Abstract
Hayvanların aşılanması yüzyıllardır kullanılmaktadır ve genellikle hastalık kontrolü ve önlenmesi için en uygun maliyetli ve sürdürülebilir yöntem olarak kabul edilmektedir. Yaklaşık yirmi beş yıl önce, aşılar inaktif bir formdaydı veya canlı zayıflatılmış organizmalardı ve çoğu zaman çok etkili değildi. Moleküler biyoloji ve biyoteknolojideki gelişmeler, yeni aşılar ve terapötik hedefler geliştirmeyi mümkün kılmıştır. Bitki ekspresyon sisteminin, aşılar, antikorlar, terapötik proteinler, insan ve endüstriyel enzimler, toksinler vb. gibi çeşitli rekombinant proteinlerin üretimi sağlık, tarım ve endüstriyel uygulamalar için umut verici bir platform olduğu gösterilmiştir. Bitki tarafından üretilen ürünler zaten mevcut ve insan kullanımı için lisanslanmış olsa da, şu anda piyasada Newcastle kümes hayvanları aşısından başka hayvan kullanımı için bitki bazlı aşılar bulunmamaktadır. Bu muhtemelen hayvan kullanımı için bitki tarafından üretilen rekombinant protein bazlı aşıların nispeten yüksek maliyeti ile açıklanmaktadır. Bu nedenle, ucuz ve uygun fiyatlı bitki bazlı aşıların geliştirilmesi ve bunların formülasyonu, ekonomik hayvan aşılarının üretimi için çok önemlidir. Bu derlemede, (1) farklı ekspresyon sistemleri, (2) bitki bazlı ekspresyon sistemlerinin tarihçesi, (3) farklı aşı türleri ve (4) bitkilerde bitki bazlı hayvan aşısı üretimi tartışılmıştır. Ayrıca, bitkilerin veteriner aşılarının geliştirilmesindeki avantajlarını ve uygun maliyetli, istikrarlı ve yüksek immünojenik veteriner aşılarının üretimine yol açabilecek yeni geliştirilmiş stratejileri tartışılmıştır.