AVRUPA BİRLİĞİ’NİN GELİŞİM SÜRECİNDE İNSAN HAKLARI

Year 2017, Issue: 9, 453 - 490, 16.06.2017

Aydin Turhan

Abstract

İnsan hakları, tarihsel süreç içerisinde önemi artan kavramlardan biri

olup, değişim ve gelişim göstermekte, insan haklarının korunması için

çeşitli düzenlemeler yapılmaktadır. Uluslararası kuruluşlar içerisinde

Avrupa Birliği kurumsal olarak insan haklarına önem veren kuruluşların

başında gelmektedir. Özellikle İkinci Dünya Savaşından sonra birlik

fikri üzerinde yoğunlaşan Avrupa’da ekonomik nedenler ilk başta öne

çıkmıştır. Ancak gelişim sürecinde Avrupa Birliği’nde ekonomik birliğin

yanında diğer konularda da birlik fikri üzerinde durulmuş ve buna ilişkin

antlaşmalar yapılmıştır. Bu süreçte Birliğin gelişiminde insan hakları

kavramı da esas alınmıştır. İnsan haklarının geliştirilmesine yönelik olarak

kurucu antlaşmalarda dahil olmak üzere çok sayıda antlaşmada insan

haklarını koruyucu ve geliştirici hükümlere yer verilmiştir. Antlaşmalar

birbirinden bağımsız olsa da birbirlerini tamamlayıcı nitelikte olup

gelişen şartlara göre düzenlemeler içermektedir. İnsan haklarına saygı

Birliğe üyelik için şart olarak konulmuştur. Ancak insan hakları gibi

önemli ve saygın kavram bile ülkeler arası menfaat çatışmaları nedeni

ile anlaşmazlıklara konu olabilmektedir. Bu durumun birlik fikrine zarar

verdiği söylenebilir.

Keywords

İnsan hakları, Avrupa Birliği, antlaşma, birlik, değişim ve gelişim

References

• AİHS, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi-11 ve 14 Nolu Protokollerle Değiştirilen Metin, Şen Matbaa, Ankara,2012.
• ALGANER Yalçın / ÇETİN Müzeyyen Özlem, “Avrupa’da Birlik ve Bütünleşme Hareketleri (I)”, Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, S.2, 2007.
• ALTINBAŞ Deniz, “Avrupa Birliği’nin Başarısız Girişimi: Avrupa Yurttaşlığı”, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, S:3, 2009.
• ARSAVA, A.Füsun, AB’nin Anayasallaşma Sürecinde Temel Haklar Şartı, Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi, S.2, 2004.
• ARSAVA A. Füsun, “Lizbon Sözleşmesi- Reform Sözleşmesinin Önemli Unsurları” , Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Özel Sayı, 2009.
• ATA Funda Keskin, Avrupa Birliği ve İnsan Hakları, Siyasal Kitabevi, Ankara, 2013.
• ATALAR Ömer, Avrupa Birliği ve İnsan Hakları, Başbakanlık İnsan Hakları Başkanlığı Uzmanlık Tezi, 2002, http://www.ihb.gov.tr/ dosyagoster.ashx?id=314, Erişim Tarihi: 22.03.2013.
• AYBAY Rona, “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Konusunda Bazı Genel Gözlemler ve 14. Protokol”, TBB Dergisi, S.88, 2010.
• AYDIN M. Sabir, Siyasi ve Hukuki Olarak Avrupa Birliği, Asil Yayınları, Ankara,2008.
• BİLİR Faruk, “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Yapısı ve 14 Nolu Protokol”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.55, S.1, 2006.
• BULUT Metin, “Türk Kamu Yönetiminin Dönüşümünde Etkili Bir Araç: Avrupa Birliği İlerleme Raporu”, Sayıştay Dergisi, S:82, 2011.
• CAİRNS Walter, İntroduction to European Union Law, Cavendish Publishing Limited, London, 2002.
• CANBOLAT İbrahim S., Avrupa Birliği ve Türkiye-Uluslararası Sistemle Ortaklık, Alfa Akademi Yayınları, Bursa, 2011.
• CHALMERS Damian, Davies, Gareth, Monti, Giorgio, European Union Law, Cambridge University Pres, UK (United Kingdom), 2010.
• DEDEOĞLU Beril, Avrupa Birliği Bütünleşme Süreci I: Tarihsel Birikimler, Dünden Bugüne Avrupa Birliği (Der: Beril Dedeoğlu), Boyut Kitapları, İstanbul, 2003.
• DENİZ Bahar Yeşim, “Avrupa Birliği Hukukunda Temel Haklar ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Sistemi İle Etkileşimi”, TBB Dergisi, s:97, 2011.
• DE SCHUTTER Olivier, Avrupa Sosyal Şartı’nın İki Yaşamı, DE SCHUTTER Olivier (Koordinatör), Avrupa Sosyal Şartı: Avrupa İçin Yeni Bir Sosyal Anayasa, s:7-32, Şen Matbaa, Ankara, 2010.
• DE SCHUTTER Olivier, Avrupa Sosyal Şartı’nın Avrupa Birliği Hukukunun Gelişimimdeki Rolü, DE SCHUTTER Olivier (Koordinatör), Avrupa Sosyal Şartı: Avrupa İçin Yeni Bir Sosyal Anayasa, s:87-133, Şen Matbaa, Ankara, 2010.
• GEMALMAZ Mehmet Semih, Ulusalüstü İnsan Hakları Hukukunun Genel Teorisine Giriş, Beta Yayınevi, İstanbul, 2003.
• GÖLCÜKLÜ Feyyaz / GÖZÜBÜYÜK A.Şeref, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Uygulaması-Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi İnceleme ve Yargılama Yöntemi, Ankara, 1996.
• GRUBER Annie, “Avrupa Birliğinin İşleyici Sürecinde Avrupa Yurttaşlığı”, Anayasa Yargısı Dergisi, C.22,2005, http://www.anayasa.gov. tr/files/pdf/anayasa_yargisi/anyarg22/gruber.pdf, Erişim Tarihi: 02.03.2013.
• GÜLMEZ Mesut, (1991), “Avrupa Sosyal Şart’ına Genel Bir Bakış ve Türkiye”, İnsan Hakları Yıllığı, TODAİE Yayınları, C.12, S.1, 1991.
• GÜNEŞ Ahmet M., “Lizbon Antlaşması Sonrasında Avrupa Birliği”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, S.1-2, 2008.
• KACZOROWSKA Alina, European Union Law, Routledge (Taylor& Francis Group), London and New York, 2011.
• KARAASLAN Erol, “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Yapısı ve Yargılama Yöntemi”, Ankara Barosu Dergisi, S.3, 2004.
• KARAOSMANOĞLU Fatih, Tarihin Başlangıcı-Uluslararası İlişkiler& Haklar ve Güvenlik, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2008.
• KAYGISIZ Ümmühan, “Avrupa Birliği’nde Son Dönem Demokratikleşme Çabaları: Lizbon Antlaşması’nın Demokratikleşmeye Katkısı”, Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, S:6, 2012.
• KESKİN M.Hakan, Doğru Sanılan Yanlışlarla Avrupa Birliği, Ofset Fotomat, Ankara, 2010.
• METİN Yüksel, “Avrupa Birliği Temel Haklar Şartı”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, S.4, 2002.
• MOR Hasan, “Avrupa (Birliği) Bütünleşme Süreci ve Sorunları”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, s:1, 2010.
• REİDY Aisling, İşkencenin Yasaklanması-Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 3. Maddesinin Uygulanmasına İlişkin Kılavuz, Şen Matbaa, Ankara, 2012.
• SANİOĞLU Hilal, (2008), “Avrupa Birliği Hukukunda İnsan Hakları”, TBB Dergisi, S.74, 2008.
• SARAÇLI Murat, Avrupa Birliği ve Türkiye’de Azınlıklar, Adres Yayınları, Ankara, 2012.
• TANGÖR Burak, “Avrupa Birliği’nde Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi”, Gazi Üniversitesi İİBF Dergisi, S.1, 2001.
• TAŞDEMİR Hakan, DEMİR Hasan, “Avrupa Birliği Temel Haklar Şartı”, Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi, S.3, 2002.
• TERZİOĞLU Süleyman S, Uluslararası Hukukta Azınlıklar ve Anadilde Eğitim Hakkı, Alp Yayınevi, Ankara, 2007.
• TÜRKMEN Füsun, Avrupa Birliği ve İnsan Hakları, Dünden Bugüne Avrupa Birliği (Der: Beril Dedeoğlu), Boyut Kitapları, İstanbul, 2003.
• YAKUT Bahadır, “Lizbon Sonrası AB’nin Yeni Kurumsal Yapısı ve Karar Alma Süreçlerinin Özgürlük, Güvenlik ve Adalet Alanındaki Yansımaları”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, S.2, 2010.
• http://www.bued.boun.edu.tr/turik.asp?id=65, Avrupa Bölgesel ve Azınlık Dilleri Şartı, Erişim Tarihi:25.04.2013.
• http://ekutup.dpt.gov.tr/ab/hukuk/temelhak.pdf, Temel Haklar Şartı, Erişim Tarihi:22.03.2013.
• http://www.ihb.gov.tr/IcerikGoster.aspx?ID=51f7fa57-9b77-4a90- b32ab0f8eda3ee7c, Avrupa Çocuk Haklarının Kullanımı Sözleşmesi, Erişim Tarihi: 30.04.2013.
• http://www.ikv.org.tr/images/files/A5-tr.pdf, Avrupa Birliğini Kuran Anlaşma (Maastricht Anlaşması), Erişim Tarihi:15.05.2017.
• http://www.inhak.adalet.gov.tr/istatistik/2016/7%20%C3%9Cl kelere%20G%C3%B6re%2019592016%20Y%C4%B1llar%C4%B1%20 A r a s % C 4 % B 1 n d a % 2 0 T o p l a m % 2 0 % C 4 % B 0 h l a l % 2 0 S a y % C4%B1lar%C4%B1..pdf, 1959-2016 Yılında Bazı Ülkelerin Toplam AİHS İhlalleri, Erişim Tarihi: 15.05.2017.
• http://www.tbmm.gov.tr/komisyon/insanhaklari/pdf01/437-438.pdf, Kopenhag Kriterleri, Erişim Tarihi: 16.04.2013.