Farabi’de İlahi Basitlik

Yıl 2016, Sayı: 2, 87 - 100, 30.06.2016

Abdussamet Özkan

Öz

Ortaçağ dönemine kadar gittiğimizde, Tanrı’nın doğasına ilişkin

İlahi basitlik fikri geleneksel olarak hem filozoflar hem de teologlar

tarafından Tanrı’nın tabiatını kavramada başvurulan en önemli temel

yaklaşımlardan biri olarak önümüze çıkmaktadır. Özellikle felsefi teolojide,

Tanrı’nın kendi öz varlığından ayrı bir doğaya veya kendi zatından

ayrı sıfatlara sahip olup olmadığı sorusu ciddi tartışma konusu

olmuştur. Tanrı’nın varlığından ayrı bir doğasının olmadığı veya onun

kendi zatından ayrı olan sıfatlara sahip olmadığı iddiasının temelinde

Tanrı’nın basit olduğu öğretisi bulunur. Bu makalenin başlıca amacı,

Tanrı’nın basitliği düşüncesi bağlamında herhangi bir karşıt görüşü

çürütme amacı taşımadan, Ortaçağ İslam felsefesinde bu fikrin el-Fārābī

tarafından nasıl ifade edildiğini inceleyerek İslam entelektüel tarihi

içerisinden bu düşüncenin betimleyici bir tarzda bir ifadesini sunmaktır.

Bu makalede, el-Fārābī’nin tasavvurunda Tanrı’nın “birliği” doktrini ile

İlahi basitliğin doğrudan korelasyonu üzerinde durulmuş ve Tanrı’nın

basitliğine ilişkin tezinin O’nun salt zatının her tür ontolojik ve semantik

ayırım ve bileşiklikten uzak olduğu düşüncesi üzerine kurulduğuna

dikkat çekilmiştir.

Anahtar Kelimeler

El-Fārābī, Bir, Tanrı, Birlik, Basitlik, İlahi Sıfatlar, İlk Neden

The Divine Simplicity in al-Fārābī

Öz

Drawing back the medieval era, the idea of divine simplicity

as regards to divine nature has traditionally been regarded as one of the

instigating fundamental modalities appealing to apprehending God’s

nature in terms of both philosophers and theologians. More particularly

in the philosophical theology, the question of whether God has a nature

distinct from his own existence or has attributes distinct from his own

divine self or essence has been a subject of serious discussion. At the

very foundation of the claim that God does not have a nature other than

his own existence or that he has no attributes distinct from his own essence

is the idea that God is simple. The paramount concern of this article

is to provide a descriptive account of the doctrine of divine simplicity

from Islamic intellectual history by investigating how this doctrine was

articulated by al-Fārābī in Medieval Islamic philosophy, without, however,

having an aim in refuting any of the opponent views in relation to

the doctrine. This article mainly emphasizes on the direct correlation

of divine simplicity with the doctrine of God’s “oneness” in al-Fārābī’s

perception and draws the attention to the fact that his thesis as regards

to God’s simplicity is grounded on the idea that God’s own essence is free

from any kind of ontological and semantic distinction or multiplicity.

Anahtar Kelimeler

Al-Fārābī, One, God, Oneness, Simplicity, Divine attributes, the First Cause

Kaynakça

• al-Fārābī, Abū Na r. Al-Madīna [The Virtuous City], Al-Farabi on the Perfect State: Abū Al-Fārābī’s Mabādi ‘Ārā‘ Ahl Al-Madīna , A Revised Text with Introduction, Translation, and Commentary by Richard Walzer, USA: Great Books of the Islamic World, 1998.
• al-Fārābī, Abū Na r. Kitāb al-Siyāsa al-Madaniyya, al-Mulaqqab bi-Mabādi‘ al-Mawjūdāt, ed. F. M. Najjar. 2nd ed. Beirut: Dar al-Mashriq, 1993.
• al-Fārābī, Abū Na r. Kitāb wa (On the One and Oneness), Ed. Muhsin Mahdi. Casablanca: Les Editions Toubkal, 1989.
• Anselm of Canterbury. Monologion in Complete Philosophical and Theological Treatises of Anselm of Canterbury, Translated by Jasper Hopkins and Herbert Richardson. Minneapolis: The Arthur J. Banning Press, 2000.
• Aquinas, Thomas. Summa Theologica (Also Summa theologiae), Translated by the English Dominican Fathers. New York: Benziger Brothers, 1947. Augustine. On the Trinity, Translated by Stephen McKenna. Washington DC: Catholic University of America Press, 1963.
• Burns, Peter. “The Status and Function of Divine Simpleness in Summa theologiae Ia, qq.2–13.” Thomist 57/1 (1993): 1–26.
• E. Mann, William. “Divine Simplicity.” Religious Studies. 18/4 (Dec. 1982): 451-471.
• Fakhry, Majid. Al-Fārābī Founder of Islamic Neoplatonism: His Life, Works and Influence. Oxford: Oneworld Publication, 2002.
• Janos, Damien. “Al-Farabi’s On the One and Oneness: Some Preliminary Remarks on its Structure, Contents, and Theological Implications.” The Oxford Handbook of Islamic Philosophy. Ed. Khalid El-Rouayheb and Sabine Schmidtke, Oxford: Oxford University Press, 2016: 101-128.
• Leftow, Brian. “Is God an Abstract Object?” Noûs 24/4 (1990): 581–98.
• Reçber, Mehmet Sait. “Farabi ve Tanrı’nın Basitliği Meselesi.” Uluslararası Farabi Sempozyumu Bildirileri içinde. Bu bildiri Ankara’da 7-8 Ekim 2014 tarihleri arasında Uluslararası Farabi Sempozyumu’nda sunulmuştur. Ankara: Elis Yayınları, 2005.
• Reisman, David C. “Al-Farabi and the Philosophical Curriculum.” The Cambridge Companion to Arabic Philosophy, Ed. Peter Adamson and Richard C. Taylor. Cambridge, UK: Cambridge University Press, 2005: 52-71.
• Plantinga, Alvin. Does God Have a Nature? Milwaukee, WI: Marquette University Press, 1980.
• Weigel, Peter. Aquinas on Simplicity: An Investigation into the Foundations of His Philosophical Theology. Frankfurt: Peter Lang, 2008.
• Weigel, Peter. “Divine Simplicity.” The Internet Encyclopedia of Philosophy. Erişim 20.03.2017. http:// www.iep.utm.edu/home/about/