Modern Hukukta ve Hanefî Mezhebinde Öldürme Türlerinin Maddî ve Manevî Unsurlar Açısından Mukayesesi

Yıl 2018, Sayı: 7, 13 - 42, 30.12.2018

Ahmet Aydın

Öz

Bu makalenin amacı, modern hukuk ve
Hanefî mezhebinde yer alan öldürme türlerini maddî ve manevî unsurlar açısından
mukayese ederek aralarındaki farklılıkları ortaya koymaktır. Maddî ve manevî
unsurun etkisi, özellikle failin cezaî mesuliyetinin tespiti noktasında
görülmektedir. Bu araştırmada, cezaî sorumluluğun tespitinde, modern hukukta
manevî unsurun belirleyici olduğu, Hanefî mezhebinde ise daha ziyade maddî
unsurun etkili olduğu tezi savunulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Anahtar Kelimeler: Maddî Unsur, Manevî Unsur, Öldürme Suçu

The Comparison of the Types of Homicide in Contemporary Criminal Law and Hanafi School in terms of Material and Mental Elements

Öz

Abstract: The aim of this article is to show
the differences between the types of homicide in Hanafi and contemporary
criminal law in terms of material and mental elements. The effect of material
and mental elements especially can be seen on the criminal responsibility. In
this research, we support the thesis that the most important factor in
determining criminal responsibility is the mental element in contemporary penal
system and the material element in Hanefite law.

Anahtar Kelimeler

Keywords: Material Element, Mental Element, Homicide

Kaynakça

• Artuk, M. Emin, Ahmet Gökçen ve Caner Yenidünya. Ceza Hukuku Özel Hükümler. Ankara: Turhan Kitapevi, 2008.
• Avcı, Mustafa. Osmanlı Hukukunda Suçlar ve Cezalar. İstanbul: Bilişim Basın Yayın Letekdif Şirketi, 2004.
• Aydın, Ahmet. “Hanefî Fıkıh Literatüründe Öldürme Suçunun Maddî ve Manevî Unsurlarıyla İlgili Kavramların Gelişimi (Hicrî 4-9. Asırlar).” Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, 2013.
• Bâbertî, Ekmelüddîn Muhammed b. Mahmûd. el-İnâye şerhu’l-Hidâye. Mısır: Matbaatu Mustafâ el-Bâbî el-Halebî, 1389/1970.
• el-Bağdadi, Ebû Muhammed Gıyâseddîn Gânim b. Muhammed Gânim. Mecma’ud-damânât fî mezhebi’l-İmami’l-Azam Ebî Hanîfe en-Nu’mân. Beyrût: Binâyetü’l-Îmân, 1407/1987.
• Centel, Nur, Hamide Zafer ve Özlem Çakmut. Türk Ceza Hukukuna Giriş. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım, 2008. Cessâs, Ebû Bekir Ahmed b. Ali er-Râzî el-Hanefî. Ahkâmu’l-Kurân. Y.y.: Dâru’l-Fikr, t.y.
• Cessâs, Ebû Bekir Ahmed b. Ali er-Râzî el-Hanefî. Tahkîku’l-cüzü’s-sâlis min şerhi Muhtasari’t-Tahâvî li’l-Cessâs, thk. Muhammed Abdullah Han. Y.y.: Câmiatü Ümmi’l-Kurâ, 1415.
• Dönmezer, Sulhi ve Sahir Erman. Nazari Ve Tatbiki Ceza Hukuku. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım, 1986.
• Erem, Faruk. Hümanist Doktrin Açısından Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler. Ankara: 1971.
• Erman, Sahir. Sahtekarlık Suçları. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Döner Sermaye İşletmesi, 1987.
• Erman, Sahir ve Çetin Özek. Ceza Hukuku Özel Bölüm Kişilere Karşı İşlenen Suçlar. İstanbul: Dünya Yayıncılık, 1994.
• Esen, Hüseyin. İslam’da Suç ve Ceza "İslam Hukukunda Cezaî Sorumluluk." İzmir: Çağlayan Matbaası, 2006. El-Fetâvâ’l-Hindiyye. Bulak: Matbaatu’l-Kübrâ’l-Emîriyye, 1310. Fîrûzâbâdî, Ebü’t-Tâhir Mecdüddîn Muhammed b. Ya’kûb b. Muhammed. el-Kâmûsü’l-mûhît. Mısır: Matbaatu Dâru’l-Memûn, 1938/1357. Hakeri, Hakan. Ceza Hukuku Genel Hükümler. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2009. Haskefî, Alâeddîn Muhammed b. Ali b. Muhammed Dımaşkî. Dürrü’l-muhtâr. Mısır: Matbaatu Mustafâ el-Bâbî el-Halebî, 1386/1966. İbn Âbidîn, Muhammed Emin b. Ömer. Reddü’l-Muhtâr. Mısır: Matbaatu Mustafâ el-Bâbî el-Halebî, 1386/1966. İbn Hümâm, Kemâleddîn Muhammed b. Abdülvâhid b. Abdülhamîd. Şerhu Fethi’l-kadîr. Mısır: Matbaatu Mustafâ el-Bâbî el-Halebî, 1389/1970. İbn Nüceym, Zeynuddîn el-Mısrî. el Bahru’r-râik şerhu Kenzi’d-dekâik. Kâhire: el-Matbaatu’l-İlmiyye, 1311. İçel, Kayıhan vd. Suç Teorisi, Suç Kavramına İlişkin Genel Bilgiler, Suçun Yapısal Unsurları, Suçun Özel Oluşum Biçimleri. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım, 2004. Kâsânî, Ebû Bekr Alâeddin Ebû Bekr b. Mes’ûd b. Ahmed el-Hanefî. Bedâi’us-sanâi’ fî tertîbi’ş-şerâi’. Beyrût: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, 1402/1982. Köroğlu, Mehmet. “İslam Ceza Hukukunda Ölüm Cezası ve İnfaz Usulleri.” Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, 2004. Kudûrî, Ebü’l-Hüseyin Ahmed b. Ebî Bekr Muhammed b. Ahmed. Muhtasaru’l-Kudûrî, thk. Kâmil Muhammed Uveydâ. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1997/1418. Kunter, Nurullah. Suçun Maddî Unsurları Nazariyesi. İstanbul: İsmail Akgün Matbaası, 1954.
• Meran, Necati. Yeni Türk Ceza Kanununda Kişilere Karşı Suçlar. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2005. Mergînânî, Ebü’l-Hasan Burhâneddîn Ali b. Ebî Bekr. el-Hidâye şerhu Bidâyeti’l-mübtedî. İstanbul: Kahraman Yayınları, 1986. Otacı, Cengiz. Genel Hükümlerle Bağlantılı Olarak Kasten İnsan Öldürme Suçları. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2009. Önder, Ayhan. Ceza Hukuku Genel Hükümler. İstanbul: 1992. Parlar, Ali ve Güleç Demirel. Açıklamalı İçtihatlı Kişilerin Hayatına ve Beden Bütünlüğüne Karşı Suçlar. Ankara: Adalet Yayınevi, 2008. Semerkandî, Ebû Bekr Alâeddin Muhammed b. Ahmed b. Ebî Ahmed. Tuhfetü’l-fukahâ. Beyrût: Darü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1405/1984. Serahsî, Ebû Bekr Şemsü’l-Eimme Muhammed b. Ahmed b. Sehl. el-Mebsût. Kâhire: Matbaatu’s-Sa’âde, 1324-1331. Şeybânî, Ebû Abdullah Muhammed b. Hasan b. Ferkad el-Hanefî. el-Mebsût, thk. Ebû’l-Vefâ el-Efgânî. Karaçi: İdâretü’l-Kurân ve’l-Ulûmi’l-İslâmiyye, t.y. Tahâvî, Ebû Cafer Ahmed b. Muhammed b. Selâmet el-Ezdî. Muhtasaru’t-Tahâvî, thk. Ebü’l-Vefâ el-Efgânî. Kâhire: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, 1370. Tezcan, Durmuş, Mustafa Ruhan Erdem ve Murat Önok. Teorik ve Pratik Ceza Özel Hukuku. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2007. Tûrî, Muhammed b. Hüseyin. Tekmiletü Bahri’r-râik. Kâhire: el-Matbaatu’l-İlmiyye, 1311.
• Udeh, Abdülkâdir. Et-Teşrî’ul-cinâiyyi’l-İslâmî: Mukârenen li-Kânûni’l-Vaz’î. Kâhire: Dâru’t-Türâs, 1977.
• Yüksel, Turgut. Yaralama, İntihara Yönlendirme, İşkence ve Eziyet Suçları. İstanbul: Kazancı Hukuk Yayınevi, 2007. Zebîdî, Ebû Bekr b. Ali b. Muhammed el-Haddâd. el-Cevheretü’n-neyyire alâ Muhtasari’l-Kudûr. Y.y.: Dâru’l-Hayriyye, t.y. Zeylaî, Fahreddin Osman b. Ali b. Mihcen. Tebyînu’l-hakâyık şerhu Kenzi’d-dekâik. Bulak: Matbaatu’l-Kübra’l-Emîriyye; 1314.