KUR'ÂN'IN BAZI AŞIRILIKLAR KARŞISINDAKİ TUTUMU

Yıl 2019, Cilt: 10 Sayı: 2, 425 - 544, 30.12.2019

Hasan Bulut

Öz

Mevcudatın en değerlisi ve istidatça en donanımlısı
kabul edilen insanoğlu, aklı ve imanı sayesinde Allah (cc) nezdinde bir
ehemmiyet kesbetmiş, nefsanî duyguları ve küfrü sayesinde de en değersiz konuma
düşmüştür. İslam, insanın bu duruma düşmemesi için itikadî ve amelî konularda
ona yol göstermiş, günlük hayatın birçok alanında emir ve tavsiyelerde
bulunmuş, yeme, içme, giyinme, konuşma ve yürüme konusunda şer’i bir sınır ve adap
belirlemiş, bunlara riâyet edilmesini emretmiştir. İslam, bedenini yeme ve
içmeden mahrum bırakarak ölüme terk etmeyi insana yasakladığı gibi, aşırı
derecede yiyip içmeyi de isrâf saymıştır. Erkek ve kadının örtünmesini ve güzel görünmesini emreden İslam, bu
hususta insanın aşırı gitmesini uygun görmemiş ve itidal üzere hareket etmesini
tavsiye etmiştir. Ayrıca İslam, istenen ve istenmeyen konuşma ilkelerini
belirlemiş, ideal yürüme tarzının nasıl olması gerektiğinden söz ederek her
türlü aşırılıktan insanı sakındırmıştır.

Anahtar Kelimeler

İslam, İfrât, Tefrît, Vasat, Günlük Hayat

Kaynakça

• Ali el-Kârî, Alî b. Sultan Muhammed (v.1014/1605), Mirkâtu’l-Mefâtih Şerhu Mişkâti’l-Mesâbih (1-10), Beyrut 1414/ 1994.
• Âlûsî, Şihâbuddîn Mahmûd b. Abdullah, (v.1270/1854), Rûhu’l-Meânî fî Tefsîri’l-Kur’âni’l-Azîm ve’s-Seb‘û’l-Mesânî (thk.: Alî Abdulbârî Atiyye), (1-16), Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut 1415.
• Altuntaş, Halil- Şahin, Muzaffer, Kur’ân’ı Kerim Meâli, DİB., Yay. Ankara 2010.
• Bedir, Lokman, “Genç Neslin Camilere Alışmasında/Alışamamasında Üslübun (Lisân-ı Hâl ve Lisân-ı Kâl’in) Etkisi”, Uluslararası Cami Sempozyumu, İnönü Üniversi-tesi Yayınları, Malatya 2018, sayı 2: ss. 655-667.
• Buhârî, Muhammed b. İsmâîl (v.256/879), Sahîh-i Buhârî ve Tercemesi (trc.: Mehmed Sofuoğlu), (1-15), Ötüken Neşriyat, İstanbul 1988.
• Cessâs, Ebû Bekr Ahmed b. Alî er-Râzî (v.370/981), Ahkâmu’l-Kur’ân (thk.: Abdusselâm Muhammed Alî Şâhîn), (1-2), 2. Baskı, Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut 1428/ 2007.
• Çapan, Ergün, “Kur’ân’da Bir Ahlâk Ölçüsü Olarak ‘Yürüme Tarzı”, Harran Üniversi-tesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Şanlıurfa 2011, sayı 26: ss. 31-60.
• Çiftçi, Ebûseyf, İslam’da İsraf ve Lüks, Elif Matbaacılık, Ankara 1972.
• Dehlevî, Şâh Veliyyullah (v.1180/1766), Huccetullâhi’l-Bâliğa (trc.: Mehmet Erdoğan), Ankara 2003.
• Ebû Hâtim, Abdurrahmân b. Muhammed b. İdrîs (v.327/938), Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm (thk.: Es’ad Muhammed et-Tayyib), (1-10), Mektebetu’l-Asriyye, trz.
• İbn Âşûr, Muhammed Tâhir (v.1393/1973), et-Tahrîr ve’t-Tenvîr (1-30), ed-Dâru’t-Tûnusiyye, Tunus 1984.
• İbnü’l-Esîr, Ebû’l-Hasen İzzuddîn, Usdu’l-Ğabe fî Ma‘rifeti’s-Sahâbe (thk.: Alî Mu-hammed Muavviz, Ahmed Abdu’l-Mevcûd), Dâru İhyâi’t-Turasi’l-Arabî, Bey-rut 1996.
• İbn Kesir, Ebû’l-Fidâ İmaduddîn (v.774/1373), Tefsîru’l-Kur’âni’l-Âzîm (thk.: Sâmî b. Muhammed Selâme), (1-8), Daru’t-Tayyibe li’n-Neşr, 1420/1999.
• İbn Mâce, Ebû Abdillah Muhammed b. Yezid el-Kazvinî (v.273/ 887), es-Sunen (thk.: M. Fuâd Abdulbâki), (1-2), Kahire 1952.
• İbn Manzûr, Cemâluddîn Muhammed b. Mukerrem (v.711/1311), Lisânu’l-‘Arab (thk.: Yusuf Bikâ‘î, İbrâhîm Şemsuddîn, Nedâl Alî), (1-4), Beyrut 1426/ 2005.
• İleri, Canan ve diğerleri, Sözlü ve Yazılı Anlatım, Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eski-şehir 1998.
• Kurtubî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed el-Ensârî (v.671/1273), el-Câmi’ li Âhkâmi’l-Kur’ân (thk.: Ahmed Berdûnî, İbrâhîm Etfîş), (1-20), Dâru’l-Kutubi’l-Mısriyye, Kahire 1964.
• Kutup, Seyyid (v.1966), Fî Zilâli’l-Kur’ân (çev. Salih Uçan, Vahdettin İnce, Mehmet Yol-cu), (1-10), Dünya Yay., İstanbul 1991.
• Mâverdî, Ebû’l-Hasen Alî b. Muhammed b. Muhammed (v.450/1058), en-Nuket ve’l-‘Uyûn (Tefsiru’l-Mâverdî) (thk.: Seyyid b. Abdulmaksûd b. Abdurrahîm), (1-6), Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut, trz.
• Mubârekfûrî, Muhammed Abdurrahman b. Abdurrahim (v.1354/1935), Tuhfetu’l-Ahvezî Şerhu Câmi’it-Tirmizî, (1-10), Beyrut 1410/ 1990.
• Munâvî, Muhammed Abdurrauf (v.1031/1621), Feyzu’l-Kadîr Şerhu’l-Câmi‘îs-Sağîr, (1-6), Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut 2012.
• Müslim, Ebû’l-Huseyn Müslim b. el-Haccac el-Kuşeyrî (v.261/874), Sahîh-i Müslim Tercemesi (trc.: Ahmed Davudoğlu), (1-11), Sönmez Neşriyat, İstanbul 1973.
• en-Nesâi, Ahmed b. Şu‘âyb (v.302/915), Sunen-i Nesâi (trc.: Bedrettin Çetiner), (1-8), Çağrı Yay., İstanbul 1992.
• Öztürk, Mustafa, Kur’ân’da Konuşma ve İlkeleri, Doktora Tezi, Marmara Üniv. Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul (Türkiye), 2012.
• er-Râzî, Fahreddîn Ebû Abdillah Muhammed b. Ûmer (v.606), Mefatihu’l-Gayb (Tefsir-i Kebir) (çev.: Lütfullah Cebeci, Sadık Kılıç, Sadık Doğru), (1-23), Akçağ Yay., An-kara 1990.
• Salman, Yüksel ve diğerleri, Hz. Peygamber’in Örnekliği, İslâm’ın Sosyal Dayanışma ve İsrafa Bakışı, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 2007.
• Soysaldı, Mehmet, “Kur’ân’da İsrâf Kavramı”, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Dergisi, Samsun 2005, sayı 18-19: ss. 93-127.
• Suyûtî, Celâleddin Abdurrahmân b. Ebû Bekr (v.911/1505), ed-Durru’l-Mensûr fi’t-Tefsîr bil-Me’sûr (1-16), Ocak Yay., İstanbul 2012.
• Şa’ban, Zekiyyüddin, İslam Hukuk İlminin Esasları (Usûlü’l Fıkıh) (trc. İbrahim Kâfi Dönmez), TDV Yayınları, Ankara 1996.
• Şevkânî, Muhammed b. Alî b. Muhammed (v.1250/1834), Fethu’l-Kadîr el-Câmiu Beyne Fenneyi’r-Rivâye ve’d-Dirâye min İlmi’t-Tefsîr, (1-5), Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut 1983.
• Taberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr (v.310/922), Câmi‘u’l-Beyân ân Te’vîli Âyi’l-Kur’ân (nşr.: Ahmed Muhammed Şâkir), (1-24), Muessetu’r-Risâle, Kâhire 1420/ 2000.
• Tirmizî, Ebû İsâ Muhammed b. İsâ (v.279), Sunen-i Tirmizî Tercemesi (trc.: Osman Zeki Mollamehmetoğlu), (1-6), Yunus Emre Yay., İstanbul, trz.
• Yeniçeri, Celal, İslam Açısından Tüketim ve Tüketicinin Korunması ve Ev İdaresi, İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, İstanbul 1996.
• Zemahşerî, Ebû’l-Kâsım Mahmûd b. Ahmed (v.538/1144), el-Keşşâf ân Hakâiki Gavâmi-di’t-Tenzîl ve ‘Uyûni’l-Ekâvîl fî Vucûhi’t-Te’vîl, (1-4), Beyrut 1407.