Türkçe Öğretmeni Adaylarının Materyal Tasarlama Deneyimleri

Year 2025, Volume: 54 Issue: 247, 1353 - 1386, 01.08.2025

Yelda Kökçü

https://doi.org/10.37669/milliegitim.1509689

Abstract

Eğitim-öğretim ortamında materyal kullanımı, kullanıcılara; bilgiyi somutlaştırma, eğlenceli sınıf ortamı oluşturma, bilginin kalıcılığını artırma, yaparak yaşayarak öğrenme, temel dil becerilerinin etkili kullanımı noktalarında kolaylıklar sağlamaktadır. Türkçe öğretmenliği lisans programında seçmeli dersler arasında yer alan “Türkçe Öğretiminde Materyal Tasarımı” dersi aracılığıyla söz konusu amaçlara ulaşmak hedeflenmektedir. Bu çalışmanın amacı Türkçe öğretmeni adaylarının Türkçe Öğretiminde Materyal Tasarımı dersi kapsamında hazırladıkları materyallerden örnekler sunmak ve öğrencilerin derse yönelik görüşlerini tespit etmektir. Araştırmanın çalışma grubunu 2023-2024 güz döneminde bir devlet üniversitesinin Türkçe öğretmenliği bölümünde öğrenim gören toplam 22 öğrenci oluşturmaktadır. Çalışma nitel araştırma desenlerinden olgubilimsel (fenomenolojik) desende yürütülmüş olup veri toplama aracı olarak yarı yapılandırılmış görüşme kılavuzu kullanılmıştır. Elde edilen veriler, MAXQDA nitel veri analiz programı kullanılarak içerik analizi tekniğine göre analiz edilmiş ayrıca öğrencilerin ders kapsamında hazırladıkları materyallerden örnekler sunulmuştur. Çalışmanın sonuçlarına göre öğretmen adaylarının Türkçe derslerinde materyal kullanımına yönelik genellikle olumlu görüşlere sahip oldukları ancak materyal tasarlama sürecinin bazı aşamalarında zorluk yaşadıkları belirlenmiştir.

Keywords

Materyal tasarımı, Türkçe öğretimi, öğretmen adayları

Ethical Statement

Bu çalışmada "Yükseköğretim Kurumları Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi"nde belirtilen kurallara uyulduğunu ve "Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiğine Aykırı Eylemler"e dayalı hiçbir işlem yapmadığımı beyan ederim. Aynı zamanda etik ihlallerde tüm sorumluluğun makale yazarına ait olduğunu beyan ederim.

Material Design Experiences of Turkish Teacher Candidates

Abstract

The use of materials in the teaching-learning environment provides users with conveniences in terms of concretizing information, creating a fun classroom environment, increasing the permanence of information, providing the opportunity to learn by doing and experiencing, and supporting the effective use of basic language skills. It is aimed to achieve these aims through the “Material Design in Turkish Teaching” course, which is one of the elective courses in the Turkish teaching undergraduate program. The aim of this study is to present examples of the materials prepared by candidate Turkish teachers within the scope of Material Design in Turkish Language Teaching course and to determine the opinions of the students about the course. The study group consisted of a total of 22 students studying in the Turkish language teaching department of a state university in the fall semester of 2023-2024. The study was conducted in a phenomenological type of qualitative research designs, and a semi-structured interview form was used as a data collection tool. The data were analyzed according to the content analysis technique using MAXQDA qualitative data analysis software in addition examples of the materials prepared by the students within the scope of the course were presented. According to the results of the study, it was determined that teacher candidates generally had positive opinions about the use of materials in Turkish lessons, but they experienced difficulties in some stages of the material design process.

Keywords

Material design, Turkish language teaching, pre-service teachers

References

• Akay, C. (2013). Ortaokul öğrencilerinin yaparak-yaşayarak öğrenme temelli TÜBITAK 4004 bilim okulu projesi sonrası bilim kavramına yönelik görüşleri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(2), 326-338.
• Allwright, R. L. (1981). What do we want teaching materials for?. ELT Journal, 36(1), 5-18. https://doi.org/10.1093/elt/36.1.5
• Apperson, J. M., Laws, E. L., & Scepansky, J. A. (2006). He impact of presentation graphics on students’ experience in the classroom. Computers and Education, 47(1), 116-126. https://doi.org/10.1016/j.compedu.2004.09.003
• Avcı Yücel, Ü. ve Ergün, E. (2013). Öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı içinde. Öğretim materyallerinin hazırlanması ve seçilmesi (s.45-64). Pegem Akademi.
• Babayiğit, Ö. (2019). Sınıf öğretmenlerinin Türkçe derslerinde öğretim materyali kullanma amaçlarının ve durumlarının incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 51, 42-59. https://doi.org/10.21764/maeuefd.497192.
• Baki, Y. ve Karakuş, N. (2012). Türkçe öğretiminde öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı. Pegem Akademi.
• Barın, E. (2004). Yabancılara Türkçe öğretiminde ilkeler. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları (HÜTAD), 1, 19-30.
• Berg, B. L. ve Lune, H. (2019). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (H. Aydın, Çev. Ed.). Eğitim Kitabevi.
• Biçer, N., Çoban, İ. ve Bakır, S. (2014). Türkçe öğrenen yabancı öğrencilerin karşılaştığı sorunlar: Atatürk Üniversitesi Örneği. Journal of International Social Research, 7(29), 125-235
• Bozpolat, E. ve Arslan, A. (2018). Öğretmen adaylarının öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı dersine ilişkin görüşleri. E-International Journal of Educational Research, 9(3), 60-84. https://doi.org/10.19160/ijer.463977
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2018). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
• Christensen, L. B., Johnson, R. B. ve Turner, L. A. (2020). Araştırma yöntemleri desen ve analiz. A. Aypay (Çev. Ed.). Anı Yayıncılık.
• Creswell, J. W. (2017). Araştırma deseni: nitel, nicel ve karma yöntem yaklaşımları. (S. B. Demir, Çev.). Eğiten Kitap.
• Demiralp, N. (2007). Coğrafya eğitiminde materyaller ve 2005 coğrafya dersi öğretim programı. Kastamonu Eğitim Dergisi, 15(1), 373-384.
• Demirel, Ö. (2002). Planlamadan değerlendirmeye öğretme sanatı. Pegem Akademi .
• Demirel, Ö., Seferoğlu, S. S. ve Yağcı, E. (2001). Öğretim teknolojileri ve materyal geliştirme. Pegem Akademi.
• Duman, G. B. (2013). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde materyal geliştirme ve materyallerin etkin kullanımı. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1(2), 1-8. https://doi.org/10.16916/aded.16003
• Erişti, B. (2007). Öğretim teknolojilerinin öğretim sürecindeki yeri ve kullanımı: görsel-işitsel materyaller. H. F. Odabaşı (Ed.). Öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı (s. 93-112). Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Ersoy, A. (2008). Türkçe öğretiminde ortam düzenleme ve araç gereç kullanımı. H. Pilancı (Ed.). Türkçe öğretimi (s. 179-204). Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Fidan, N. K. (2008). İlköğretimde araç gereç kullanımına ilişkin öğretmen görüşleri. Kuramsal Eğitimbilim, 1(1), 48-61. Gökçe, O. (2019). Klasik ve nitel içerik analizi felsefe, yöntem, uygulama. Çizgi Kitabevi.
• Gündüz, Ş. ve Odabaşı, F. (2004). Bilgi çağında öğretmen adaylarının eğitiminde öğretim teknolojileri ve materyal geliştirme dersinin önemi. The Turkish Online Journal of Educational Technology (TOJET), 3(1), 43-48.
• İşman, A. (2005). Öğretim teknolojileri ve materyal geliştirme. Pegem A.
• Jonasson, D. H., Myers J., & Mckillap A. M. (1996). From constructivism to constructionism: learning with hypermedia/multimedia rather than from it. B. G. Wilson (Eds.). Constructivist learning environments: case studies in ınstructional design. Educational Technology Publications.
• Kablan, Z., Topan, B. ve Erkan, B. (2013). Sınıf içi öğretimde materyal kullanımının etkililik düzeyi: Bir meta-analiz çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(3), 1629-1644. https://doi.org/10.12738/estp.2013.3.1692
• Karamustafaoğlu, O. (2006). Fen ve teknoloji öğretmenlerinin öğretim materyallerini kullanma düzeyleri: Amasya ili örneği. AÜ. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1), 90-101.
• Karataş, Z. (2015). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Manevi Temelli Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 1(1), 62-80.
• Kaygısız, Ç. (2019) Applied linguistics perspective in developing reading material. Pegem Journal of Education and Instruction, 9(4), 1063-1080. https://doi.org/10.14527/pegegog.2019.034
• Kolburan Geçer, A. K. (2010). Teknik öğretmen adaylarının öğretim teknolojisi ve materyal geliştirme dersine yönelik deneyimleri. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(2), 1-25.
• Kökçü, Y. (2023). Critical Reading Self-Efficacy and Metacognitive Reading Strategies: A Relational Study. Indexing/Abstracting, 19(1), 47-61. https://doi.org/ 10.29329/ijpe.2023.517.4
• Köseoğlu, P. ve Soran, H. (2006). Biyoloji öğretmenlerinin araç-gereç kullanımına yönelik tutumları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 159-165.
• Kuckartz, U. ve Radiker, S. (2019). Analyzing Qualitative Datawith MAXQDA. Springer International Publishing.
• Kurtdede Fidan, N. (2008). İlköğretimde araç gereç kullanımına ilişkin öğretmen görüşleri. Kuramsal Eğitimbilim, 1(1), 48-61.
• Küçükahmet, L. (2000). Öğretimde planlama ve değerlendirme. (11. Baskı). Nobel Yayıncılık.
• Lincoln, Y. S., & Guba, E. G. (1985). Naturalistic inquiry. Sage Publications.
• McLoughlin, C. (1999). The implications of the research literature on learning styles for the design of instructional material. Australian Journal of Educational Technology, 15(3), 222-241. https://doi.org/10.14742/ajet.1859
• MEB (2006). İlköğretim Türkçe Dersi (1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar) Öğretim Programı. Millî Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı, Ankara.
• Merriam, S. B. (2015). Nitel araştırma desen ve uygulama için bir rehber (Üçüncü Basımdan Çeviri) (S. Turan, Çev.). Nobel Akademi.
• Miles, M. B. ve Huberman, A. M. (2016). Genişletilmiş bir kaynak kitap: Nitel veri analizi. (S. Akbaba Altun, A. Ersoy, Çev.). Pegem Akademi.
• Nuhoğlu, M., Özsoy, T. ve Aydın, A. (2008). Türkçe öğretiminde materyal tasarımı. Nobel Yayıncılık.
• Odabaşı, F. ve Namlu, A. G. (1998). Türkçe öğretiminde ortamlar. S. Topbaş (Ed.). Türkçe öğretimi (s. 95-112). Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Özer, Ö. ve Tunca, N. (2014). Öğretmen adaylarının materyal hazırlama ve kullanmaya yönelik görüşleri. Route Educational and Social Science Journal, 1(3), 214-229. https://doi.org/10.17121/ressjournal.130
• Öztürk, T. ve Zayimoğlu Öztürk, F. (2015). Tarih öğretmen adaylarının öğretim teknolojisi ve materyal tasarımı dersine yönelik uygulamaları ile görüşlerinin incelenmesi. E-Kafkas Journal of Educational Research, 2(3), 63-78.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. (M. Bütün ve S. B. Demir, Çev.). Pegem Akademi.
• Rose, P., Beeby, J., & Parker, D. (1995). Academic rigour in the lived experience of researchers using phenomenological methods in nursing. Journal of Advanced Nursing. 21(6), 1123-1129. https://doi.org/10.1046/j.1365-2648.1995.21061123.x
• Rotter, K. (2006). Creating instructional materials for all pupils: Try Cola. Intervention in School and Clinic, 41(5), 273-282. https://doi.org/10.1177/10534512060410050401
• Schank, R. C. (1995). What we learn when we learn by doing (Vol. 60). Technical report. 12 Şubat 2024 tarihinde https://l24.im/xXSGV1B adresinden edinilmiştir.
• Seferoğlu, S. (2013). Öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı. Pegem Akademi.
• Semerci, A. (2006). İlköğretim birinci kademede görev yapan sınıf öğretmenlerinin, etkili materyal kullanma yeterlilikleri üzerine öğretmen ve yönetici görüşleri [Yüksek lisans tezi]. Fırat Üniversitesi.
• Senemoğlu, N. (2012). Gelişim öğrenme ve öğretim (21. Baskı). Pegem Akademi.
• Sönmez, V. ve Alacapınar, G. F. (2018). Örneklendirilmiş bilimsel araştırma yöntemleri. Anı Yayıncılık.
• Şahin, E. ve Şahin, A. (2014). Türkçe öğretiminde teknoloji ve materyal kullanımı. (Ed: A. Kırkkılıç ve H. Akyol). İlköğretimde Türkçe öğretimi (4. baskı) (s. 319-348). Pegem Akademi.
• Şahin, M. (2015). Öğretim materyallerinin öğrenme-öğretme sürecindeki işlevine ilişkin öğretmen görüşlerinin analizi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 23(3), 995-1012.
• Şaşmaz Ören, F. ve Ormancı, Ü. (2012). Öğretmen adaylarının çalışma yaprağı geliştirme ve kullanma uygulaması ile bu uygulamaya yönelik görüşlerinin değerlendirilmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(1), 241-270.
• Şen, Ü. (2015). Yurt dışında yaşayan Türk çocuklarına Türkçe öğretimi ve materyal tasarımı (Belçika örneği). Edge Akademi Yayınları.
• Şengül, K. (2015). Öğretim elemanlarının yabancılara Türkçe öğretiminde kullanılan materyallere ilişkin görüşleri. Researcher, 3(2), 14-25.
• Tatlı, Z. ve Aksoy, D. A. (2017). Yabancı dil konuşma eğitiminde dijital öykü kullanımı. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 45(45), 137-152. https://doi.org/10.15285/maruaebd.271060
• Temizyürek, F. ve Birinci, F. G. (2016). Yabancı Dil Öğretiminde Otantik Materyal Kullanımı. Bartın University Journal of Faculty of Education, 5(1), 54-62. https://doi.org/10.14686/buefad.v5i1.5000158999
• Tor, H. ve Erden, O. (2004). İlköğretim öğrencilerinin bilgi teknolojilerinden yararlanma düzeyleri üzerine bir araştırma. Turkish Online Journal of Educational Technology (TOJET), 3(1), 120-130.
• MEB (2019). Türkçe Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar). T.C. Millî Eğitim Bakanlığı.
• Yalın, H. İ. (2003). Öğretim teknolojileri ve materyal geliştirme. Nobel Yayınları.
• Yaman, H. (2007). Türkçe öğretmeni adaylarının öğretim teknolojileri ve materyal geliştirme dersi bağlamında Türkçe öğretiminde teknoloji kullanımına ilişkin yeterlilik ve algıları. HAYEF Journal of Education, 4(1), 57-71.
• Yanpar Yelken, T. (2015). Öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı (13. Baskı). Anı Yayıncılık.
• Yelken, T. Y. (2009). Öğretmen adaylarının portfolyoları üzerinde grup olarak yaratıcılık temelli materyal geliştirmenin etkileri. Eğitim ve Bilim, 34(153), 83-98.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• YÖK (2018). Türkçe Öğretmenliği Lisans Programı. 3 Nisan 2024 tarihinde https://www.yok.gov.tr/Documents/Kurumsal/egitim_ogretim_dairesi/Yeni-Ogretmen-Yetistirme-Lisans-Programlari/Turkce_Ogretmenligi_Lisans_Programi.pdf adresinden edinilmiştir.