Değirmen Deresinin (Kastamonu) Üzerindeki Alabalık İşletmelerinin Bentik Makroomurgasızlara Etkisi

Year 2020, Volume: 6 Issue: 2, 74 - 85, 28.12.2020

Hasan Yaman Mine Uzbilek

Abstract

Bu çalışmada, Kastamonu İli’nde yer alan Değirmen Deresi’nin makroomurgasız kompozisyonunun belirlenmesi ve karada kurulu iki gökkuşağı alabalığı (Oncorhynchus mykiss,Walbaum, 1792) çiftliğinin (sırasıyla 50 ton/yıl ve 10 ton/yıl kapasiteli) çıkış sularının bentik makroomurgasız yapısına olası etkilerinin ortaya konması amaçlanmıştır. Çalışma, Mayıs 2016 - Ocak 2017 tarihleri arasında yürütülmüştür. Bentik makroomurgasız örnekleri dere üzerinde seçilen 5 istasyondan mevsimlik olarak (Mayıs, Ağustos, Kasım, Ocak) alınmıştır. İstasyonlarda aynı zamanda su sıcaklığı, çözünmüş oksijen, elektriksel iletkenlik ve pH ölçümleri yapılmıştır. Su kalitesine ilişkin sonuçlar Yerüstü Su Kalitesi Yönetmeliği’ne göre değerlendirilmiş ve derenin genel olarak “Yüksek Kaliteli Su” sınıfında olduğu belirlenmiştir. Bentik makroomurgasız kompozisyonu olarak, 12 takım içerisindeki 23 familyaya ait toplam 2517 birey tespit edilmiş, en baskın grup Gammaridae familyası olmuştur. Bentik makroomurgasız ortalama toplam bolluğunun, istasyonlara ve mevsimlere göre değişimi istatistiki olarak önemli bulunmuştur (p<0,05). Shannon- Weiner çeşitlilik indeksi (H), 0-2,26 arasında bulunmuş, tür çeşitliliğinin kaynak bölgesindeki 1. istasyonda ve son istasyon olan 5. istasyonda düşük olduğu tespit edilmiştir. Bentik makroomurgasızların dağılımında; 50 ton/yıl kapasiteli alabalık işletmesinin çıkış suyunun karıştığı 2. istasyon da dahil, kirliliğe toleransı düşük bireylerin genellikle derenin üst kısımlarındaki istasyonlarda bulunduğu gözlemlenmiş, tarım ve hayvancılık faaliyetlerinin ve yerleşimin olduğu bölgelerden sonra gelen son istasyonda ise daha toleranslı türler tespit edilmiş aynı zamanda birey sayısı da azalmıştır. Sonuç itibariyle, Değirmen Deresi’nden elde edilen bentik makroomurgasız ve su kalitesine ilişkin sonuçlar bilimsel bir veri tabanı oluşturmakta ve dere üzerindeki alabalık işletmelerinin çıkış sularının henüz olumsuz etkisi görülmemekle birlikte, su kalitesi indikatörü olan bentik makroomurgasızlar açısından derenin uzun dönemli izlenmesi önerilmektedir.

Keywords

Değirmen Dere, bentik makroomurgasızlar, Çeşitlilik indeksi, su kalitesi

References

• Allan, J.D. (1995). Stream Ecology Structure and Function of Running Waters. Kluwer Academic Publishers, USA, 388p.
• Anonim. (2015). Yerüstü Su Kalitesi Yönetmeliği. Resmi Gazete Sayısı: 29327.
• Anonymous. (2017). Water Conductivity in Stream Environments. http:// www. dartmouth. edu/bio31/conductivity.htm, 02.05.2019.
• Bulut, C. & Akçimen, U. (2015). Burdur Karamusa Deresi'nde Gökkuşağı Alabalığı İşletmesinin Dere Üzerine Fizikokimyasal ve Mikrobiyolojik Etkisi. Yunus Araştırma Bülteni, 45-58.
• Cornel, G.E. & Whoriskey, F.G. (1993). The effects of rainbow trout (Oncorynchus mykiss ) cage culture on the water quality, zooplankton, benthos and sediments of Lac du Passage Quebec. Aquaculture, 109:101-117.
• Cummins, K.W. (1994). Invertebrates. In: The Rivers Handbook. Calow, P and Petts, G.G.(eds.), Blackwell Sci.Publ., Vol.2, Oxford, 523p.
• Edmondson, W.T. (1959). Freshwater Biology, 2nd Ed., New York, Wiley Publ., 1100p.
• Edmondson, W.T. & Winberg, G.G. (1971). A Manual on Methods for the Assesment of Secondary Productivity in Fresh Waters. Oxford, Blackwell Scientific Publications, 358p.
• Fındık, Ö. (2013). Araç Çayı Makroomurgasızları Üzerine Bir Ön Çalışma. Nevşehir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, Cilt 2(1): 41-45.
• Gasami, A.F. & Kamali, M. (2014). Benthic Macroinvertebrates along the Haraz Downstream in Southern Caspian Sea Basin: In Gradient of the Physicochemical Parameters. International Journal of Zoology, ID 45430.
• Hawkes, H.A. (1979). Invertebrates as Indicators of River Water Quality. In: Biological Indicators of Water Quality. James, A. and Evison, L. (eds), Wiley-Intersi.Publ.,. Great Britain, 27p.
• Hem, J.D. (1985). Study and Interpretation of the Chemical Characteristics of Natural Water. 3rd Edition, US Geological Survey Water-Supply Paper 2254, University of Virginia, Charlottesville, 263 p.
• İmamoğlu, Ö. (2000). Dipsiz ve Çine (Muğla-Aydın) Çayı’nın Su Kalitesinin Fizikokimyasal ve Biyolojik Yönden (Bentik Makroinvertebrat) Yönünden İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Muğla Üniversitesi, Fen Billimleri Enstitüsü, Biyoloji Anabilim Dalı, Muğla.
• İspir, S. (2018). Karaçomak Deresinin Fizikokimyasal Parametrelerinin Mevsimsel Olarak Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Kastamonu Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Sürdürülebilir Tarım Ve Tabii Bitki Kaynakları Anabilim Dalı, Kastamonu.
• Keşir, Ü. E. (2016). Ceyhan Nehri Trichoptera Faunası. Yüksek Lisans Tezi. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Biyoloji Anabilim Dalı, Nevşehir.
• Kırkağaç, M. U. & Köksal, G. (2004). Akarsularda Bentik Makromurgasızların Su Kirliliğine Karşı Tepkilerinin Belirlenmesi: Biyotik ve Çeşitlilik İndekslerinin Kullanımı. Türk Sucul Yaşam Dergisi, 2 (3): 345-353.
• Kırkağaç, M. U., Pulatsu, S., & Köksal, G. (2004). A Effects of Land-Based Trout Farms on the Benthic Macroinvertebrate Community in Turkish Brook. The Israeli Journal of Aquaculture-Bamidgeh, 56(1),:59-67.
• Kırkağaç, M. U., Pulatsu, S. & Topçu, A. (2009). Trout Farm Effluent Effects on Water- Sediment Quality and Benthos. Clean,37: (4-5).
• Kocataş, A. (1999). Ekoloji, Çevre Biyolojisi. Ege Üniv. Su Ürünleri Fak.Yay. No.51, Ders Kitabı Dizini No: 20, Ege Üniv. Basımevi, İzmir,564 s.
• Macan, T.T. (1975). A Guide to Freshwater Invertebrate Animals. Longman, London, 116p.
• Pulatsü, S., Rad, F., Köksal, G., Aydın F., Benli A.Ç.K. & Topçu, A. (2004). The Impact of Rainbow Trout Farm Effluents on Water Quality of Karasu Stream, Turkey. Turkish Journal of Fisheries and Aquatic Sciences, 4: 09-15.
• Reynoldson, T.B. & Zarull, M.A. (1989). The Biological Assessment of Contaminated Sediments-The Detroit River Example. Hydrobiologica, 188/189:463-476.
• Richards,S., Thome,J. & Williams,W.P. (1997). The Response of Benthic Macroinvertebrates to Pollution in Developing Countries: A Multimetric System of Bioassessment, Freshwater Biol.,37: 671-686.
• Smith, D.G., (2001). Pennak’s Freshwater Invertebrates of The United States. Porifera to Crustacea, 4th Edition. John Wiley and Sons Inc., United States, 1500 p.
• Sukatar, A., Yorulmaz, B., Ayaz, D. & Barlas, M. (2006). Emiralem Deresi’nin (İzmir-Menemen) Bazı Fizikokimyasal ve Biyolojik (Bentik Makroomurgasızlar) Özelliklerinin İncelenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 10-3: 328-333.
• Uyanık,S., Yılmaz,G., Yeşilnacar, M.İ., Aslan, M. & Demir, Ö. (2005). Rapid Assessment of River Water Quality in Turkey Using Benthic Macroinvertebrates. Fresenius Environmental Bulletin, 14(4): 268 – 272.
• Yıldız, H. Y. & Kırkağaç, M.U. (2001). Ankara Çubuk Çayı’nın Bentik Makroomurgasız Yapısı. A.Ü. Tarım Bilimleri Dergisi, 7(3):9-12.
• Zeybek, M. (2007). Çukurca Dere ve Isparta Deresi’nin Su Kalitesinin Makrozoobentik Organizmalara Göre Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Biyoloji Anabilim Dalı, Isparta, 111.
• Zischke, J.A., Ericksen, G., Waller, D. & Bellig, R. (1992). Analysis of Benthic Macroinvertebrate Communities in the Minnesota River Watershed, St. Paul, 80s.