DEVLET İŞLEMLERİNDE KANUN YOLLARI, MERCİLER VE BAŞVURU SÜRELERİNİ GÖSTERME YÜKÜMLÜLÜĞÜ (ANAYASA’NIN 40/2. MADDESİ)

Year 2020, Issue: 15, 97 - 122, 24.06.2020

Mustafa Oğuzhan Bölükbaşı

https://doi.org/10.18771/mdergi.757333

Abstract

Anayasanın 40. maddesinin ikinci fıkrasında 2001 yılında yapılan
değişiklikle Devlete işlemlerinde başvuru süresi ile başvuru yolunu
gösterme yükümlülüğü getirilmiştir. Maddenin yansıması Devletin tüm
işlemlerinde gerçekleşmiştir. Yasama, yürütme ve yargı işlemlerinde bu
düzenleme uygulanmaktadır. Yasamanın ve yargının idare fonksiyonuna
ilişkin işlemleri ile yürütmenin işlemlerinde maddenin uygulanmasında
herhangi bir tereddüt bulunmamaktadır. Yasama organının, yasama
fonksiyonundan doğan işlemlerinde örneğin kanun gibi işlemlerde
hükmün uygulanması konusunda tartışma bulunmaktadır. Yargı
erkinin bir parçası olan mahkemelerin kararlarında, düzenlemeyi
uyguladığı gözlemlenmektedir. Mahkeme kararlarında, kişilerin
başvuru yapabilecekleri kanun yolları ile başvuru süresinin gösterildiği
görülmektedir. Sayılan işlemlerde henüz doğrudan şekil şartı olarak
kabul edilmediğini görmekteyiz. Ancak Danıştay bazı kararlarında,
40. maddenin ikinci fıkrasında yer alan hususlara idari işlemde yer
verilmemesinin kişilere sınırsız dava hakkı tanıdığını kabul etmektedir.
Buna karşın Danıştay, idari işlemde bulunması gereken şekil unsuru
olarak görmemektedir. Bu yorumun yapılmasında, müstakil bir İdari Usul
Yasasının çıkmamış olması etkilidir. Çalışmamızda 40. maddenin ikinci
fıkrasının düzenleme süreciyle birlikte Devlet işlemlerinde ilgililerin
başvuru yapacakları merci ile sürenin gösterilmesi konusunun yargılama
usulüne ve idari işlemin şekil unsuru olarak değerlendirilmesine
çalışılacaktır.

Keywords

Başvuru süresi, Merci, Makam, Şekil unsuru, Süre

References

• AKBULUT Emre, “İdari İşlemlerde Kanun Yolu ve Süresini Gösterme Yükümlülüğünün Yargısal Denetime Etkisi”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 81, 1-21, 2009.
• AKYILMAZ Bahtiyar, “İkibinli Yıllarda Türkiye’de İdari Usul: Yoksa Var mı?”, Danıştay ve İdari Yargı Günü 148. Yıl Sempozyumu, 201-232, 2016.
• AKYILMAZ Bahtiyar, “İyi Yönetim ve Avrupa İyi Yönetim Yasası”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, VII, 148-162, 2003.
• AKYILMAZ Bahtiyar, SEZGİNER Murat, KAYA Cemil, Türk İdare Hukuku 10. Baskı, Savaş Yayınevi, Ankara, 2019.
• Anayasa Mahkemesi, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası (Gerekçeli), Ankara, 2019.
• ATAY Ender E., İdare Hukuku, Turhan Kitabevi, 5. Baskı, Ankara, 2016.
• ATAY ŞANLI Yeliz, “İdari İşlemde Başvuru Yollarının Gösterilmesi Yükümlülüğü”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 96, 293-318, 2011.
• ATİK ÇOBAN Ayşegül, “İdari İşlemlerde Başvuru Yollarının Gösterilmesi ve İdari Yargıda Dava Açma Süresi Çerçevesinde Danıştay 13. Dairesinin 26.11.2014 Günlü ve E.2014/3745, K.2014/3772 Numaralı Kararının İncelenmesi. 5. İdare Hukuku Buluşması” Danıştay Kararları İncelemeleri, , Filiz Kitabevi, İstanbul, 2019.
• BİLGİN Hüseyin, İdari Davalar ve Çözüm Yolları, 1. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2018.
• CANDAN Turgut, İdari Yargılama Usulü Kanunu, 5. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2012.
• ÇAĞLAYAN Ramazan, İdari Yargılama Hukuku, 2. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2011.
• DURAN Lütfi, “İdari Müracaatlar ve Bunların Karşısında, İdarenin Sükutu Meselesi”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C: 12, 1, 1946, s.132.
• DURAN Lütfi, “İdari Usul İlkeleri ve Kapsadığı Konular”, İdari Usul Kanunu Hazırlığı Sempozyumu, Başbakanlık Basımevi, Ankara, 1998.
• ERKUT Celal, İptal Davasının Konusunu Oluşturma Bakımından İdari İşlemin Kimliği, Danıştay Yayınları, Ankara, 1990.
• GÖZLER Kemal, İdare Hukuku Cilt I, 2. Baskı, Ekin Kitabevi, Bursa, 2009.
• GÖZÜBÜYÜK Şeref, Yönetsel Yargı, 14. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara, 2001.
• GÜNDAY Metin, İdare Hukuku, 6. Baskı, İmaj Yayıncılık, Ankara, 2002.
• İNCEOĞLU Sibel, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi ve Anayasa, 3. Baskı, Beta Yayınevi, İstanbul, 2013.
• KALABALIK Halil, İdari Yargılama Usulü Hukuku, 6. Baskı, Sayram Yayınları, Konya, 2013.
• KAPLAN Gürsel, İdari Yargıda Dava Açma Süreleri, 1. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara, 2007.
• KARAHANOĞULLARI Onur, İdarenin Hukukla Kavranması: Yasallık ve İdari İşlemler, Turhan Kitabevi Yayınları, Ankara, 2011.
• MURATOĞLU Tahir, “İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 11. Maddesi Kapsamındaki Başvurularda Başvuru Gününün Dava Açma Süresinin Hesabında Dikkate Alınıp Alınmayacağı Sorunu”, Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C:21, 34, 2016, s.4.
• ODYAKMAZ Zehra, “Hazırlanmakta Olan İdari Usul Kanunu Açısından Demokratikleşme Sürecinde Şeffaflaşma ve Bireye Tanınan Haklar”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C:1, 2, 1-21, 1998.
• ONAR Sıddık Sami, İdare Hukukunun Umumi Esasları, C:1, 3. Baskı, Akgün Matbaa, İstanbul, 1966.
• ÖZBUDUN Ergun, Türk Anayasa Hukuku, 12. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2011.
• ÖZKAN Gürsel, “İdari Usul Kanununda Düzenlenmesi Gereken İdari Usul İlkeleri”, İdari Usul Kanunu Hazırlığı Sempozyumu, Başbakanlık Basımevi, Ankara, 1998.
• SEZER Yasin, BİLGİN Hüseyin, “Danıştay Kararlarında İdari Başvurular”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C:57, 4, 337-366, Ankara, 2008.
• TANÖR Bülent, YÜZBAŞIOĞLU Necmi, 1982 Anayasasına Göre Türk Anayasa Hukuku, 10. Baskı, Beta Basım, İstanbul, 2011.
• YILDIRIM Turan, YASİN Melikşah, KAMAN Nur, ÖZDEMİR H. Eyüp, ÜSTÜN Gül, TEKİNSOY Okay, İdare Hukuku, 5. Baskı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2013.
• Yayımlanmamış Muhtelif Danıştay Kararları