Allâl el-Fâsî’de Reformist Selefî Düşünce, Siyasî ve Toplumsal Reform Çabaları

Year 2020, Issue: 11, 429 - 450, 31.12.2020

Tahsin Yıldırım

https://doi.org/10.47502/mizan.816197

Abstract

Bu makalemizde Fas’ın sömürgeden kurtulma çabaları ve kurtuluş mücadelesi yıllarında yaşayan Allâl el-Fâsî’nin selefîlik anlayışı ve gerçekleştirmek istediği siyasî ve toplumsal hedefleri ortaya konulmaya çalışılmıştır.
İlk bölümde Reşid Rıza, Muhammed Abduh gibi reformist düşünürlerin fikirlerinden etkilenen döneminin seçkin entelektüel İslam âlimlerinin en öne çıkan seslerinden biri olan el-Fâsî’nin siyasetçi ve direnişçi yönü ile metinsel selefîlik anlayışından farklı olarak modernist fikre açık liberal selefî düşüncesi açıklanmıştır.
İkinci bölümde Fas’ın Fransa ve İspanya’nın ekonomik sömürgesi ve işgalinden kurtuluş mücadelesi verdiği yıllarda el-Fâsî’nin yeniden inşa edilen toplumun birlik ruhunu yok eden sosyo-ekonomik farklılıklarla mücadelesine yer verilmiştir.
Son bölümde ise el-Fâsî’nin yeniden inşa edilecek olan devlet sisteminde siyasî düzeyde yaşanan sorunlara yönelik meşruiyetlerini İslam dininden ve modern politik referanslardan alan demokratik talepleri ve bu taleplerini gerçekleştirmek için giriştiği siyasî mücadelesine yer verilmiştir.

Keywords

Fas, Selefîlik, Monarşi, Gelenekselcilik

References

• Altuntaş, Halil, Muzaffer Şahin, Kur’ân-ı Kerîm Meali, Ankara: DİB. Yay., 2011.
• Ayyâş, Cermân, Dirâsât fiTârîhi’l-Mağrib, Rabat: Matbbatü’n-Necâhi’l-Cedide, 1986.
• Darif, Muhammed, el-İslamü’s-Siyasî fi’l-Mağrib, Rabat: Matbaatü’l-Mearifü’l-Cedide, 1992.
• ed-Dahîl, Turkî b. Abdullah, “es-Selefîyyûne fi Duveli’l-Mağribi’l-Arabî”, Merkezu’l-Misbâr li’d-Dirâsât ve’l-Buhûs, 13 Eylul 2013, erişim 19 Aralık 2019, https://www.almesbar.net/49_السلفيون-في-دول-المغرب-العربي/.
• el-Alevî, Said Bensaid, el-İstihâd ve’t-Tahdîs, el-Mağrak: Merkezu Dirâsâti’l-Âlemi’l-İslâmî, 1992.
• ----------------------------, el-İslâm ve’d-Demukratiyye, Rabat: Menşûrâtu Ramsîs, 2002.
• el-Câbirî, Muhammed Abid, “es-Selefîyyetu’l-Vataniyyetu Fi’l-Mağrib,” el-İttihad, 31 Ağustos 2004. Erişim 19 Aralık 2019, https://www.alittihad.ae/wejhatarticle/6643/-السلفية-الوطنية-في-المغرب.
• el-Fâsî, Allâl, Makâsıdu’ş-Şerîatu’l-İslâmiyyeti ve Mekârimuhâ, Beyrut: Dâru’l-Ğarbi’l-İslâmî, 1993.
• ----------------, en-Nakdu’z-Zâtî, Kahire: Matbaatu’l-Alemiyye, 1952.
• el-Fencerî, Muhammed Şevkî, el-İslâm et-Tevâzunu’l-İktisadî beyne’l-Efrâdi ve’d-Duvel, Kahire: Neşratu Vizârati’l-Evkâf, 2007.
• el-Fîlâlî, Abdülkerim, et-Târîhü’s-Siyâsî li’l-Mağribi’l-Kebîri’l-Arabî, Kahire: Şeriketu Nâsi Li’t-Tabiati ve’n-Neşr, 2006.
• el-Merînî, Abdülhak, el-Ceyşü’l-Mağribî Abara’t-Târîh, Rabat: Matbbatü’l-Maarifi’l-Cedide, 1997.
• el-Merînîsî, Abdülhamid, el-Hareketü’l-Vataniyyetü Min Hilâli Şahisyyeti Üstaz Allâl el-Fâsî, Rabat: el-Matbaatü’r-Risâle, 1978.
• el-Musûlî, Ahmed, Mevsûatü’l-Hareketü’l-İslamîyyeti fi’l-Vatani’l-Arabî, Londra: Merkezü’d-Dirâseti’l-Vahdeti’l-Arabbiyyeti, 1999.
• er-Raysûnî, Ahmed, Nazariyyatu’l-Makâsıd I’nde’l-İmâmi’ş-Şâtıbî, Rabat: Dâru’l-Emân, 1990.
• es-Selâvî, Muhammed Edib, el-Ahzâbü’s-Siyasîyyetü’l-Mağribiyyetü, Rabat: Matabi’ Rabat Net, 2015.
• es-Seyyid, Mahmud, Târîhü Düveli’l-Mağribi’l-Arabî, İskenderiye: Muessetu Şebâbi’l-Câmia, 2006.
• eş-Şâtıbî, İbrahim b. Musa Ebû İshâk, el-Muvâfakât, tah. Abdullah Dırâz, el-Hubar: Dâru’l-İbnu’l-Affan, 1975.
• Hamade, Muntasır, “el-Haklu’d-Dînu’l-Mağribî ve Tehaddu’t-Tedeyyuni’s-Selefîyyi”, Kazablanka: Mecelletu Rehânât, sy. 25, 2013.
• Hamrûş, Abduddin, “en-Nizatu’s-Selefîyyeti’l-Liberaliyye fî Vataniyyeti Allâl el-Fâsî”, Hespress, 21 Nisan 2016. Erişim 19 Aralık 2019, https://www.hespress.com/histoire/303236.html.
• Selam, Muhammed Şükrî, el-Musakkafu’s-Selefî ve İşkâliyyâtu’l-Islâhî ve’l-İctimâî, Kuveyt: Âlemu’l-Fikr, 2000.
• Zuhur, Hasan “es-Seleffiyetu’l-Vataniyyetu’l-Mağribiyyetu”, Sous 24, 9 Aralık 2016. Erişim 20 Aralık 2019, https://www.souss24.com/257107.html.