Türk Misafirperverlik Geleneği

Year 2025, Issue: 20, 95 - 106, 30.09.2025

Altan Şahan

https://doi.org/10.32579/mecmua.1692940

Abstract

Türk toplumunda misafirperverlik, misafire yönelik algı ve tutumların şekillendirdiği köklü bir gelenek olarak tarihsel süreç boyunca önemini korumuştur. Kendine özgü ritüelleriyle birlikte, eski Türk topluluklarından itibaren toplumsal yaşamın ayrılmaz bir parçası hâline gelmiş; zamansal ve mekânsal değişimlere rağmen kültürel devamlılığını koruyarak Türk kültürünün temel yapı taşlarından biri olmuştur. Bu yönüyle hem Türk halkı tarafından benimsenmiş bir gelenek olarak toplum içinde kendine yer bulmuş, hem de yabancı gözlemciler tarafından karakteristik bir toplumsal özellik olarak değerlendirilmiştir. Bu doğrultuda, sosyal hayatın vazgeçilmez bir unsuru hâline gelen misafir ağırlama geleneği, kültürel bir miras olarak ele alınabilir. Bu kültürel mirasın günümüze kadar süregelmesinde etkin rol oynayan itici motivasyonların ne olduğu konusu ise akademik anlamda yeterince incelenip araştırma konusu olmamıştır. Bu çalışmanın temel amacı, Türk misafirperverlik geleneğinin özgün yapısını ortaya koyarak bu geleneği besleyen kültürel kökleri ve zihinsel arka planı incelemektir. Yöntem olarak yazılı belgeler, seyahatnameler ve halk anlatıları gibi tarihsel kaynaklar çerçevesinde, bu geleneğin toplumsal işlevi ve sürekliliğini sağlayan motivasyonlar tarihsel perspektifle ele alınmaktadır.

Keywords

misafirperverlik geleneği , özgün kültürel değer , Türk kültürel mirası , tarihsel süreklilik

Turkish Hospitality Tradition

Abstract

Hospitality in Turkish society has persisted as a deeply rooted tradition shaped by perceptions and attitudes toward guests. Since the early Turkic communities, it has become an inseparable part of social life, maintaining cultural continuity despite temporal and spatial transformations. With its distinctive rituals, this tradition has evolved into one of the foundational elements of Turkish culture—embraced by the Turkish people and recognized by foreign observers as a characteristic social trait. Accordingly, the practice of hosting guests can be regarded as a form of cultural heritage. However, the driving motivations that have sustained this heritage over time remain insufficiently explored in academic literature. The primary aim of this study is to reveal the unique structure of Turkish hospitality by examining the cultural roots and mental framework that nourish this tradition. Utilizing historical sources such as written documents, travelogues, and folk narratives, the research investigates the social function and continuity of hospitality through a historical lens.

Keywords

hospitality tradition , Turkish cultural heritage , authentic cultural value , historical continuity

References

• Abdurezzak, A. O. (2020). Mitolojik boyutu ve çeşitli yönleriyle kara iye. Paradigma Akademi Yayınları. Adanır, O. (2013). Osmanlı ve Avrupalılar. Doğu Batı Yayınları.
• Akbal, E. (2000). Boğaç Han destanı. Dede Korkut Hikâyeleri (s.15-27) içinde Morpa Kültür Yayınları.
• Akcan, E. (2014). Türk kültüründe konukseverlik (Osmanlı Devleti'ne kadar). [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Üniversitesi.
• Aydemir, Â. (2015). Dîvânü Lûgati’t-Türk’te sosyal yardımlaşma ve dayanışma. Route Educational and Social Science Journal, 2(2), 226-240.
• Aykut, S. (2000). İbn Battuta seyahatnamesi. C.1.Yapı Kredi Yayınları.
• Baykara, T. (1997). Türk kültürü araştırmaları. Akademi Kitabevi.
• Camargo, L. O. L. (2015). The interstices of hospitality. Research in Hospitality Management, 5(1), 19-27. https://doi.org/10.2989/RHM.2015.5.1.4.1263
• Çalışkan, Y. ve İkiz, M. L. (1993). Kültür, sanat ve medeniyetimizde ahilik. Kültür Bakanlığı Halk Kültürlerini Araştırma ve Geliştirme Genel Müdürülüğü Yayınları.
• Çeltikçi, O. (2007). Yaşar Kalafat’ın eserlerinde Türk dünyası kültür ve halk inançları. İQ Kültür Yayınevi.
• Çetin, İ. (2002). Türk medeniyetinde kut iyesi Kıdır ve medeniyet değişikliğinde Kıdır’dan Hızır’a geçiş. Milli Folklor, 54, 30-34.
• Çubukçu, K. & Yaylı, A. (2016). Turistlerin Anadolu misafirperverliği algısının müşteri memnuniyeti ve müşteri sadakatine etkisi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 8 (1), 282-307.
• Dursun, A. (2016). Türk halk hukuku. Ötüken Neşriyat.
• Gonzalez de Clavijo, R. (2008). Timur’un hayatı: Kadiz’den Semerkant’a seyahatler. (Z. Ertan, Çev.). Pozitif Yayınları
• Gökçen, A. ve Ulutaş, E. (2019). Toplumsal bir tip: misafir. Adam Akademi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(1),111-136. https://doi.org/10.31679/adamakademi.544669
• Hacip, Y. (1995). Kutadgu bilig: mutluluk veren bilgi (R. Erdoğan, Ed.). Marmara Kitabevi Yayınları.
• Kafesoğlu, İ. (1997). Türk milli kültürü. Ötüken Neşriyat.
• Kalafat, Y. (2009, Mayıs 29-31). Orta Doğu örneklemeleri ile Türk kültürlü halklarda mitolojik dişi iyeler. Fırat Üniversitesi Orta Doğu Araştırmaları Merkezi, IV. Uluslararası Orta Doğu Semineri, Elâzığ, Türkiye.
• Kaplan, M. (1979). Oğuz Kağan-Oğuz Han destanı. S. Sakaoğlu ve A. Duymaz (Ed.). İslamiyet öncesi Türk destanları (s. 84-100) içinde. Ötüken Neşriyat.
• Koçak, K. (2002). Kutadgu Bilig’den bugüne ulaşan gelenekler. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 4(13), 61-63.
• Lashley, C. (2015). Hospitality and hospitableness. Research in Hospitality Management, 5(1), 1-7. https://doi.org/10.1080/22243534.2015.11828322
• Mauss, M. (2005). Sosyoloji ve antropoloji (Ö. Doğan, Çev.). Doğu Batı Yayınları.
• Ocak, A. Y. (1990). İslam-Türk inançlarında Hızır yahut Hızır-İlyas kültü. Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları.
• Öcal O. (2000). Türk dünyası halk biliminde yöntem sorunları. Akçağ Yayınları
• Ögel, B. (1994). Türk mitolojisi II. MEB Yayını.
• Özen, Y. (2014). Türk milli kültüründe değerler ve değerlerin milletleşmeye etkisi. Hikmet Yurdu, 7(14), 59-87.
• Sahlins, M. (2016). Taş devri ekonomisi. (T. Doğan ve Ş. Özgün, Çev.). BGST Yayınları.
• Shils, E. (1971). Tradition. Comparative Studies in Society and History, 13(2), 122–159.
• Şeker, M. (2007). Türkistan’dan Anadolu’ya insan ve toplum hayatı. Ötüken Neşriyat.
• Şeker, M. (2011). Türk-İslam medeniyetinde ahilik ve fütüvvetnamlerin yeri. Ötüken Neşriyat.
• Şeşen, R. (2016). İbn Fadlan seyahatnamesi ve ekleri. Yeditepe Yayınları.
• Şeşen, R. (2001). İslam coğrafyacılarına göre Türkler ve Türk ülkeleri. Türk Tarih Kurumu.
• Telfer, E. (1995). Hospitableness. Philosophical Papers, 24(3), 183–196. https://doi.org/10.1080/05568649509506530
• Thio, S. (2005). Understanding hospitality activities: Social private and commercial domain. Jurnal Manajemen Perhotelan, 1(1), 1-5. https://doi.org/10.9744/jmp.1.1.
• Turan, O. (1965). Selçuklular tarihi ve Türk-İslam medeniyeti. Ötüken Neşriyat.
• Yıldırım, D. (1989). Sözlü kültür ve folklor kavramları üzerinde düşünceler. Milli Folklor Dergisi, 1(3), 16-17.