A Study on the Concept of Otherness

Year 2021, Issue: 12, 91 - 109, 30.09.2021

Mustafa Okçul

https://doi.org/10.32579/mecmua.972764

Abstract

Otherness; It is a concept used in many fields such as literature, philosophy, sociology, psychology, anthropology. The word derived from the root other is interpreted in the context of adjective or pronoun types in linguistics. The other signifies a being outside the subject. Otherness, on the other hand, is a concept used to highlight the central one in the comparison of two elements. The word other is generally preferred to express the situations of being far away and in the other direction. When we look at the historical development process of otherness, it is observed that different approaches are formed. Otherness, the first examples of which are encountered in Ancient Greece; we and they are perceived against its backdrop. We the civilized Greeks; they are used to describe non-Greeks. When it comes to the Middle Ages, otherness often comes to the fore with a religious quality. In the 19th and 20th centuries, otherness; It follows a course of development in political, ethnic and sociological contexts. Today, besides the political nature, there is an understanding of otherness on the ground of civilizations. It is observed that in the otherness, where a patronizing understanding was dominant at first, a competitive style was adopted later on, and an assimilationist approach was adopted in the recent period. Otherness; It is evaluated on the basis of separation / separation in terms of cultural, linguistic, political, ethnic and religious aspects in relations between individuals and groups. In this study, otherness is discussed in the axis of various identities of which the individual is a member.

Keywords

Cultural, Linguistic, Political, Ethnic, Religious, Otherness

“Özne”nin “Hariçteki”ni İtibarsızlaştırma Uğraşı: Ötekilik

Abstract

Ötekilik; edebiyat, felsefe, sosyoloji, psikoloji, antropoloji gibi birçok alanda yaygın şekilde tartışılan bir kavramdır. Ötekilik; “özne” ile “hariçteki”nin karşılaştırılmasında, merkezi konumda olanın kendini öne çıkarıp diğerlerini, kendine reva gördüğü haklardan mahrum bırakma girişimidir. Ötekiliğin tarihsel gelişim sürecine bakıldığında farklı yaklaşım biçimleri göze çarpar. İlk örneklerinde Antik Yunan’da rastlanan ötekilik; “biz” ve “onlar” zemininde algılanır. “Biz”, medeni bakımdan gelişen Yunanlıları; “onlar” ise Yunanlılardan olmayanları tanımlamak için kullanılır. Orta Çağa gelindiğinde ötekilik, çoğunlukla dinî bir kimliğe bürünür. 19 ve 20. yüzyıllarda ise ötekilik; siyasal, etnik ve sosyolojik bağlamlarda bir gelişim seyri izler. Günümüzde politik niteliğin yanında uygarlıklar zemininde tartışılan bir ötekilik anlayışı vardır. Önceleri himayeci bir anlayışın olduğu ötekilikte, sonraları rekabetçi bir tarz, yakın dönemde ise asimilasyoncu bir yaklaşım hâkimdir. Ötekilik; birey ve gruplar arası ilişkilerde kültürel, dilsel, siyasal, etnik ve dinî yönlerden bir ayrışma / ayrıştırılma hamlelerinin olduğu zeminlerden beslenir. Bu ayrıştırılma biçimleri, sosyal hayatla doğrudan bağlantısı olan edebî metinlerde de kendini gösterir. Sanatçının politik duruşu, siyasal sistemin belli bir kültürü benimseyip diğerlerini ikincil alanda bırakması gibi unsurlar, edebiyatta ötekiliğin oluşma biçimine doğrudan etki etmektedir. Bu çalışmada ötekilik, bireyin mensubu olduğu çeşitli toplumsal kimlikler ekseninde ele alındıktan sonra bunun Türk edebî metinlerindeki yansıma biçimleri bağlamında irdelendi.

Keywords

Kültürel, Dilsel, Siyasal, Etnik, Dinsel, Ötekilik

References

• Baudrillard, J. (1995). Kötülüğün Şeffaflığı (Emel Abora ve Işıl Ergüden). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Benveniste, E. (1974). Genel Dilbilim Sorunları (Çev. Erdim Öztokat). İstanbul: YKY.
• Çelik, E. (2008). “Dilin Etik Yapılanması ve Ahlaki İşlevi”. Belleten. I, 43-62.
• Doğan, D. M. (1996). Büyük Türkçe Sözlük. İstanbul: İz Yayıncılık, İstanbul.
• Demirer, T. (2012). Öteki ve Ötekileştirme. Erişim: [www.mesop.net/ods/soft/zeitung_ print.php?id=784 ] (Erişim Tarihi: 28 Haziran 2012).
• Fromm, E. (1981). Psikanaliz ve Zen Budizm (Çev. İlhan Güngören). İstanbul: Onur Basımevi.
• Fromm, E. (1990). Sağlıklı Toplum (Çev. Yurdanur Salman ve Zeynep Tanrısever). İstanbul: Payel Yayınevi.
• Gellner, E. (1992). Uluslar ve Ulusçuluk (Çev. Büşra Ersanlı Behar ve Günay Göksu Özdoğan). İstanbul: İnsan Yayınları.
• Kaplan, M. (2002). Kültür ve Dil. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Karaağaç, G. (2002). Dil, Tarih ve İnsan. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Keyman, F. (2000). Küreselleşme, Devlet, Kimlik/Farklılık: Uluslararası İlişkiler Kuramını Yeniden Düşünmek (Çev. Simten Coşar). İstanbul: Alfa Yayınları.
• Korkmaz, R. (2004). Aytmatov Anlatılarında Ötekileşme Sorunu ve Dönüş İzlekleri. Ankara: Türksoy Yayınları.
• Metli, E. (2006). Hasidizm’in Yahudi ve Öteki Anlayışı (Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Felsefe ve Din Bilimleri Anabilim Dalı Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara.
• Nahya, Z. N. (2010). Avrupa Birliği Bağlamında İmge ve Ötekileştirme, (Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Halkbilim Anabilim Dalı Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara.
• Poyraz, T. ve Arıkan, G. (2003). “Avrupa Türkiye İlişkileri ve Dönemsel Olarak Değişen Öteki Tanımları”. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 2, 61-71.
• Said, E. (2016). Kültür ve Emperyalizm (Çev. Necmiye Alpay). İstanbul: Hil Yayınları.
• Said, E. (2003). Şarkiyatçılık (Çev. Berna Ülner). İstanbul: Metis Yayıncılık.
• Schnapper, D. (2005) Sosyoloji Düşüncesinin Özünde Öteki ile İlişki (Çev. Ayşegül Sönmezay). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Uygur, N. (1996). Kültür Kuramı. İstanbul: YKY, İstanbul.
• Yapıcı, A. (2008). “İçimizdeki Öteki”. Dem Dergisi. 6, 52-56.
• Yaran, C. S. (2001). İslam ve Öteki. İstanbul: Kaknüs Yayınları.