Geyik elması’nın (Eriolobus trilobatus) doğal yayılış alanları, bazı morfolojik, ekolojik ve etnobotanik özellikleri: Antalya ili örneği

Year 2019, , 281 - 287, 01.12.2019

Nurtaç Çınar , Ramazan Süleyman Göktürk

https://doi.org/10.29136/mediterranean.590296

Abstract

Yabani
bir meyve olan Geyik/ At elması (Eriolobus trilobatus (Labill. ex Poiret) M. Roem.), sınırlı yayılışa sahip,
kuraklığa dayanıklı, peyzaja uygun, aromalı meyvelere sahip odunsu bir türdür. Bu çalışmada Antalya ilinde doğal olarak
bulunan geyik
elması ağaçlarının yayılış alanları, bazı lokasyon ve ağaç
özellikleri (iklimsel özellikler, toprak özellikleri, floristik yapı, genel
fenolojik gelişim, ağaç boy ve çap ölçümleri, taç şekli, biyotik ve abiyotik
faktör etkileri) ve etnobotanik kullanımı araştırılmıştır. Türün Antalya’da
nadir olarak bulunduğu, 710-1400
metre yükseltilerdeki çam ormanları ve meşelikler içinde nötr, kireçli,
tuzsuz ve kum oranı yüksek topraklarda yayılış gösterdiği görülmüştür. Yaprak ve meyvelerinin kalp
hastalıkları, şeker, astım, gastrit gibi rahatsızlıklara karşı tüketilmekte
olduğu, ancak günümüzde eski önemini kaybettiği bildirilmiştir. Ekokültürel
önemi bulunan geyik elması ağaçlarının korunması, doğal popülasyonlarının
artırılması ve farklı alanlarda değerlendirilmesi gerektiği düşünülmektedir.

Keywords

Eriolobus trilobatus, At elması, Gömbe, İklimsel özellikler, Toprak analizleri

Supporting Institution

Akdeniz Üniversitesi Bilimsel Araştırma Koordinasyon Birimi

Project Number

2014.03.0121.008

Thanks

Bu çalışma Akdeniz Üniversitesi Bilimsel Araştırma Koordinasyon Birimi tarafından 2014.03.0121.008 nolu proje ile desteklenen doktora tezinin bir bölümünden üretilmiştir.

Natural distribution areas of crab apple (Eriolobus trilobatus), some morphological, ecological and ethnobotanical properties: The case of Antalya province

Abstract

A wild
fruit, crab apple (Eriolobus trilobatus (Labill. ex Poiret) M.
Roem.), is a
woody species that is limited distribution, resistant to drought, suitable for
landscaping and has fruit flavored. In this study, the distribution areas of
crab apple trees naturally found in Antalya province, some location and tree
characteristics (climatic characteristics, soil characteristics, floristic
structure, general phenological development, tree height and diameter
measurements, crown shape, biotic and abiotic factor effects) and
ethnobotanical use was investigated. It is observed that the species is rarely
found in Antalya and it is distributed in neutral, chalky, salt-free and
high-sand soils in pine and oak forests, at 710-1400 m altitude. It has been
reported that the leaves and fruits are consumed against diseases such as heart
diseases, sugar, asthma and gastritis, but they have lost their old importance
today. It is thought that conservation of crab apple trees, which have
ecocultural importance, increase their natural populations and be evaluated in
different areas.

Keywords

Eriolobus trilobatus, Crab apple, Gömbe, Climatic characteristics, Soil analysis

Project Number

2014.03.0121.008

References

• Aslan S (2012) Eriolobus (Ser.) M. Roem. (Ed: Güner A, Aslan S, Ekim T, Vural M & Babaç T), Türkiye Bitkileri (Damarlı Bitkiler). Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi ve Flora Araştırmaları Derneği yayını, İstanbul, s. 798-801.
• Browicz K, Karaca H (1993) Eriolobus triobatus (Pairet) Roemer in Turkey. The Karaca Arboretum Magazine II 2: 79-86.
• Çalaman G, Çamalan İ (2004) Antalya İli ve Çevresi İklim Elemanlarının Dağılımı ve Meteorolojik Risk Haritaları. Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü Yayınları, Antalya.
• Çokuysal B, Erbaş E (2004) Bitkilerde Besin Maddeleri Noksanlıkları ve Toprak Tahlillerinin Değerlendirilmesi. EÜ Ziraat Fakültesi Toprak Bölümü Yayınları, Çiftçi broşürü No: 55, İzmir.
• Davis PH (Ed.) (1972) Flora of Turkey and the East Aegean Islands. Edinburg Universty Press 4: 159-160.
• Davis PH, Mill RR, Tan K (1972) Flora of Turkey and the East Aegean Islands book set. Edinburg University Press.
• Ellison D (2002) An illustrated reference to garden plants of the world. New Holland Publisher, London.
• Ganeva T, Uzunova K (2010) Comparative leaf epidermis study in species of genus Malus Mill. (Rosaceae). Botanica Serbica 34(1): 45-49.
• Gültekin HC (2011) Eriolobus triobatus (Pair) Roeme. Orman ve Av Dergisi 2: 36-39.
• Güner A, Aslan S, Ekim T, Vural M, Babaç T (edt.) (2012) Türkiye Bitkileri (Damarlı Bitkiler). Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi ve Flora Araştırmaları Derneği yayını, İstanbul.
• Korakis G, Poirazidis K, Papamattheakis N, Papageorgiou A (2006) New localities of the vulnerable species Eriolobus trilobatus (Rosaceae) in northeastern Greece, Plant, Fungal and Habitat Diversity İnvestigation and Conservation Proceedings of IV BBC: 422-426.
• MingHao C, ZhiQin Z, HongPing D, XiaoLin L (2001) A study on the taxonomy of Malus trilobata Schneid, Chinese Society for Horticultural Science Acta Horticulturae Sinica 28(3): 268- 269.
• Orman Genel Müdürlüğü (2014) Yabanil Meyveli Türler Eylem Planı 2014- 2018. https,//www.ogm.gov.tr/ ekutuphane /Yayinlar. Erişim 20 Mayıs 2018.
• Papamattheakis N, Papageorgiou AC, Poirazides K, Pipinis E, Doulis AD (2013) Conservation biology of the rare plant Eriolobus trilobatus in NE Greece. http,//www.agrobiodiversity.net/ greece/pdf/ General/. Erişim 28 Aralık 2018.
• Petrova A (2015) Plants & Fungi, Eriolobus triobatus. Red Data Book of the Republic of Bulgaria, Joint edition of the Bulgarian Academy of Sciences & Ministry of Environment and Water, Vol 1, Sofya. http,/www.nationalredlist.org/red-data-book-of-the-republic-of-bulgaria-volume-1-plants-fungi. Erişim 28 Aralık 2018.
• Polat R (2010) Havran ve Burhaniye (Balıkesir) Çevresinde Tarımsal Biyoçeşitlilik ve Etnobotanik Araştırmaları. Doktora Tezi, Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Balıkesir.
• Ponomarenko VV (1989) Spontaneous interspecific and intergeneric hybridization in the genus Malus Mill. Nauchno- Tekhnicheskiĭ Byulleten' Vsesoyuznogo Ordena Lenina i Ordena Druzhby Narodov Nauchno-Issledovatel'skogo Instituta Rastenievodstva Imeni N. I. Vavilova 194: 53-58.
• Robertson KR, Phipps JB, Rohrer JR, Smith PG (1991) A Synopsis of Genera in Maloideae (Rosaceae). Systematic Botany 16(2): 376-394.
• Robinson JP, Harris SA, Juniper BE (2001) Taxonomy of the Genus Malus Mill. (Rosaceae) With Emphasis on the Cultivated Apple, Malus Domestica Borkh. Plant Systematics and Evolution 226(1-2): 35-58.
• Rohrer JR, Robertson KR, Phipps JB (1994) Floral Morphology of Maloideae (Rosaceae) and its Systematic Relevance. American Journal of Botany 81(5): 574-581.
• Satıl F, Akçiçek E, Selvi S (2008) Madra Dağı (Balıkesir/ İzmir) ve Çevresinde Etnobotanik Bir Çalışma. Biyoloji Bilimleri Araştırma Dergisi 1(1): 31-36.
• Sayılı M, Adıgüzel F, Gözener B (2010) Tokat İli Merkez İlçede Kuşburnu Ürünleri Tüketim Durumlar ve Tüketimde Etkili Faktörlerin Belirlenmesi. Tarım Ekonomisi Dergisi 16(2): 33-43.
• Tuzlacı E (2002) Baba Dağı (Muğla) Florası ve Fethiye Yöresinde Halkın Yararlandığı Bitkiler Hakkında Bir Ön Araştırma. 14. Bitkisel İlaç Hammaddeleri Toplantısı, Eskişehir, s. 417-426.
• Wood P (2015) The Street Tree, London’s Street Tree, middle Eastern migrant adds sweet interest to London streets. https,//thestreettree.com/2015/09/20/middle-eastern-migrant-adds-sweet-interest-to-london-streets. Erişim 20 Ocak 2019.
• Yılmaz M (2008) Optimum germination temperature, dormancy, and viability of stored, non- dormant seeds of Malus trilobata (Poir.) CK Schneid. Seed Science and Technology 36: 747-756.
• Yılmaz M, Ok T (2012) Geyik Elması (Malus trilobata C.K. Schneid.)’nın Bazı Biyolojik, Ekolojik ve Etnobotanik Özellikleri. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Doğa Bilimleri Dergisi Özel Sayı: 156-160.
• Yılmaz M, Yüksel MC (2014) Mersin Yöresindeki Geyik Elması (Malus trilobata C. K. Schneid.) Gen Kaynakları. III. Uluslararası Odun Dışı Orman Ürünleri Sempozyumu, Kahramanmaraş, s. 116-126.
• Yılmaz M, Yüksel MC (2016) Geyik Elması (Malus trilobata C. K. Schneid.)’nın Etnobotanik Özellikleri ve Fidan Üretimi, El- Cezeri Journal of Science and Engineering 3(1): 1-8.
• Yılmaz M, Parlak S, Kalkan M (2019) Güney Marmara ve Ege Bölgesindeki Geyik Elması (Malus trilobata C.K. Schneid.) Gen Kaynakları. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi 20 (2): 1-6.
• Zahreddine HG (2005) The Domestication of Lebanese Native Tree Species. Dissertation, Graduate School of The Ohio State University, Lebanon.
• Zahreddine HG, Barker DJ, Quigley MF, Sleem K, Struve DK (2007) Patterns of woody plant species diversity in Lebanon as affected by climatic and soil properties. Lebanese Science Journal 8: 21-44.