Liselere Giriş Sınavı (LGS) Matematik Sorularının PISA Matematik Okuryazarlığı Seviyelerine Göre İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 20 Sayı: 3, 455 - 474, 23.12.2024

Şeyda Gümüş , Sevim Sevgi

https://doi.org/10.17860/mersinefd.1472707

Öz

Çalışmanın amacı Türkiye’de ortaöğretim kurumlarına geçişte uygulanan Liselere Giriş Sınavı (LGS) matematik sorularının PISA matematik okuryazarlığı yeterlik düzeylerini inceleyerek öğrenme alanlarına ve PISA matematik okuryazarlığı yeterlik düzeylerine göre dağılımını incelemektir. 2018-2022 arasında LGS matematik soruları nitel araştırma yöntemlerinden doküman analiziyle incelenmiştir. Matematik Öğretim Programı kazanımlarının dağılımı da öğrenme alanlarına göre incelenmiş ve işlenme süreleriyle ilişkilendirilmiştir. 100 matematik sorusunun olası çözümleri PISA matematik okuryazarlığı yeterlik düzeylerine göre detaylı olarak analiz edilmiştir. LGS matematik soruları PISA matematik okuryazarlığı yeterlik düzeylerinden ikinci ve üçüncü düzeye yoğunlaşmaktadır. Beşinci ve altıncı düzeylerde soruya rastlanmamıştır. 100 sorudan 47’si üçüncü düzeyde, 37’si ikinci düzeyde, 11’i dördüncü düzeyde ve 5’i birinci düzeydedir. 100 sorudan 38’i sayılar ve işlemler, 29’u cebir, 18’i geometri ve ölçme, 8’i veri işleme ve 7’si olasılık öğrenme alanlarındadır. En çok karşılaşılan dördüncü düzeye ait 11 sorudan 6’sı sayılar ve işlemler, 2’si veri işleme, 2’si geometri ve ölçme, biri de cebir öğrenme alanına aittir. Soruların öğrenme alanlarına göre dağılımı öğretim programında kazanım yoğunluğu ile genel olarak uyumlu iken kazanımların işlenme süresi ile uyumlu değildir. LGS sorularının dağılımında matematik okuryazarlığı yeterlik düzeyleri de göz önüne alınmalı ve dengeli dağılımı sağlanmalıdır. Matematik okuryazarı bireyleri yetiştirmeyi hedefleyen öğretim programının çıktıları da bu amaca uygun olmalıdır.

Anahtar Kelimeler

LGS, matematik başarısı, matematik okuryazarlığı, matematik öğrenme alanı, PISA

Investigation Of The High School Entrance Exam Mathematics Questions According To The PISA Mathematical Literacy Levels

Öz

This study aims to examine the PISA mathematical literacy proficiency levels of the High School Entrance Exam mathematics questions applied for the transition to secondary education institutions in Turkey and to reveal the distribution according to learning areas and PISA mathematical literacy proficiency levels. The implementation of LGS started in 2018. In the study, LGS mathematics test questions from 2018 to 2022 were examined. The document analysis method was adopted in the study, which was structured as qualitative research. Moreover, the distribution of the Mathematics Curriculum achievements was analyzed according to the learning areas and associated with the processing times. Possible solutions to 100 math questions were analyzed in detail according to PISA mathematical literacy proficiency levels. LGS mathematics questions focus on the 2nd and 3rd levels of PISA mathematical literacy proficiency levels. No questions were found at the 5th and 6th levels. Of the 100 questions examined, 47 were at the 3rd level, 37 at the 2nd level, 11 at the 4th level, and 5 at the 1st level. Out of 100 questions in the last five years, 38 are in the areas of Numbers and Operations, 29 in Algebra, 18 in Geometry and Measurement, 8 in Data Processing, and 7 in Probability. Of the 11 questions that took place from the 4th level as the highest level encountered, 6 belong to Numbers and Operations, 2 to Data Processing, 2 to Geometry and Measurement, and 1 to Algebra. While the distribution of the questions according to the learning areas is generally compatible with the acquisition density in the curriculum, it cannot be said that it is compatible with the processing time of the acquisitions. In the distribution of LGS questions, mathematical literacy proficiency levels should also be taken into account and a balanced distribution should be ensured. The outputs of the curriculum, which aims to raise mathematically literate individuals, should also be suitable for this purpose.

Anahtar Kelimeler

LGS, mathematical literacy, mathematics achievement, mathematics learning area, PISA

Kaynakça

• Altun, M., Aydın Gümüş, N., Akkaya, R., Bozkurt, I. & Kozaklı Ülger, T. (2018). Sekizinci sınıf öğrencilerinin matematik okuryazarlığı beceri düzeylerinin incelenmesi. Fen, Matematik, Girişimcilik ve Teknoloji Eğitimi Dergisi, 1(1), 66-88. Aydoğdu İskenderoğlu, T. & Baki, A. (2011). İlköğretim 8. sınıf matematik ders kitabındaki soruların PISA matematik yeterlik düzeylerine göre sınıflandırılması. Eğitim ve Bilim, 36(161), 287-301.
• Aydoğdu İskenderoğlu, T., Erkan, İ. & Serbest, A. (2013). 2008-2013 yılları arasındaki SBS matematik sorularının PISA matematik yeterlik düzeylerine göre sınıflandırılması. Türk Bilgisayar ve Matematik Eğitimi Dergisi, 4(2), 147-168.
• Azapağası İlbağı, E. (2012). PISA 2003 matematik okuryazarlığı soruları bağlamında 15 yaş grubu öğrencilerinin matematik okuryazarlığı ve tutumlarının incelenmesi (Tez No:301137). [Doktora tezi, Atatürk Üniversitesi].
• Berberoğlu, G. & Kalender, İ. (2005). Öğrenci başarısının yıllara, okul türlerine, bölgelere göre incelenmesi: ÖSS ve PISA analizi. Eğitim Bilimleri ve Uygulama, 4(7), 21-35.
• Delil, A. & Yolcu Tetik, B. (2015). 8. sınıf merkezi sınavlardaki matematik sorularının TIMMS-2015 bilişsel alanlarına göre analizi. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(4), 165-184. https://doi.org/10.18026/cbusos.87313
• Doğan, S. & Oktay, Y. (2022). Liselere Geçiş Sınavı (LGS) hazırlık sürecinin değerlendirilmesi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 11(2) , 963-992. doi: 10.15869/itobiad.1054829
• Güzel, S. (2017). Altıncı sınıf matematik dersi öğretim programının matematik okuryazarlığı yeterlikleri bakımından değerlendirilmesi ve geliştirilmesi (Tez No:501514). [Yüksek Lisans tezi, Uludağ Üniversitesi].
• Kabael, T. (2019). Matematik okuryazarlığı ve PISA. T. Kabael (Ed.), Matematik okuryazarlığı ve PISA (2. baskı) içinde (s. 11-34). Anı Yayıncılık.
• Kablan, Z. & Bozkuş, F. (2021). Liselere Giriş Sınavı matematik problemlerine ilişkin öğretmen ve öğrenci görüşleri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 211-231. https://doi.org/10.17860/mersinefd.800738
• Karakaş, A. & Ezentaş, R. (2021). Yedinci sınıf öğrencilerine verilen matematik okuryazarlığı eğitiminin planlanması, uygulanması ve değerlendirilmesi. Milli Eğitim Bakanlığı Dergisi, 50(232), 225-245. https://doi.org/10.37669/milliegitim.743329
• Karakaş, T. (2019). Sekizinci sınıf öğrencilerine verilen matematik okuryazarlığı eğitiminin planlanması, uygulanması ve değerlendirilmesi (Tez No:624858). [Yüksek Lisans tezi, Bursa Uludağ Üniversitesi].
• Kırnap Dönmez, S. M. & Dede, Y. (2020). Ortaöğretime geçiş sınavları matematik sorularının (2016, 2017 ve 2018 yılları) matematiksel yeterlikler açısından incelenmesi. Başkent Üniversitesi Eğitim Dergisi, 7(2), 363-374.
• Kilpatrick, J. (2001). Understanding mathematical literacy: The contribution of research. Educational Studies in Mathematics, 47(1), 101-116. https://doi.org/10.1023/A:10 17973827514
• Korkmaz, T. (2016). Matematik uygulamaları dersinin öğrencilerin matematik okuryazarlığına etkisi (Tez No:435994). [Yüksek Lisans tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi].
• Küçükgençay, N., Karatepe, F. & Peker, B. (2021). LGS ve örnek matematik sorularının öğrenme alanları ve PISA 2012 çerçevesinde değerlendirilmesi. Milli Eğitim, 50(232), 177-198. https://doi.org/10.37669/milliegitim.741871
• Milli Eğitim Bakanlığı (2018a). Matematik dersi öğretim programı.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2018b). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2018c). Sınavla öğrenci alacak ortaöğretim kurumlarına ilişkin merkezi sınav: Sayısal bölüm. https://odsgm.meb. gov.tr/meb_iys_dosyalar/2018_06/03153730_SAYISAL_BYLYM_A_kitapYY.pdf
• Milli Eğitim Bakanlığı (2019a). PISA 2018 Türkiye ön raporu. https://www.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/ 2019_12/03105347_Pisa_2018_Turkiye_On_Raporu.pdf
• Milli Eğitim Bakanlığı (2019b). Sınavla öğrenci alacak ortaöğretim kurumlarına ilişkin merkezi sınav: Sayısal bölüm. https://www.meb.gov.tr/ meb_iys_dosyalar/2019 _06/02130019_2019_SAYISAL_BOLUM.pdf
• Milli Eğitim Bakanlığı (2020a). PISA nedir? https://pisa.meb.gov.tr/www/pisa-nedir/icerik/4 Milli Eğitim Bakanlığı (2020b). Sınavla öğrenci alacak ortaöğretim kurumlarına ilişkin merkezi sınav: Sayısal bölüm. https://www.meb. gov.tr/ meb_iys_dosyalar/2020_06/21 195 513_2020_sayisal_bolum_a.pdf
• Milli Eğitim Bakanlığı (2021). Sınavla öğrenci alacak ortaöğretim kurumlarına ilişkin merkezi sınav: Sayısal bölüm. https://cdn.eba.gov.tr/icerik/lgs/ 2021_SAYISAL_BO LUM_A_.pdf
• Milli Eğitim Bakanlığı (2022a). PISA 2022 Tanıtım Kitapçığı. https://pisa. meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2022_01/2610 5818_PISA_2022_TanYtYm_KitapcYYY.pdf
• Milli Eğitim Bakanlığı (2022b). Sınavla öğrenci alacak ortaöğretim kurumlarına ilişkin merkezi sınav: Sayısal bölüm. https://cdn.eba.gov.tr/icerik/lgs/2022_sayisal_bolum_a_kitapcigi_ve_cevap_anahtari.pdf
• Milli Eğitim Bakanlığı (2022c). Sınavla öğrenci alacak ortaöğretim kurumlarına ilişkin merkezî sınav başvuru ve uygulama kılavuzu. https://cdn.eba.gov.tr/yardimcikaynaklar /2022/03/Kilavuz/Sinavla_Ogrenci_Alacak_Ortaogretim _Kurumlarina_Iliskin_Merkezi_Sinav_Basvuru_Uygulama_Kilavuzu_2022.pdf
• Organization for Economic Co-operation and Development (2019). PISA 2018 assessment and analytical framework. OECD Publishing. https://doi.org/10.1787/b25efab8-en.
• Organization for Economic Co-operation and Development (2022). What is PISA? https://www.oecd.org/pisa/
• Öztürk, N. (2020). Liselere geçiş kapsamında gerçekleştirilen merkezi sınav matematik sorularının PISA matematik okuryazarlığı yeterlik düzeyleri açısından sınıflandırılması (Tez No:639923). [Yüksek Lisans tezi, Sakarya Üniversitesi].
• Öztürk, N. & Masal, E. (2020). Sınavla öğrenci alacak ortaöğretim kurumlarına ilişkin merkezi sınav matematik sorularının PISA matematik okuryazarlığı yeterlilik düzeyleri açısından sınıflandırılması. Eğitimde Çok Disiplinli Çalışmalar Dergisi (JMSE), 4(1), 17-33.
• Pala, N. M. (2008). PISA 2003 sonuçlarına göre öğrenci ve sınıf özelliklerinin matematik okuryazarlığına ve problem çözmeye etkisi (Tez No:237681). [Yüksek Lisans tezi, Balıkesir Üniversitesi].
• Satıcı, K. (2008). PISA 2003 sonuçlarına göre matematik okuryazarlığını belirleyen faktörler: Türkiye ve Hong Kong-Çin (Tez No:237729). [Yüksek Lisans tezi, Balıkesir Üniversitesi].
• Şahin, Ö. & Başgül, M. (2020). PISA üzerine yapılan lisansüstü tezlerin doküman analizi ile incelenmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 11(1), 50-66.
• Şirin, B. & Yıldız, A. (2020). 8. sınıf matematik ders kitabının PISA temel matematik beceri seviyelerine göre incelenmesi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 9(4), 1158-1176. https://doi.org/10.30703 /cije.676100
• Şıvkın, S., Aksoy, V. C. & Gür Erdoğan, D. (2020). LGS'de sorulan PISA tarzı matematik sorularını doğru cevaplama ile okuduğunu anlama arasındaki ilişkinin öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(2), 148-159.
• Taşkın, E. (2017). Altıncı sınıf öğrencilerine verilen matematik okuryazarlığı eğitiminin öğrencilerin matematik okuryazarlığı başarısına etkisi (Tez No:501568). [Yüksek Lisans tezi, Uludağ Üniversitesi].
• Uysal, E. & Yenilmez, K. (2011). Sekizinci sınıf öğrencilerinin matematik okuryazarlığı düzeyi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(2), 1-15.
• Yeğit, H. (2019). Beşinci sınıf öğrencilerinin matematik okuryazarlık başarı düzeylerinin incelenmesi. Fen, Matematik, Girişimcilik ve Teknoloji Eğitimi Dergisi, 2(3), 174-195.
• Yıldız, H. & Ezentaş, R. (2020). Yedinci sınıf öğrencilerinin matematik okuryazarlığı sorularının çözümünde karşılaştıkları zorlukların incelenmesi. Fen, Matematik, Girişimcilik ve Teknoloji Eğitimi Dergisi, 3(2), 98-112.