Bilinçli Farkındalık ve Algılanan Stres İlişkisinde Ruminasyon ve Olumsuz Duygu Düzenlemenin Aracı Rolü

Yıl 2018, Cilt: 14 Sayı: 3, 1004 - 1019, 25.12.2018

Fulya Cenkseven Önder , Çağrı Utkan

https://doi.org/10.17860/mersinefd.444876

Cited By: 20

Öz

Araştırmada
üniversite öğrencilerinin bilinçli farkındalıkları ile algıladıkları stres
arasındaki ilişkide ruminasyon ve olumsuz duygudurum düzenlemenin aracılık rolünü
incelemek amaçlanmıştır.  Araştırma 425’i
kadın (%57) ve 320’si erkek (%43) olmak üzere toplam 745 üniversite öğrencisi
üzerinde gerçekleştirilmiştir. Öğrencilerin yaş ortalaması 21.64’dür (Ss=2.77).
Araştırmada “Bilinçli Farkındalık Ölçeği”, “Algılanan Stres Ölçeği”, “Ruminatif
Düşünme Biçimi Ölçeği” ve “Olumsuz Duygudurum Düzenlemesi Ölçeği”
kullanılmıştır. Aracılık analizlerinde regresyon temelli aracılık makrosu
kullanılmıştır. Dolaylı etkilerin anlamlılığını incelemek için hem Sobel Z, hem
de bootstrapping prosedürü kullanılmıştır. Araştırma sonucunda Sobel Z testi ve
bootstrapping sonuçları hem ruminasyonun (Z= -6.99, p<.001, Bootstrap
katsayısı= -.06, Sh= .01, %95 GA= -.09, -04) hem de olumsuz duygudurum
düzenlemenin (Z= -6.99, p<.001, Bootstrap katsayısı= -.09, Sh= .01, %95 GA=
-.12, -07) bilinçli farkındalık ve algılanan stres arasındaki ilişkide kısmi
aracı role sahip olduğunu göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

Bilinçli farkındalık, stres, ruminasyon, olumsuz duygu düzenleme, duygudurum düzenleme

Kaynakça

• Akyol, E. Y. (2016). Üniversite Son Sınıf Öğrencilerinin Farkındalıklarının Yordayıcısı Olarak Tükenmişlik. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Orta Doğu Teknik Üniversitesi.
• Albayrak, B. (2015). Üniversite Öğrencilerinin Bağlanma Biçimleri, Bilinçli Farkındalık Düzeyleri ve Psikolojik Belirtileri Arasındaki İlişkiler. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Hasan Kalyoncu Üniversitesi.
• Alloy, L. vd. (2000). “The Temple-Wisconsin Cognitive Vulnerability to Depression Project: Lifetime History of Axis I Psychopathology in Individuals at High and Low Cognitive Risk for Depression”. Journal of Abnormal Psychology 109(3): 403-418.
• Bahadır, Ş. (2006). Romantik İlişkilerde Bağlanma Stilleri, Çatışma Çözme Stratejileri ve Olumsuz Duygudurumunu Düzenleme Arasındaki İlişki. Doktora tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi.
• Barnes, S. vd. (2007). “The Role of Mindfulness in Romantic Relationship Satisfaction and Responses to Relationship Stress”. Journal of Marital and Family Therapy 33(4): 482-500.
• Baron, R. M. ve Kenny, D. A. (1986). “The Moderator–Mediator Variable Distinction in Social Psychological Research: Conceptual, Strategic, and Statistical Considerations”. Journal Of Personality and Social Psychology 51(6): 1173-1182.
• Brown, K. W. vd. (2007). “Mindfulness: Theoretical Foundations and Evidence For its Salutary Effects”. Psychological Inquiry 18(4): 211-237.
• Bishop, S. R. vd. (2004). “Mindfulness: A Proposed Operational Definition”. Clinical Psychology: Science and Practice 11: 230-241.
• Borders, A. vd. (2010). “Could Mindfulness Decrease Anger, Hostility, and Aggression by Decreasing Rumination?”. Aggressive behavior 36(1): 28-44.Budak, S. (2001). Psikoloji Sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Burg, J. M. ve Michalak, J. (2011). “The Healthy Quality of Mindful Breathing: Associations with Rumination and Depression”. Cognitive Therapy and Research 35(2): 179-185.
• Brinker, J. K. ve Dozois, D. J. A. (2009). “Ruminative Thought Style and Depressed Mood”. Journal of Clinical Psychology 65(1): 1-19.
• Brown, K. W. ve Ryan, R. M. (2003). “The Benefits of Being Present: Mindfulness and its Role in Psychological Well-Being”. Journal of Personality and Social Psychology 84(4): 822-848.
• Calhoun, L. G. vd. (2000). “A Correlational Test of the Relationship Between Postraumatic Growth, Religion, and Cognitive Processing”. Journal of Traumatic Stress 13: 521-527.
• Campbell, T. S. vd. (2012). “Impact of Mindfulness-Based Stress Reduction (MBSR) on Attention, Rumination and Resting Blood Pressure in Women With Cancer: A Waitlist-Controlled Study”. Journal of Behavioral Medicine 35(3): 262-271.
• Carlson, L. E. ve Brown, K. W. (2005). “Validation of the Mindful Attention Awareness Scale in a Cancer Population”. Journal of Psychosomatic Research 58(1): 29- 32.
• Carlson, Linda E. vd. (2001). “The Effects of Mindfulness Meditation- Based Stres Reduction Program on Mood and Symptoms of Stress in Cancer Outpatients: 6- Month Follow- Up”. Support Care Cancer 9: 112-123.
• Carmody, J. ve Baer, R. A. (2008). “Relationships Between Mindfulness Practice and Levels of Mindfulness, Medical and Psychological Symptoms and Well Being in a Mindfulness-Based Stress Reduction Program”. J. Behav. Med. 31: 23–33.
• Cash, M. ve Whittingham, K. (2010). “What Facets of Mindfulness Contribute to Psychological Well-Being and Depressive, Anxious, and Stress-Related Symptomatology?”. Mindfulness 1(3): 177-182.
• Catanzaro, S. J. ve Mearns, J. (1990). “Measuring Generalized Expectancies for Negative Mood Regulation: Initial Scale Development and Implications”. Journal of Personality Assessment 54: 546-563.
• Cannon, W. B. (1932). The Wisdom of the Body. New York: Norton.
• Ciesla, J. A. vd. (2012). “Dispositional Mindfulness Moderates the Effects of Stress Among Adolescents: Rumination as a Mediator”. Journal of Clinical Child & Adolescent Psychology 41(6): 760-770.
• Cohen, S. vd. (1983). “A Global Measure of Perceived Stress”. Journal of Health and Social Behavior 24: 385-396.
• Colle, K. F. F. vd. (2010). “Measurement of Quality of Life and Participant Experience with the Mindfulness-Based Stress Reduction Program”. Complementary Therapies in Clinical Practice 16(1): 36-40.
• Çatak, P. D. ve Ögel, K. (2010). “Farkındalık Temelli Terapiler ve Terapötik Süreçler”. Klinik Psikiyatri 13: 85-91.
• Çatalsakal, S. (2016). Bilinçli Farkındalığın İş Performansı ve İş Doyumu ile İlişkisi: Öz-Düzenlemenin Aracı Değişken Olarak Rolü. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Orta Doğu Teknik Üniversitesi.
• De Lissnyder, E. vd. (2012). “Cognitive Control Moderates the Association Between Stress and Rumination”. Journal of Behavior Therapy and Experimental Psychiatry 43(1): 519-525.
• Demir, V. (2014). Bilinçli Farkındalık Temelli Hazırlanan Eğitim Programının Bireylerin Depresyon ve Stres Düzeyleri Üzerine Etkisi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Arel Üniversitesi.
• Deyo, M. vd. (2009). “Mindfulness and Rumination: Does Mindfulness Training Lead to Reductions in the Ruminative Thinking Associated with Depression?”. The Journal of Science and Healing 5(5): 265-271.
• Dodge, K. A. (1991). The Structure and Function of Reactive and Proactive Aggression. Toronto: Lawrence Erlbaum Associates, Inc.
• Ekblad, A. G. (2008). Effects of Mindfulness Training on Emotional Regulation and Attention. Doktora Tezi. Durham: Duke University.
• Eker, İ. (2016). Travmatik Yaşantıların Pskolojik Sağlığa Etkisi: Travmanın Türü, Zaman Yönelimi, Dünyaya İlişkin Varsayımlar ve Ruminasyonlar Açısından Bir İnceleme. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi.
• Ercan, B. (2015). Strese Yatkınlık, Bilişsel Duygu Düzenleme ve Ebeveynlik Biçiminin Obsesif İnançlar Üzerine Etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Bursa: Uludağ Üniversitesi.
• Falkenström, F. (2010). “Studying Mindfulness in Experienced Meditators: A Quasiexperimental Approach”. Personality and Individual Differences 48: 305-310.
• Garnefski, N. vd. (2001). “Negative Life Events, Cognitive Emotion Regulation and Emotional Problems”. Personality and Individual Differences 30(8): 1311-1327.Giluk, T. L. (2009). “Mindfulness, Big Five Personality, and Affect: A Meta-Analysis”. Personality and Individual Differences 47: 805-811.
• Goldin, P. R. ve Gross, J. J. (2010). “Effects of Mindfulness-Based Stress Reduction (MBSR) on Emotion Regulation in Social Anxiety Disorder”. Emotion 10(1): 83. Gross, J. J. (1998). “Antecedent-and Response-Focused Emotion Regulation: Divergent Consequences for Experience, Expression, and Physiology”. Journal of Personality and Social Psychology 74(1): 224.
• Grossman, P. vd. (2004). “Mindfulness-Based Stress Reduction and Health Benefits: A Meta-Analysis”. Journal of Psychosomatic Research 57(1): 35-43.
• Gündüz, H. (2016). Yetişkinlerde Bilinçli Farkındalık (Mindfulness) ve Duygu Düzenleme Arasındaki İlişki. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Nişantaşı Üniversitesi.
• Hayes, A. F. (2013). Introduction To Mediation, Moderation, And Conditional Process Analysis: A Regression-Based Approach. New York: Guilford Press.
• Hayes, S. C. (2004). “Acceptance and Commitment Therapy, Relational Frame Theory, and the Third Wave of Behavioral and Cognitive Therapies”. Behavior Therapy 35(4): 639-665.Howell, A. J. vd. (2010). “Mindfulness Predicts Sleep-Related Selfregulation and Well-Being”. Personality and Individual Differences 48(4): 419-424.
• Jacobsen, P. vd. (2011). “Mindfulness Groups for Psychosis; Key İssues for Implementation on an Inpatient Unit”. Behavioural and Cognitive Psychotherapy 39(03): 349-353.
• Jain, S. vd. (2007). “A Randomized Controlled Trial of Mindfulness Meditation Versus Relaxation Training: Effects on Distress, Positive States of Mind, Rumination, and Distraction”. Annals of Behavioral Medicine 33(1): 11-21.
• Kabat-Zinn, J. (1982). “An Outpatient Program in Behavioral Medicine for Chronic Pain Patients Based on the Practice of Mindfulness Meditation: Theoretical Considerations and Preliminary Results”. General Hospital Psychiatry 4(1): 33-47.
• Kabat-Zinn, J. (2003). “Mindfulness Based Interventions in Context: Past, Present and Future”. Clinical Psychology Science Practice 10: 144-156.
• Kabat-Zinn, J. (2009). Full Catastrophe Living: Using The Wisdom of Your Mind and Body to Face Stress, Pain, and Illness. New York: Delacorte.
• Karatepe, H. T. vd. (2013). “Ruminatif Düşünme Biçimi Ölçeği’nin Türkçe Geçerlilik ve Güvenilirliği”. Klinik Psikofarmakoloji Bülteni-Bulletin of Clinical Psychopharmacology 23(3): 231-41.
• Kim, Y. W. vd. (2009). “Effectiveness of Mindfulness‐Based Cognitive Therapy as an Adjuvant to Pharmacotherapy in Patients with Panic Disorder or Generalized Anxiety Disorder”. Depression and Anxiety 26(7): 601-606.
• Kocaefe, T. (2013). Özerklik Veren Ebeveynlik Stili, Bilinçli Farkındalık Seviyesi ve Psikolojik Sağlık Arasındaki İlişki. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi.
• Koole, S. L. (2009). “The Psychology of Emotion Regulation: An Integrative Review”. Cognition and Emotion 23(1): 4-41.
• Kristeller, J. L. ve Wolever, R. Q. (2010). “Mindfulness-Based Eating Awareness Training for Treating Binge Eating Disorder: The Conceptual Foundation”. Eating Disorders 19(1): 49-61.
• Lazarus, R. S. ve Folkman, S. (1984), Stress, Appraisal and Coping. NewYork: Springer.
• Leigh, J. vd. (2005). “Spirituality, Mindfulness and Substance Abuse”. Addictive Behaviors 30(7): 1335-1341.
• Lykins, E. L. ve Baer, R. A. (2009). “Psychological Functioning in a Sample of Long-Term Practitioners of Mindfulness Meditation”. Journal of Cognitive Psychotherapy 23(3): 226-241.
• Martin, L. ve Tesser, A. (1996). Ruminative Thoughts, Advances in Social Cognition, Hillsdale: Erlbaum.
• Mezo, P. G. ve Baker, R. M. (2012). “The Moderating Effects of Stress And Rumination on Depressive Symptoms in Women and Men”. Stress and Health 28(4): 333-339.
• Michalak, J. vd. (2011). “Rumination as a Predictor of Relapse in Mindfulness‐Based Cognitive Therapy for Depression”. Psychology and Psychotherapy: Theory, Research and Practice 84(2): 230-236.
• Miller, J. J. vd. (1995). “Three- Years Follow Up and Clinical Implications of a Mindfulness Meditation- Based Stress Reduction in the Treatment of Anxiety Disorders”. General Hospital Psychiatry 17(3): 192- 200.
• Morgan, D. (2003). “Mindfulness-Based Cognitive Therapy for Depression: A New Approach to Preventing Relapse”. Psychotherapy Research 13(1): 123-125.
• Neff, K. (2003). “Self-Compassion: An Alternative Conceptualization of a Healthy Attitude Toward Oneself”. Self and Identity 2(2): 85-101.
• Nolen-Hoeksema, S. vd. (2008). “Rethinking Rumination”. Perspectives on Psychological Science 3(5): 400-424.
• Ott, M. J. vd. (2006). “Mindfulness Meditation for Oncology Patients: A Discussion and Critical Review”. Integrative Cancer Therapies 5(2): 98-108.
• Ögel, K. (2012). Farkındalık (Ayrımsama) ve Kabullenme Temelli Terapiler. Ankara: HYB Basım Yayın.
• Özyeşil, Z. (2011). Üniversite Öğrencilerinin Öz-Anlayış Düzeylerinin Bilinçli Farkındalık Kişilik Özellikleri ve Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Doktora Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi.
• Özyesil, Z. vd. (2011). “Bilinçli Farkındalık Ölçeği’ni Türkçeye Uyarlama Çalışması”. Eğitim ve Bilim 36(160): 224-235.
• Palmer, A. ve Rodger, S. (2009). “Mindfulness, Stres and Coping Among University Students”. Canadian Journal of Counselling 43(3): 198- 212.
• Papageorgiou, C. ve Wells, A. (2004). Depressive Rumination: Nature, Theory, Treatment. Chichester: Wiley.
• Preacher, K. J. ve Hayes, A. F. (2008). “Asymptotic and Resampling Strategies for Assessing and Comparing Indirect Effects in Multiple Mediator Models”. Behavior Research Methods 40(3): 879-891.
• Raes, F. ve Williams, J. M. G. (2010). “The Relationship Between Mindfulness and Uncontrollability of Ruminative Thinking”. Mindfulness 1(4): 199-203.
• Ramel, W. vd. (2004). “The Effects of Mindfulness Meditation on Cognitive Processes and Affect in Patients with Past Depression”. Cognitive Therapy and Research 28(4): 433- 454.
• Roemer, L. vd. (2009). “Mindfulness and Emotion Regulation Difficulties in Generalized Anxiety Disorder: Preliminary Evidence for Independent and Overlapping Contributions”. Behavior Therapy 40(2): 142.
• Roger, D. ve Hudson, C. (1995). “The Role of Emotion Control and Emotional Rumination in Stress Management Training”. International Journal of Stress Management 2(3): 119-132.
• Sears, S. ve Kraus, S. (2009). “I Think Therefore I Am: Cognitive Distortions and Coping Style as Mediators for the Effects of Mindfulness Meditation on Anxiety, Positive and Negative Affect, and Hope”. Journal of Clinical Psychology 65(6): 561- 573.
• Selye, H. (1956), The Stress of Life. NewYork: McGraw-Hill.
• Smith, J. M. ve Alloy, L. B. (2009). “A Roadmap to Rumination: A Review of the Definition, Assessment, and Conceptualization of This Multifaceted Construct”. Clinical Psychology Review 29(2): 116-128.
• Şahin, N. H. (1994). Stresle Başa Çıkma: Olumlu Bir Yaklaşım. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
• Taku, K. vd. (2009). “Intrusive Versus Deliberate Rumination in Posttraumatic Growth Across US and Japanese Samples”. Anxiety, Stres, & Coping 22(2): 129-136.
• Thomsen, D. K. (2006). “The Association Between Rumination and Negative Affect: A Review”. Cognition & Emotion 20(8): 1216-1235.
• Thompson, R. A. (1994). “Emotion Regulation: A Theme in Search of Definition”. Monographs of the Society for Research in Child Development 59(2‐3): 25-52.
• Ülev, E. (2014). Üniversite Öğrencilerinde Bilinçli Farkındalık Düzeyi ile Stresle Başa Çıkma Tarzının Depresyon, Kaygı ve Stres Belirtileriyle İlişkisi. Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
• Vollestad, J. vd. (2011). “Mindfulness Based Stres Reduction for Patients with Anxiety Disorders: Evolution in a Randomized Controlled Trial”. Behavior Research and Therapy 49: 281-288.
• Vujanovic, A. A. vd. (2009). “Mindfulness-Based Acceptance and Posttraumatic Stress Symptoms Among Trauma-Exposed Adults Without Axis I Psychopathology”. Journal of Anxiety Disorders 23(2): 297-303.
• Vujanovic, A. A. vd. (2007). “A Test of a Interactive Effects of Anxiety Sensitivity and Mindfulness in the Prediction of Anxious Body Vigilance”. Behaviour Research and Therapy 45: 1393-1400.
• Wang, M. ve Saudino, K. J. (2011). “Emotion Regulation and Stress”. Journal of Adult Development 18(2): 95-103.
• Watkins, E. R. (2008). “Constructive and Unconstructive Repetiteve Thought”. Psychological Bulletin 134(2): 163-206.
• Weinstein, N. vd. (2009). “A Multi-Method Examination of the Effects of Mindfulness on Stress Attribution, Coping, and Emotional Well-Being”. Journal of Research in Personality 43(3): 374-385.
• Wilkinson, P. O. vd. (2013). “Rumination, Anxiety, Depressive Symptoms and Subsequent Depression in Adolescents at Risk for Psychopathology: A Longitudinal Cohort Study”. BMC Psychiatry 13(1): 250.
• Wupperman, P. vd. (2008). “Do Deficits in Mindfulness Underlie Borderline Personality Features and Core Difficulties?”. Journal of Personality Disorders 22(5): 466-482.
• Yerlikaya, E. E. (2009). Üniversite Öğrencilerinin Mizah Tarzları ile Algılanan Stres, Kaygı ve Depresyon Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Doktora tezi. Adana: Çukurova Üniversitesi.
• Yerlikaya, E. E. ve İnanç, B. (2007). Algılanan Stres Ölçeğinin Türkçe Çevirisinin Psikometrik Özellikleri. İzmir: IX. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi.
• Yılmaz, E. (2016). Şizofreni Hastalarında Farkındalık Temelli Psikososyal Beceri Eğitiminin İşlevsel İyileşme ve İçgörü Düzeyine Etkisi. Doktora Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi.
• Zeidan, F. vd. (2010). “The Effects of Brief Mindfulness Meditation Training on Experimentaly Induced Pain”. The Journal of Pain 11(6): 505-521.