Bütçe Kanununda Yer Almayan Vergi Kanunlarının Hukuki Güvenlik İlkesi Bağlamında Uygulanabilirliği

Yıl 2020, Sayı: 1, 30.06.2021

Hasan Basri Çifci

Öz

Devletin hangi harcamaları yapabileceği ve bu harcamaları karşılamak üzere bireylere ne gibi mali yükümlülükler getirebileceği konusunda karar verme yetkisi yasama
erkine aittir. Yasama erki bu yetkisini bütçe kanunuyla kullanır ve evvelce kanunen tesis
edilmiş vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülüklerin ilgili bütçe yılı içinde toplanması için yürütme erkine izin verir. Önceden izin ilkesi olarak ifade edilen bu işleyiş,
hukuki güvenlik ilkesinin bir unsuru olması sebebiyle hukuk devleti kavramıyla, bütçe
hakkının bir sonucu olması sebebiyle de demokratik temsille yakından ilişkilidir. Türk
hukukunda kamu gelirleri bakımından önceden izin ilkesi Anayasal boyutta ele alınmadığı gibi, 1050 sayılı Muhâsebe-i Umûmiye Kanunu’nu ilga eden 5018 sayılı Kamu Malî
Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun yürürlüğe girmesiyle birlikte açık kanuni dayanaktan
da mahrum kalmıştır. Önceden izin ilkesinin, dolayısıyla hukuki güvenlik ilkesinin ve
hukuk devletinin bir gereği, bütçe hakkınınsa bir sonucu olarak, bütçe kanununda kanuni
dayanağıyla birlikte yer almayan bir verginin, her ne kadar yükümlülük doğmuş olsa da
tahsil edilmesinin mümkün olmadığı kabul edilmelidir

Anahtar Kelimeler

Önceden İzin İlkesi, Bütçe Kanunu, Hukuk Devleti, Hukuki Güvenlik İlkesi, Bütçe Hakkı

Kaynakça

• AKBEY, Ferhat, ‘Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminde Bütçe Hakkı ve Kanunu’, International Journal of Public Finance, Sayı: 5/1, Yıl: 2020, Bursa, s. 1-26.
• AKTAN, Coşkun Can, Anayasal Vergi Hukuku, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2019.
• AVCİ, Mehmet Alpertunga, ‘Yasamanın Birincil Güçlü Silahı Bütçe Hakkı - Teorik Bir Yaklaşım’, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 19/1, Yıl: 2015, Erzurum, s. 69-80.
• BAĞLI, Mehmet Selim, ‘Teorik ve Tarihsel Açıdan Bütçe Hakkı’, Yasama Dergisi, Sayı: 20, Yıl: 2012, Ankara, s. 39-77.
• BATIREL, Ömer Faruk, Kamu Bütçesi, 9. Bası, Marmara Üniversitesi Nihad Sayâr Eğitim Vakfı Yayınları, İstanbul, 2004.
• BAYKURT, Fakir, Kaplumbağalar, 4. Bası, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1975.
• ÇAĞAN, Nami, ‘Demokratik Sosyal Hukuk Devletinde Vergilendirme’, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Ankara, 1980, s. 129-151.
• DOĞRUSÖZ, Bumin, ‘Dijital Hizmet Vergisi 2020 Yılında Alınabilir mi?’, Köşe Yazısı, Dünya Gazetesi, 27.2.2020, https://www.dunya.com/kose-yazisi/dijital-hizmetvergisi-2020-yilinda-alinabilir-mi/463525, Erişim Tarihi: 12.3.2021.
• DOĞRUSÖZ, Bumin, ‘Dijital Hizmet Vergisi ve Bütçe Kanunu’, Köşe Yazısı, Dünya Gazetesi, 3.3.2020, https://www.dunya.com/kose-yazisi/dijital-hizmet-vergisi-vebutce-kanunu/463933, Erişim Tarihi: 12.3.2021.
• FEYZİOĞLU, Bedî Necmettin, ‘Fransa’da Bütçe Devresinin Kapanması Sistemi ve Bütçe Hesapları’, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 10, Sayı: 1, Yıl: 1953, Ankara, s. 722-741.
• GÜNEŞ, Gülsen, ‘Hukuksal Teknik Açısından Bütçede ‘Önceden İzin İlkesi’nin Vergi Gelirleri Yönüyle İşlevini Kısmen Yitirmesinin Bütçe Hakkı Açısından İrdelenmesi’, XIII. Türkiye Maliye Sempozyumu, Marmara Üniversitesi Maliye Araştırma ve Uygulama Merkezi, Muğla, 2000, s. 173-197.
• GÜRİZ, Adnan, Hukuk Başlangıcı, 18. Bası, Siyasal Kitabevi, Ankara, 2017.
• KABOĞLU, İbrahim Ö., Anayasa Hukuku Dersleri (Genel Esaslar), 5. Bası, Legal Yayıncılık, İstanbul, 2009.
• KANETİ, Selim / EKMEKCİ, Esra / GÜNEŞ, Gülsen/ KAŞIKCI, Mahmut, Vergi Hukuku, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2019.
• KARAKOÇ, Yusuf, “Anayasanın Vergi Ödevine İlişkin Hükmünün Değerlendirilmesi”, Feridun Yenisey/ Gülsen Güneş/ Z. Ertunç Şirin (der.), Anayasadan Mali ve Vergisel Beklentiler, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2012, s. 83-98.
• KÜÇÜKAYCAN, Dürdane / ÇELİKAY, Ferdi, “Bütçe Teorisi Perspektifinden Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminin Bütçeleme Süreci ve Bütçe Hakkı Üzerindeki Etkileri”, Ayşe Güner/ Gülay Akgül Yılmaz/ A. Bumin Doğrusöz (der.), Güncel Maliye Tartışmaları - 1, Prof. Dr. Ömer Faruk Batırel’e Armağan, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2019, s. 329-356.
• MUTLUER, Kâmil/ ÖNER, Erdoğan/ KESİK, Ahmet, Bütçe Hukuku, 4. Bası, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2018.
• ONAR, Sıddık Sami, İdare Hukuku (Birinci Cilt), İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 1942. ÖNCEL, Muâlla / KUMRULU, Ahmet / ÇAĞAN, Nami / GÖKER, Cenker, Vergi Hukuku, 28. Bası, Turhan Kitabevi, Ankara, 2019.
• ÖZBUDUN, Ergun, Türk Anayasa Hukuku, 15. Bası, Yetkin Yayınları, Ankara, 2014.
• PARETO, Vilfredo, Demokrasinin Dönüşümü, Pinhan Yayıncılık, İstanbul, 2016.
• PINAR, Burak, Türk Bütçe Hukuku Açısından Kamu Mali Yönetim Sisteminin Hukuki Analizi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir, 2009.
• SANCAR, Mithat, ‘Devlet Aklı’ Kıskacında Hukuk Devleti, 8. Bası, İletişim Yayınları, İstanbul, 2016.
• ŞAHİN, Mehmet / UYSAL, Özge, “Bütçe ve Mali Demokrasi”, Figen Altuğ/ Ahmet Kesik/ Murat Şeker (der.), Kamu Bütçesinde Yeni Yaklaşımlar, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2013, s. 203-220.
• TANÖR, Bülent / YÜZBAŞIOĞLU, Necmi, 1982 Anayasasına Göre Türk Anayasa Hukuku, 14. Bası, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2014.
• TEZİÇ, Erdoğan, Anayasa Hukuku, 16. Bası, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2013.
• YILMAZCAN, Dilek, ‘Bütçe Hakkı ve Bütçe Uygulamaları’, XIII. Türkiye Maliye Sempozyumu, Marmara Üniversitesi Maliye Araştırma ve Uygulama Merkezi, Muğla, 2000, s. 163-172