BİREYSEL BAŞVURU SÜRECİYLE DEĞİŞEN YARGISAL PARADİGMA VE ADİL YARGILANMA HAKKI EKSENİNDE İDARİ YARGIDA RE’SEN ARAŞTIRMA İLKESİ

Year 2018, Issue: 12, 0 - 0, 12.12.2018

Osman Sarıaslan

https://doi.org/10.18771/mdergi.496996

Abstract

2010 Anayasa reformuyla bireysel başvuru Türk Hukuk
Sistemi’ne dâhil edilmiştir. Yargılamanın sonuna yeni bir aşama eklemlenerek
gerçekleştirilen bu reformla yargı sisteminde bir dönüşüm süreci de
başlamıştır. Nitekim bazı konularda yıllardır uygulanan yargılama pratikleri
terk edilmeye, istikrar kazanan içtihatlardan dönülmeye başlanmıştır. Bunlar
Türk Yargısında değişen paradigmanın birer göstergeleridir. Söz konusu değişimde,
maddi haklardan ziyade yargının bizzat faaliyetlerinin adil olmasını arayan
adil yargılanma hakkı asıl dönüştürücüdür. Dolayısıyla yeni dönemde Türk
Yargısı,  Anayasa Mahkemesi eliyle
yürütülen yargılamanın adilliği denetimiyle karşı karşıyadır. Doğal olarak bireysel
başvuru süreciyle yargıda yaşanan devrim idari yargıyı da etkilemiş, onun da
birçok içtihadının ve uygulamasının değişmesine neden olmuştur. Öte yandan idari
yargı ülkemizde re’sen araştırma ilkesi üzerine bina edilmiştir. Tarafların her
hangi bir katkısı olmasa dahi tek başına adil olması gereken bir düstura
sahiptir. Ancak buna rağmen bireysel başvuruda verilen bazı ihlal kararları bu
ilkenin yeni duruma göre yeniden yorumlanması gerekliliğini ortaya koymuştur.  Çalışma, idari yargıda geçerli re’sen araştırma
ilkesinin adil yargılanma hakkı güvencelerine göre ve sessizce yeniden inşa
edildiğini, bunun hem bir gereklilik hem de yeni sürecin doğal seyri olduğunu
vurgulamak maksadıyla kaleme alınmıştır. Re’sen araştırma ilkesinin “hak
merkezli” yeni yargısal paradigmaya göre yorumlanması gerektiğini ortaya koymak
ise çalışmanın bir diğer gayesidir. 

Keywords

Adil yargılanma hakkı, idari yargı, re’sen araştırma ilkesi

References

• AKINCI Müslüm, “İdari Yargılama Hukukunda Savunmada Fırsat Eşitliği”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, Yıl: 1, Sayı: 2, ss. 33-51
• ALTIPARMAK Cüneyd, “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Altıncı Maddesi Kapsamında Adil Yargılanma Hakkının Esasları”, TBB Dergisi, Sayı:63, Yıl:2006, ss. 244-270
• ASLAN Zehreddin, “Türk İdari Yargı Sisteminde Re’sen Araştırma İlkesi”, İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi, No:23-24, Ekim 2000-Mart 2001, ss. 53-58
• BAŞARAN Başar, “Adil Yargılanma Hakkı”, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2007
• BAŞLAR Kemal, Türk Mahkeme Kararlarında Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi, Şen Matbaa, Ankara, 2007
• BEKRİ M. Nedim, “Gerekçeli Karar Hakkı”, Ankara Barosu Dergisi, Yıl: 2014, Sayı:3, ss.203-228
• CANDAN Turgut, Açıklamalı İdari Yargılama Usulü Kanunu, Maliye ve Hukuk Yayınları, Ankara, 2006
• CEBRE Ayvaz, “Hak Arama Yolları ve Adil Yargılanma Hakkı”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, Cilt:1, Yıl:2, Sayı:5, Nisan 2011, s. 386.
• ÇELİK Abdullah, Adil Yargılanma Hakkı Rehberi, Anayasa Mahkemesi Yayınları, Ankara, 2014
• DİNÇ Güney, “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesine Göre Silahların Eşitliği, TBB Dergisi, Sayı:57, 2005, ss. 283-306
• DOĞRU Osman, İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi İçtihatları Cilt 1, Legal Yayıncılık, İstanbul, 2004
• DÖNMEZER Sulhi, “Suçsuzluk Karinesi Üzerine Düşünceler”, Prof. Dr. Nurullah Kunter'e Armağan, İstanbul, 1998, s.67
• EVREN Çınar Can, “İptal Davalarında Kendiliğinden Araştırma İlkesi”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XII, Y. 2008, S. 1-2, s. 701-723
• HARRİS D.J., O’BOYLE M., BATES E.P., BUCKLEY C.M., Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Hukuku, Çev. KILCI BİNGÖLLÜ Mehveş, KARAN Ulaş, Avrupa Konseyi, Şen Matbaa, Ankara, 2013
• İBİŞ Recep, Vergi Yargılamasında Re’sen Araştırma, Yaklaşım Yayıncılık, Ankara, 2013
• İNCEOĞLU Sibel, “Adil Yargılanma Hakkı”, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi ve Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Kapsamında Bir İnceleme, Editör Sibel İnceoğlu, Şen Matbaa, Ankara, 2013, ss.209-286
• KAYNAK Ali Osman, “Uluslararası Sözleşmeler Işığında “Adil Yargılanma Hakkı” ve İç Hukukumuzla Karşılaştırılması”, Ankara Barosu Dergisi, Yıl:65, Sayı: 1, Kış 2007, ss. 120-143
• KURU Baki, ARSLAN Ramazan, YILMAZ Ejder; Medeni Usul Hukuku Ders Kitabı, Yetkin Yayınları, Ankara, 1997
• ÖZELÇİ Aytaç, “İdari Yargıda Re’sen Araştırma ve İstemle Bağlılık İlkeleri Çerçevesinde Danıştay’ın İmar Hukuku İle İlgili Bir Kararın Tahlili”, Fasikül, S. 100, Mart 2018, ss. 409-417
• ÖZMUMCU Seda, “Türk Hukukunda Yargıtay Kararları Işığında Re’sen Araştırma İlkesi”, S.D.Ü. Hukuk Fakültesi Dergisi, MİHBİR Özel Sayısı, ss. 145-171
• SARIASLAN Osman, “Anayasa Mahkemesine Yapılan Bireysel Başvurularda Başvuru Yollarının Tüketilmesi Koşulunun Vergi Uyuşmazlıklarıyla İlgili İdari Başvurular Ekseninde Değerlendirilmesi”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, Yıl:9, Sayı:34, Nisan 2018, ss. 475-513
• SARIASLAN Osman, “Gümrük Uyuşmazlıklarında İdari İşlemlerin Nitelendirilmesi Sorunu: Hak Arama Hürriyeti Kapsamında Mülkiyet Hakkının Özüne İlişkin Sakıncalar”, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, Sayı:11, Haziran 2018, ss. 341-373
• ŞEN Ersan, “Kovuşturmada Re’sen Delil Araştırma ve Toplama Yetkisi”, http://www.hukukihaber.net/kovusturmada-resen-delil-arastirma-ve-toplama-yetkisi-makale,5366.html. (11.6.2018).
• TANRIVER Süha, “Hukuk Yargısı (Medeni Yargı) Bağlamında Adil Yargılanma Hakkı”, TBB Dergisi, Sayı: 53, Yıl:2004, ss. 191-215
• TURAN Hüseyin, “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi İçtihatlarında Makul Sürede Yargılanma Hakkı”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, Yıl:3 Sayı: 11, Ekim 2012, ss. 47-75
• ZAFER Hamide, “Savunma Hakkı ve Sınırları”, Prof. Dr. Nur Centel’e Armağan, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Pasifik Ofset, İstanbul, 2013