Ortaokul Öğrencileri İçin Deprem Farkındalığı Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Year 2025, Issue: 13, 991 - 1015, 15.03.2025

Soner Mahanoğlu , Suphi Balcı

https://doi.org/10.56720/mevzu.1610681

Abstract

Bu çalışmada ortaokul öğrencilerinin deprem farkındalık düzeylerini değerlendirecek uygun bir ölçeğin geliştirilmesi amaçlanmaktadır. Ölçek maddeleri yazılırken literatürde yer alan deprem farkındalığı ile ilgili çalış-malar incelenmiş ve 30 sorudan oluşan taslak soru formu oluşturulmuştur. Kapsam geçerliliği için 10 alan uzmanından görüş alınmıştır. Kapsam geçer-lik oranı analizinde, uzman görüşleri doğrultusunda geçerlilik kriterlerini karşı-lamayan 2 soru ölçekten çıkartılarak 28 sorudan oluşan taslak ölçek uygulan-mıştır. Açımlayıcı faktör analizi için Hatay ilinde bulunan toplam 32 okulda öğrenim görmekte olan 479 öğrencinden elde edilen verilerin analizi ile ger-çekleştirilmiştir. Faktör analizi sonucunda 8 madde atılmıştır. Ölçek formu-nun yeni hali doğrulayıcı faktör analizi için tekrar uygulanmış, 364 öğrenci-den toplanan verilerin elde edilen verilerin analizi ile gerçekleştirilmiştir. Faktör analizleri sonucunda, iki boyut elde edilmiştir. Elde edilen boyutlar “deprem bilinci” ve “hazırlık” olarak isimlendirilmiştir. 20 maddeden olu-şan ölçeğin açıkladığı toplam varyans %51.36 olarak bulunmuştur. Doğru-layıcı faktör analizi ile ölçeğin model uygunluk ölçütleri bakımından mü-kemmel uyum ile kabul edilebilir uyum düzeyinde olduğu sonucuna ulaşıl-mıştır. Ölçme aracına ait Cronbach Alpha katsayısı değeri 0.847 olarak tes-pit edilmiştir. Deprem farkındalık ölçeğinin ortaokul düzeyinde öğrenim gören öğrencilerin deprem farkındalıklarını ölçmek için geçerli ve güvenilir bir araç olduğu sonucuna varılmıştır.

Keywords

fet, Deprem, Depreme hazırlık, deprem farkındalığı, ölçek geliştirme

Ethical Statement

İMÜ Sosyal ve Beşeri Bilimler Etik Kurulu’nun 2024/3 sayılı ve 26.03.2024 tarihli kararıyla, araştırma dosyası görüşülmüş, içerik bakımından etik bir sorun bulunmadığı sonucuna varılarak izin talebi uygun bulunmuştur.

Supporting Institution

Hatay İl Millî Eğitim Müdürlüğü

Earthquake Awareness Scale for Secondary School Students: Vali-dity and Reliability Study

Abstract

The aim of this study is to develop an appropriate scale to assess the earthquake awareness levels of middle school students. While writing the scale items, studies on earthquake awareness in the literature were examined and a draft question form consisting of 30 questions was created. For content validity, 10 experts were consulted. In the content validity ratio analysis, 2 questions that did not meet the validity criteria in line with expert opinions were removed from the scale and the draft scale consisting of 28 questions was applied. Exploratory factor analysis was conducted by analyzing the data obtained from 479 students studying in 32 schools in Hatay province. As a result of the factor analysis, 8 items were discarded. The new version of the scale form was reapplied for confirmatory factor analysis and the data collected from 364 students were analyzed. As a result of the factor analysis, two dimensions were obtained. The obtained dimensions were named as “earthquake awareness” and “preparedness”. The total variance explained by the scale consisting of 20 items was found to be 51.36%. With confirmatory factor analysis, it was concluded that the scale was at the level of perfect fit and acceptable fit in terms of model fit criteria. The Cronbach Alpha coefficient value of the measurement tool was found to be 0.847. It was concluded that the earthquake awareness scale is a valid and reliable tool to measure the earthquake awareness of secondary school students.

Keywords

Disaster, Earthquake, Earthquake preparedness, Earthquake awareness, scale development

Ethical Statement

With the decision of the IMU Social and Human Sciences Ethics Committee numbered 2024/3 and dated 26.03.2024, the research file was discussed and the permission request was approved by concluding that there was no ethical problem in terms of content.

Supporting Institution

Hatay Provincial Directorate of National Education

References

• Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD), “Hatay’da Meydana Gelen 6,4 Büyüklüğündeki Deprem Hk.” (20 Şubat 2023), https://afad.gov.tr/hatayda-meydana-gelen-64-buyuklugundeki-deprem-hk-basin-bulteni-1
• Arslan, Kevser vd., “Ortaokul Öğrencilerine Yönelik Deprem Okuryazarlığı Ölçeği Geliştirme Çalışması”, Türk Coğrafya Dergisi (83) (2023), 163-178. https://doi.org/10.17211/tcd.1274001
• Aydın, Süleyman, “Determination of Prospective Science Teachers’ Knowledge Levels About Earthquake”, International Journal of Earth Sciences Knowledge and Applications 1/1 (2019), 28-31
• Bal, Fatih – Akgül, Ömer, “Deprem Kaygısı Ölçeği Geliştirme Çalışması”, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi 11/139 (2023), 77-96, https://doi.org/10.29228/ASOS.68461
• Bilen, Elif – Polat, Merve, “Öğretmen Adaylarının Deprem Farkındalığına İlişkin Görüşleri”, Turkish Journal of Earthquake Research 4/1 (2022), 155-173. https://doi.org/10.29228/ASOS.68461
• Browne, Michael W. - Cudeck, Robert, “Alternative Ways of Assessing Mo-del Fit”, Sociological Methods & Research, 21/2 (1992), 230-258, https://doi.org/10.1177/0049124192021002005
• Budak, Davut – Kandil, Neslihan, “Üniversite Öğrencilerinin Deprem Bilgi Düzeyleri ve Sürdürülebilir Deprem Farkındalık Düzeylerinin Araştırılması: Spor Bilimleri Örneği”, Sportive 6/2 (2023), 29-40, https://doi.org/10.53025/sportive.1322709
• Büyüköztürk, Şener, “Faktör Analizi: Temel Kavramlar ve Ölçek Geliştirmede Kullanımı”, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 32/32 (2002), 470-483.
• Büyüköztürk, Şener, Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı (Ankara: Pegem Akademi, 2012), 14.
• Büyüköztürk, Şener vd., Bilimsel araştırma yöntemleri. (Ankara: Pegem Akademi, 2012), 85.
• Can, Abdullah, SPSS ile Bilimsel Araştırma Sürecinde Nicel Veri Analizi (Ankara: Pegem Akademi, 2020), https://doi.org/10.14527/9786053644484
• Cilli, Murat, İnsan hareketinin modellenmesi ve benzeşiminde temel bileşenler analizi yönteminin kullanılması, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi, Yök 2007.
• Çapık, Cantürk, “Geçerlik ve Güvenirlik Çalışmalarında Doğrulayıcı Faktör Analizinin Kullanımı”, Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi 17/3 (2014), 196-205.
• Demirci, Ali – Yıldırım, Salih, “İstanbul'da Ortaöğretim Öğrencilerinin Deprem Bilincinin Değerlendirilmesi”, Millî Eğitim Dergisi 45/207 (2015), 89-118.
• Genç, Murat – Sözen, Erol, “Sürdürülebilir Deprem Farkındalık Ölçeği: Geliştirilmesi, Geçerlilik ve Güvenirlik Çalışması”, International Electronic Journal of Environmental Education 11/1 (2021), 24-41.
• Güngörmüş, Zeynep vd., “Bireylerin Deprem Öncesi ve Sırasına İlişkin Hazıroluşluk Düzeyleri Ölçeği”, Paramedik ve Acil Sağlık Hizmetleri Dergisi 1/4 (2023), 1-13, https://doi.org/pashid.1232054
• Güzel Candan, Dilek– Gencel, İlke Evin, “Öğretme Motivasyonu Ölçeği'nin Türkçe'ye Uyarlama Çalışması”, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 1/36 (2015), 72-89
• Karakoç, Fatma Yeşim – Dönmez, Levent, “Ölçek Geliştirme Çalışmalarında Temel İlkeler”, Tıp Eğitimi Dünyası 13/40 (2014), 39-49, https://doi.org/10.25282/ted.228738
• Karaşin, Yusuf vd., “Depreme Yönelik Tutum Ölçeğinin Geliştirilmesi”, Afet ve Risk Dergisi 6/2 (2023), 548-561, https://doi.org/10.35341/afet.1250436
• Kılıç, Selim, “Cronbach's Alpha Reliability Coefficient”, Psychiatry and Behavioral Sciences 6/1 (2016), 47-48, https://doi.org/10.5455/jmood.20160307122823
• Orçan, Fatih, “Açımlayıcı ve Doğrulayıcı Faktör Analizi: İlk Hangisi Kullanılmalı?”, Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi 9/4 (2018), 413-421.
• Özkorkmaz, Hasan vd., “7. Sınıf Öğrencilerinin Deprem Hakkındaki Farkındalıklarının İncelenmesi”, Uluslararası Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırma Dergisi 10/96 (2023), 1346-1362, https://doi.org/10.5281/zenodo.8112114
• Öztürk, Serkan vd., “A Quantitative Appraisal of Earthquake Hazard Parameters Computed from Gumbel I Method for Different Regions in and around Turkey”, Natural Hazards and Earth System Sciences 47/3 (2008), 471-495, https://doi.org/10.1007/s11069-008-9234-6
• Schermelleh-Engel, Karin vd., “Evaluating the Fit of Structural Equation Models: Tests of Significance and Descriptive Goodness-of-Fit Measures”, Methods of Psychological Research Online 8/2 (2003), 23-74.
• Yeşilyurt Selami– Çapraz Cüneyt, “Ölçek Geliştirme Çalışmalarında Kullanılan Kapsam Geçerliliği İçin Bir Yol Haritası”, Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 20/1 (2018), 251-264.
• Shrestha, Noora, “Factor Analysis as a Tool for Survey Analysis”, American Journal of Applied Mathematics and Statistics 9/1 (2021), 4-11, https://doi.org/10.12691/ajams-9-1-2
• Sonkaya, Emel vd., “Afet Farkındalık Eğitimlerinde Verimliliği Arttıran Modeller”, Resilience Journal 3/1 (2019), 55-69, https://doi.org/10.32569/resilience.563230
• Tanhan, Fuat – Kayri, Murat, “Deprem Sonrası Travma Düzeyini Belirleme Ölçeğinin Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”, Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri 13/2 (2013), 1013-1025.
• Tekin, Özgür – Dikmenli, Yurdal, “Sınıf Öğretmeni Adayların Afet Bilinci Algısı ve Deprem Bilgi Düzeylerinin İncelenmesi”, Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 7/1 (2021), 258-271, https://doi.org/10.31592/aeusbed.811043
• Tuncer, Nuran vd., “Okul Öncesi Eğitimde Deprem Farkındalığı: ‘Deprem Benden Küçüksün’ Projesi, Tokat İli Örneği”, International Journal of Educational Spectrum 3/1 (2021), 1-27, https://doi.org/10.47806/ijesacademic.756668
• Yaşlıoğlu, Muhsin Murat, “Sosyal Bilimlerde Faktör Analizi ve Geçerlilik: Keşfedici ve Doğrulayıcı Faktör Analizlerinin Kullanılması”, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi 46/Özel Sayı (2017), 74-85.
• Yurdugül, Halil, “Ölçek Geliştirme Çalışmalarında Kapsam Geçerliliği İçin Kapsam Geçerlilik İndekslerinin Kullanılması”, XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi 1 (2005), 771-774.