KİMYASAL DEĞİŞİM TEMALI ETKİNLİKLERİN ÖZEL YETENEKLİ ÖĞRENCİLERİN KİMYASAL DEĞİŞİM-IŞIK İLİŞKİSİNİ KAVRAMSAL ANLAMA DÜZEYLERİNE ETKİSİNİN İNCELENMESİ

Year 2019, Volume: 48 Issue: 222, 33 - 58, 15.05.2019

Gamze Dolu , Handan Ürek

Abstract

Özel yetenekli bireylerin eğitimi, bu bireylerin önemi ve taşıdıkları potansiyel

nedeniyle geliştirilmesi gereken bir alan olarak ortaya çıkmaktadır. Buna

karşılık özel yetenekli bireylerin fen eğitiminde kavram öğretimine ve kavramsal

anlamalara yönelik çalışmaların oldukça sınırlı olduğu görülmektedir. Bu çalışmanın

amacı, kimyasal değişim temalı etkinliklerin özel yetenekli öğrencilerin

kimyasal değişim ile ışık arasındaki ilişkiyi anlamaları üzerine etkisinin araştırılmasıdır.

Çalışma, yedinci sınıf seviyesindeki 13 öğrenci ile bir durum çalışması

modelinde gerçekleştirilmiştir. Çalışmaya katılan öğrencilere eğitim aldıkları

Bilim ve Sanat Merkezi’nde 6 hafta boyunca kimyasal değişim temalı fen etkinlikleri

uygulanmıştır. Çalışmanın verileri, açık uçlu sorular yardımıyla ön test,

son test ve geciktirilmiş son test şeklinde toplanmış; ayrıca yarı yapılandırılmış

görüşmelerden faydalanılmıştır. Yapılan analizlere göre gerçekleştirilen etkinlik

uygulamaları sonucunda, öğrencilerin kavramsal anlamalarının geliştiği belirlenmiştir.

Geliştirilen etkinliklerin diğer BİLSEM’lerde de aynı yaş seviyesindeki

öğrenciler için kullanılması önerilmektedir.

Keywords

Özel yetenekliler, BİLSEM, Kimyasal Değişim, Işık

References

• KAYNAKLAR AHTEE, M. ve VARJOLA, I. (1998). “Students’ understanding of chemical reaction”, International Journal of Science Education, 20(3), 305-316. AKARSU, F. (2004). Üstün yetenekliler. (Haz: M.R. Şirin, A. Kulaksızoğlu ve A.E. Bilgili), Üstün Yetenekli Çocuklar Seçilmiş Makaleler Kitabı içinde (ss. 127-154). İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları. MİLLÎ EĞİTİM ● Cilt: 48 ● Sayı: 222, (33-58) ATAMAN, A. (2014). Giriş. (Ed: A. Ataman), Üstün Zekalılar ve Üstün Yetenekliler Konusunda Bilinmesi Gerekenler içinde (ss.7-27). Ankara: Vize Yayıncılık. ATASOY, B., GENÇ, E., KADAYIFÇI, H. ve AKKUŞ, H. (2007). “7. sınıf öğrencilerinin fiziksel ve kimyasal değişmeler konusunu anlamalarında işbirlikli öğrenmenin etkisi”, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32, 12-21. AYVACI, H.Ş. ve ŞENEL ÇORUHLU, T. (2009). “Fiziksel ve kimyasal değişim konularındaki kavram yanılgılarının düzeltilmesinde açıklayıcı hikâye yönteminin etkisi”, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 93-104. BEECHER, M. ve SWEENY, S.M. (2008). “Closing the achievement gap with curriculum enrichment and differentiation: one school’s story”, Journal of Advanced Academics, 19(3), 502–530. BELT, S.T., LEISVIK, M.J., HYDE, A.J. ve OVERTON, T.L. (2005). “Using a context-based approach to undergraduate chemistry teaching – a case study for introductory physical chemistry”, Chemistry Education Research and Practice, 6(3), 166-179. BOO, H.-K. ve WATSON, J.R. (2001). “Progression in high school students’ (aged 16-18) conceptualizations about chemical reactions in solution”, John Wiley & Sons, Inc., Science Education, 85, 568-585. BULTE, A.M.W., WESTBROEK, H.B., DE JONG, O. ve PILOT, A. (2006). “A research approach to designing chemistry education using authentic practices as contexts”, International Journal of Science Education, 28(9), 1063-1086. BÜYÜKÖZTÜRK, Ş., ÇAKMAK, E.K., AKGÜN, Ö.E., KARADENİZ, Ş. ve DEMİREL, F. (2010). Bilimsel araştırma yöntemleri (6. Baskı), Ankara: Pegem Akademi. CAKMAKCI, G., LEACH, J. ve DONNELLY, J. (2006). “Students’ ideas about reaction rate and its relationship with concentration or pressure”, International Journal of Science Education, 28(15), 1795-1815. CAMCI ERDOĞAN, S. (2014). Bilimsel yaratıcılığı temel alan farklılaştırılmış fen ve teknoloji öğretiminin üstün zekalı ve yetenekli öğrencilerin başarı, tutum ve yaratıcılığına etkisi, İstanbul Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), İstanbul. ÇALIK, M. ve AYAS, A. (2005). “A comparison of level of understanding of eighth-grade students and science student teachers related to selected chemistry concepts”, Journal of Research in Science Teaching, 42(6), 638–667. ÇALIKOĞLU, B.S. (2014). Üstün zekâlı ve yetenekli öğrencilerde derinlik ve karmaşıklığa göre farklılaştırılmış fen öğretiminin başarı, bilimsel süreç becerileri ve tutuma etkisi, İstanbul Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), İstanbul. ÇAKIR, M. (2011). Üstün yetenekli öğrencilerin iletkenlik ve yalıtkanlık kavramları hakkındaki zihinsel modellerinin incelenmesi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Van. Kimyasal Değişim Temalı Etkinliklerin Özel Yetenekli Öğrencilerin Kimyasal Değişim-Işık... DEMİRCİOĞLU, G., DEMİRCİOĞLU, H. ve VURAL, S. (2016). “5E Öğretim Modelinin Üstün Yetenekli Öğrencilerin Buharlaşma ve Yoğuşma Kavramlarını Anlamaları Üzerine Etkisi”, Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(2), 821-838. DEMİRCİOĞLU, G., VURAL, S. ve DEMİRCİOĞLU, H. (2014). “Yapılandırmacı yaklaşımın üstün yetenekli öğrencilerin anlamaları üzerine etkisi: ‘erime-donma’”, Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 22, 31-50. DOĞAN, Z. (2007). İlköğretim düzeyindeki öğrencilerde ve üstün yeteneklilerde kavram gelişimi: buharlaşma, yoğunlaşma ve kaynama kavramları, Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Trabzon. DRIVER, R. ve ERICKSON, G. (1983). “Theories-in-action: some theoretical and empirical issues in the study of students’ conceptual frameworks in science”, Studies in Science Education, 10 (1), 37-60. EILKS, I. ve HOFSTEIN, A. (2015). From some historical reflections on the issue of relevance of chemistry education towards a model and an advance organizer: a prologue. (Eds: I. Eilks ve A. Hofstein), In Relevant Chemistry Education from Theory to Practice (pp.1-10), Netherlands: Sense Publishers. FREEMAN, J. ve JOSEPSSON, B. (2002). “A gifted programme in iceland and its effects”, High Ability Studies, 13(1), 35-46. GABEL, D. (1985). “Chemistry for gifted children in the intermediate grades”, Journal of Chemical Education, 62(8), 702-704. GARRISON, J.W. ve BENTLEY, M.L. (1990). “Science education, conceptual change and breaking with everyday experience”, Studies in Philosophy and Education, 10, 19-35. GEBAN, Ö. ve BAYIR, G. (2000). “Effect of conceptual change approach on students’ understandıng of chemical change and conservation of matter”, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19, 79-84. GILBERT, J.K. (2006). “On the Nature of “Context” in Chemical Education”, International Journal of Science Education, 28(9), 957-976. HANY, E.A. ve GROSCH, C. (2007). “Long-term effects of enrichment summer courses on the academic performance of gifted adolescents”, Educational Research and Evaluation, 13 (6), 521-537. HARLEN, W. (2002). “Links to the roots of scientific literacy”, Primary Science Review, 71, 8-10. HARMAN, G. (2012). “Fen bilgisi öğretmen adaylarının fiziksel ve kimyasal değişme hakkındaki bilgileri ve kavram yanılgıları”, Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 1(3), 123-139. HERTZOG, N.B. ve CHUNG, R.U. (2015). “Outcomes for students on a fast track to college: early college entrance programs at the university of Washington”, Roeper Review, 37(1), 39-49. HOLBROOK, J. (2005). “Making chemistry teaching relevant”, Chemical Education International, 6(1), 1-12. MİLLÎ EĞİTİM ● Cilt: 48 ● Sayı: 222, (33-58)
• JOHNSON, P. (2000). “Children’s understanding of substances, part 1: recognizing chemical change”, International Journal of Science Education, 22(7), 719-737. KALIN, B. ve ARIKIL, G. (2010). “Çözeltiler Konusunda Üniversite Öğrencilerinin Sahip Olduğu Kavram Yanılgıları”, Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi (EFMED), 4(2), 177-206. KANLI, E. (2008). Fen ve teknoloji öğretiminde probleme dayalı öğrenmenin üstün ve normal zihin düzeyindeki öğrencilerin erişi, yaratıcı düşünme ve motivasyon düzeylerine etkisi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul. KILIÇ, A.S. (2015). Fen ve matematik entegrasyonu ile hazırlanan etkinliklerin üstün yetenekli ortaokul 6. sınıf öğrencilerinin eleştirel düşünme ve bilimsel süreç becerilerine etkisi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara. KOCAKÜLAH, M.S. (1999). A study of the development of Turkish first year university students’ understanding of electromagnetism and the implications for instruction, University of Leeds School of Education, (Unpublished PhD. Thesis), Leeds, United Kingdom. KONTAŞ, H. (2009). Bilsem öğretmenlerinin program geliştirme ihtiyaçlarına ilişkin geliştirilen programın etkililiği, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü,(Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara. McMILLAN, J.H. (2004). Educational research: fundamentals for the consumer (4th Ed.), Boston: Allyn and Bacon. MEB. (2013). İlköğretim kurumları (ilkokullar ve ortaokullar) fen bilimleri dersi (3., 4., 5., 6., 7. ve 8. sınıflar) öğretim programı. Ankara. MEB. (2015). “Bilim ve sanat merkezleri yönergesi ile bilim ve sanat merkezlerine öğretmen seçme ve atama kılavuzu”, Tebliğler Dergisi, 78(2698), 1273-1297. MILES, M.B. ve HUBERMAN, A.M. (1994). Qualitative data analysis an expanded sourcebook. (2nd Ed.), California: Sage Publications. MORGAN, A. (2007). “Experiences of a gifted and talented enrichment cluster for pupils aged five to seven”, British Journal of Special Education, 34(3), 144-153. OLSZEWSKI-KUBILIUS, P. ve LEE, S-Y. (2004). “Parent perceptions of the effects of the saturday enrichment program on gifted students’ talent development”, Roeper Review, 26(3), 156- 165. PAPAGEORGIOU, G., GRAMMATICOPOULOU, M. ve JOHNSON, P.M. (2010). “Should we teach primary pupils about chemical change?”, International Journal of Science Education, 32(12), 1647-1664. SAK, U. (2011). “Prevalence of misconceptions, dogmas, and popular views about giftedness and intelligence: a case from Turkey”, High Ability Studies, 22(2), 179-197. Kimyasal Değişim Temalı Etkinliklerin Özel Yetenekli Öğrencilerin Kimyasal Değişim-Işık...
• SARI, H. ve ÖĞÜLMÜŞ, K. (2014). “Bilim ve sanat merkezlerinde (bilsem) karşılaşılan sorunların öğretmen ve öğrenci görüşleri açısından değerlendirilmesi”, Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(2), 254-265. SCHWARTZ, A.T. (2006). “Contextualized chemistry education: the american experience”, International Journal of Science Education, 28(9), 977-998. SEZGİNSOY, B. (2007). Bilim ve sanat merkezi uygulamasının değerlendirilmesi, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi,), Balıkesir. SHEN, K. (1993). “Happy chemical education (hce)”, Journal of Chemical education, 70(10), 816- 818. SOUDANI, M., SIVADE, A., CROS, D. ve MÉDIMAGH, M.S. (2000). “Transferring knowledge from the classroom to the real world: redox concepts”, School Science Review, 82(298), 65-72. SÖKMEN, N., BAYRAM, H. ve YILMAZ, A. (2000). “5., 8. ve 9. sınıf öğrencilerinin fiziksel değişim ve kimyasal değişim kavramlarını anlama seviyeleri”, Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 12, 261-266. ŞENOL, C. (2011). Üstün yetenekliler eğitim programlarına ilişkin öğretmen görüşleri (bilsem örneği), Fırat Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Elazığ. TAŞDEMİR, A. ve DEMİRBAŞ, M. (2010). “İlköğretim öğrencilerinin fen ve teknoloji dersinde gördükleri konulardaki kavramları günlük hayat ile ilişkilendirebilme düzeyleri”, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 7(1), 124-148. TARHAN, L., AYYILDIZ, Y., OGUNC, A. VE ACAR SESEN, B. (2013). “A jigsaw cooperative learningapplication in elementary science and technology lessons: physical and chemical changes”, Research in Science & Technological Education, 31(2), 184-203. TSAPARLIS, G. (2003). “Chemical phenomena versus chemical reactions: do students make the connection?”, Chemistry Education: Research and Practice, 4(1), 31-43. ÜNLÜ, P. (2009). “Üstün yetenekli öğrencilerin fizik yeteneklerinin gelişiminin ölçülmesi”, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36, 294-305. ÜREK, H. (2017). Kimyasal değişim temalı farklılaştırılmış etkinliklerin 7. sınıf özel yetenekli öğrencilerin kavramsal anlamalarına ve farkındalıklarına etkisi, Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Balıkesir. ÜREK, H. ve DOLU, G. (2016). “Conceptual understandings of seventh grade gifted students regarding several situations involving chemical changes”, Journal of Educational and Instructional Studies in the World, 6(1), 22-32. VURAL, S. (2010). Yapılandırmacı yaklaşıma uygun geliştirilen etkinliklerin üstün yetenekli öğrencilerin kavramları anlamalarına etkisi: “erime, donma, buharlaşma,kaynama ve yoğuşma”, Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Trabzon. MİLLÎ EĞİTİM ● Cilt: 48 ● Sayı: 222, (33-58)
• WHITE, W.L. (1984). The perceived effects of an early enrichment experience: a forty year follow- up study of the speyer school experiment for gifted students, The University of Connecticut, (Unpublished PhD Thesis), Storrs. YAĞBASAN, R. ve GÜLÇİÇEK, Ç. (2003). “Fen öğretiminde kavram yanılgılarının karakteristiklerinin tanımlanması”, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (1)13,102-120. YAMAN, Y. (2014). Beyin temelli fen öğretiminin üstün zekâlı ve yetenekli öğrencilerin akademik başarılarına, yaratıcılıklarına, eleştirel düşünmelerine ve tutumlarına etkisi. İstanbul Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), İstanbul. YAN, F. ve TALANQUER, V. (2015). “Students’ ideas about how and why chemical reactions happen: mapping the conceptual landscape”, International Journal of Science Education, 37 (18), 3066-3092. YILDIRIM, A. ve ŞİMŞEK, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (6. Baskı),