletmelerde iç denetim ve iç kontrol ilişkisi. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 18(2), 161.
• Sawyer, L. B., Dittenhofer, M. A., & Scheiner, J. H. (2005). Sawyer’s internal auditing: the practice of modern internal auditing (5. Baskı). USA: Institution of Internal Auditing. Selimoğlu, S. K., & Özbek, C. Y. (2018). İç denetim-uluslararası iç denetim standartları ile uyumlu. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Selimoğlu, S. K., & Saldı, M. (2021). COVID-19 etkisinde sürdürülebilirliğin sağlanması ve iç denetimin değişen rotası. Denetişim, (22), 5-14.
• Selimoğlu, S.K. (2006). Sürekli denetim ve raporlama aracı olarak: ACL ve Türkiye’de ACL kullanan işletmelere yönelik bir araştırma. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 8(4), 147-173.
• Stanciu, V. (2012). Internal audit-rising to the challenge. 7th International Conference Accounting and Management Information Systems, 13-14 Haziran, 2012, Bucharest, Romania.
• Tetik, N., & Karaca, H. (2021). İç kontrol kavramı ve uygulamalarının tarihsel gelişimi. Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi, (2021 Özel Sayı), 189-204.
• Tharouma, S., & Oudaı, M. (2022). A Review of the literature on internal audit in the era of digital transformation. Finance and Business Economies Review, 6(4), 215-225. https://doi.org/10.58205/fber.v6i4.123
• The Institute of Internal Auditors [IIA] (2013). IIA position paper: the three lines of defense in effective risk management and control. https://theiia.fi/wp-content/uploads/2017/01/pp-the-three-lines-of-defense-in-effective-risk-management-and-control.pdf adresinden alındı.
• The Institute of Internal Auditors [IIA], (t.y.), Internal audıtıng: Adding value across the board, https://www.theiia.org/globalassets/documents/about-us/promote-the-profession/informational-resources/internal_auditing-adding_value_across_the_board.pdf adresinden alındı.
• Tığdemir, S. (2014). COSO 2013’ün yol haritası. KPMG Gündem, (19), 24-25.
• Varol, N. (2023). Dijital dönüşüm ve yapay zekâ: muhasebenin ve denetimin geleceği. Denetim ve Güvence Hizmetleri Dergisi, 3(2), 162-184.
• Widodo, N., & Nugroho, S. (2022). Analysis of the impact of Covid-19 on the implementation of internal audit procedures in Indonesia. Jurnal AKSI (Akuntansi dan Sistem Informasi), 7(1). https://doi.org/10.32486/aksi.v7i1.234
• Willy, S. (2021). The effect of remote audit and agility on the performance of the internal audit (spı) during the Covid-19 pandemic to realize good corporate governance (GCG). Asian Journal of Law and Governance, 3(3), 19-24.
• Xiaofei, X. (2020). Internal audit strategies for dealing with digital risk in the digital economy. 2nd International Scientific and Practical Conference on Digital Economy (ISCDE 2020) (ss. 184-187). Rusya: Atlantis Press.
• Yeşilçelebi, G. (2022a). Denetimde dijital dönüşüm: Bilimetrik bir inceleme. Sayıştay Dergisi, 33(126), 381-408. https://doi.org/10.52836/sayistay.1143867
• Yeşilçelebi, G. (2022b). İç denetim bağlamında covıd-19’un kurumsal risk yönetimi süreçleri üzerine etkileri. Denetişim, (25), 77-93.