İnsanın çevre algısı, duyarlığı, birlik hissi, sorumluluk bilinci gibi insanî tavrını anlamak için
toplum içinde öne çıkan davranışlarını incelemek gerekir. Ancak kadınlar söz konusu
olduğunda bunu tespit edebilmek sanıldığı kadar kolay değildir, zira resmî kayıtlar toplumun
arka planında yer alan kadınlardan pek bahsetmezler. Bu noktada vakıflar eşsiz veriler sunan
kaynaklar olarak karşımıza çıkar. Osmanlı’nın klasik devrinde, siyasal organizasyonda sosyal
yapıyı güçlendirecek organlar bulunmadığından bu konudaki açığı toplumsal tabakanın üstünde
yer alan yönetici sınıf ve hanedan erbabının üstlendiğini görürüz. Bu sorumluluk vakıf
müessesesi yoluyla alınmış, özellikle İstanbul’un fethinin ardından geniş külliyelerin inşa
edilmesiyle ortak alanlar yaratılmış ve bu alanlar toplumu bir araya getiren faaliyetlerin
merkezleri olmuştur. Kadın-erkek, zengin-fakir fark etmeksizin Osmanlı tebaası olan herkese
açık olan vakıf kurumu, geniş kitleler tarafından, dönemin toplumsal ihtiyaçları veya vâkıfın
kişisel gereksinimleri çerçevesinde kullanılmıştır. Bu çalışma İstanbul’da yaşayan kadınların
vakıflar yoluyla hangi faaliyetlerde etkin görev aldığını göstermek amacıyla kaleme alınmıştır.
Çalışmamızda 1750-1800 yılları arasındaki mahkeme kayıtları yani İstanbul Şer’iyye Sicilleri
incelenmiştir. Bu mahkemeler Suriçi’nde bulunan İstanbul Mahkemesi, İstanbul Bab
Mahkemesi, Kısmet-i Askerîye Mahkemesi, Evkâf Müfettişliği Mahkemesi, Davudpaşa
Mahkemesi, Balat Mahkemesi olup, kadın vâkıfların öncelik verdiği konular anlaşılmaya
çalışılmış ve Coğrafi Bilgi Sistemleri’nden ArcGIS programı kullanılarak vakıf kurucuların
yaşadıkları mahalleler haritalandırılmıştır.
Primary Language | Turkish |
---|---|
Subjects | Women's Studies |
Journal Section | Articles |
Authors | |
Publication Date | September 21, 2024 |
Submission Date | May 7, 2024 |
Acceptance Date | July 3, 2024 |
Published in Issue | Year 2024 Volume: 8 Issue: Özel Sayı |
Bu eser Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.