ULUSLARARASI İNSAN HAKLARI DÜZENLEMELERİ VE EğİTİM: EğİTİME HAK TEMELLİ BİR BAKIŞ

Year 2014, Volume: 44 Issue: 201, 5 - 16, 01.01.2014

Nezir Akyeşilmen

Abstract

Uluslararası insan hakları belgeleri, eğitimde ayrımcılığı ve dışlamayıyasaklarken; kapsayıcı, çoğulcu, eleştirel, katılımcı ve insan kişiliğinin tamgelişmesi için bir ortamın oluşturulmasını desteklemektedir. Uluslararası insanhakları düzenlemelerine taraf olan ülkeler, uluslararası insan hakları hukukunagöre, bu belgelerde tanımlanan evrensel, bilimsel ve insan odaklı eğitim modelini uygulamakla yükümlüdürler. Bu belgelerin başında gelen Evrensel İnsanHakları Bildirgesinin (EİHB) 26. Maddesinde ifade edildiği gibi “Eğitim, insankişiliğinin tam geliştirilmesine, insan haklarına ve temel özgürlüklere saygıyıgüçlendirmeye yönelik olmalıdır.” Aynı şekilde, Avrupa Konseyi DemokratikVatandaşlık ve İnsan Hakları Eğitimi Şartı (2010) da, Konsey’in temel amacı olaninsan hakları, demokrasi ve hukukun üstünlüğünü geliştirmede eğitimin merkezi bir rol oynadığını ifade etmektedir. Bir eğitim sisteminin insan hakları vedemokratik normlarla uyumlu olup olmadığını ölçmek için katılımcılık, hesapverebilirlik, ayrımcılığın yasak olması, yetkilendirme ve insan hakları ile ilişkilendirme gibi bileşenlerden oluşan PANEL Analizi kullanılmaktadır. Bir eğitimsistemi katılımcılık, hesap verebilirlik, ayrımcılığın yasak olmaması, güçlendirme ve insan hakları normlarını içeriyorsa, hak-temelli bir sistem olduğu söylenebilir

Keywords

Eğitim, insan hakları, demokrasi, katılımcılık, kapsayıcılık ve ayrımcılığın yasak olması