أسلوبُ الاستفهامِ في ديوانِ وضّاحِ اليمنِ -دراسةٌ أسلوبيّةٌ-

Yıl 2022, Sayı: 14, 295 - 316, 30.06.2022

Hanaa Harami

Öz

ÖZET

Arap dili bilimleri çok dallı ve çok yönlü bilimlerdir. Bu da Arap dilinin zenginliğini ve genişliğini gösterir. Bu bilimlere örnek olarak, dil bilim, sarf bilimi, nahiv bilimi, anlam bilim, beyan bilimi, aruz bilimi, kafiye bilimi ve benzerlerinden söz edilebilir.
Bu bilimlerin birçoğu birbirini desteklemektedir. Çünkü Arap dili bilimleri birbiri ile sıkı bir ilişki içindedir. Dolayısıyla bu bilimlerden her biri bir diğerine götürmektedir. Bu şekilde edebiyat bilimi olarak bilinen bilim oluşmaktadır. Edebiyat biliminin hedefi alıcıya (muhataba) öncelikle sözel ve yazılı kusurlardan arınmış, sonuç olarak da söylenmiş olduğu duruma uygun düşen bir ileti iletmektir.
“VAZZAH EL YEMEN DİVANINDA SORU ÜSLUBU - BİR ÜSLUP ARAŞTIRMASI” başlıklı bu araştırmada nahiv biliminin bir dalı olan soru üslubu ele alınarak edebiyat (Vazzah el Yemen Divanı) ile ilişkisi araştırılmaktadır. Böylece Arap dili bilimleri ile olan sıkı bağlantısı ortaya konmaya çalışılmaktadır. Çünkü nahiv bilimi konularının dil konuları ile sıkı bir bağlantısı bulunmaktadır. Bu nedenle bu araştırma soru üslubu ile dilbilim arasında bağlantı kurmak suretiyle bu bağlantıyı açıklamak üzere Vazzah el Yemen Divanı’ndan bu iş için bir uygulama alanı olarak yararlanmaktadır.
Başka divanların bırakılarak Vazzah el Yemen Divanı’nın seçilmesinin nedeni şair Vazzah el Yemen’in okuyucuya anlamları ulaştırmak için çoğu şiirinde soru üslubunu kullanması ve divanının hacim olarak çok kapsamlı olmaması nedeniyle soru üslubu konusunda bir üslup araştırması yapmaya elverişli olması, buna ek olarak bu konuda bildiğimiz kadarıyla herhangi bir araştırma yapılmamış olmasıdır.
Araştırma nahiv biliminin tanımının verileceği, ardından soru üslubu da dahil olmak üzere üsluplarının da ele alınarak sözcük ve kavram olarak anlamı verilerek başlatılacaktır. Bu üslubun araç ve edatlarından da söz edilerek ulaşmış olduğu ve konumunun özünü aşan en belirgin anlamları verilecektir. Ardından şair Vazzah el Yemen’in hayatı ile ilgili kısa bilgi verilerek divanının en önemli hedeflerinden söz edilecektir. Daha sonra araştırmanın ana konusunu oluşturan alana geçilerek soru üslubunun kullanıldığı beyitler verilerek ulaşmış olduğu anlamlar açıklanacaktır. Böylece söz konusu anlamların kullanıldığı bağlamla bağlantısı kurulacaktır. Son olarak araştırmada elde edilen en belirgin sonuçlara yer verilecektir.

Anahtar Kelimeler

Üslup, Soru, Vazzah el Yemen, Anlamlar, Belagat

Kaynakça

• 1- أبو موسى، محمد: دلالات التراكيب، دراسة بلاغية، مكتبة وهبة، مصر، 1979م.
• 2- أنيس، محمود راشد: الأدوات النحوية في مغني ابن هشام (2)، دار الأصيل، سورية- حلب، ط1، 2009م.
• 3- ابن تغري بردي، يوسف: النجوم الزاهرة في ملوك مصر والقاهرة، وزارة الثقافة والإرشاد القومي، دار الكتب، مصر.
• 4- الجرجاني، علي بن محمد: كتاب التعريفات، ضبطه وصححه جماعة من العلماء بإشراف الناشر، دار الكتب العلمية بيروت-لبنان، ط1، 1403هـ -1983م.
• 5- حسكور، ناديا: الأدوات النحوية في مغني ابن هشام (1)، دار الفرقان للغات، حلب-سورية، ط4.
• 6- الزركلي، خير الدين: الأعلام، دار العلم للملايين، بيروت- لبنان، ط15، 2002م.
• 7- السيوطي، جلال الدين، وجلال الدين المحلي: المفصّل في تفسير القرآن الكريم، المشهور بتفسير الجلالين، حققه: د. فخر الدين قباوة، مكتبة لبنان ناشرون، لبنان، ط1، 2008م.
• 8- العاكوب، عيسى علي: المفصل في علوم البلاغة العربية- المعاني والبيان والبديع، طبعة جديدة منقحة ومزيدة، مديرية الكتب والمطبوعات الجامعية، حلب- سورية، 2018م.
• 9- عبد الجبار، عبد الله، ومحمد عبد المنعم خفاجي: قصة الأدب في الحجاز، مكتبة الكليات الأزهرية، د.ت.
• 10- قباوة، فخر الدين: التحليل النحوي أصوله وأدلته، الشركة المصرية العالمية للنشر- لونجمان، 2002م.
• 11- قباوة، فخر الدين: المورد النحوي الكبير، دار طلاس، دمشق- سورية، ط7، 2005م.
• 12- الكفوي، أيوب بن موسى: الكليات معجم في المصطلحات والفروق اللغوية، تحقيق: عدنان درويش- محمد المصري، مؤسسة الرسالة– بيروت، ط2، 1998م.
• 13- محمد بن شاكر: فوات الوفيات، تحقيق: إحسان عباس، دار صادر – بيروت، ط1، 1974.
• 14- ابن منظور: لسان العرب، دار صادر، بيروت- لبنان، ط3، 1414هـ.
• 15- هارون، عبد السلام محمد: الأساليب الإنشائية في النحو العربي، مكتبة الخانجي، مصر، ط2، 1979م.
• 16- وضاح اليمن: ديوانه، جمعه وقدّم له وشرحه: محمد خير البقاعي، دار صادر، بيروت-لبنان، ط1، 1996م.
• 17- يوسف: حسني عبد الجليل: أساليب الاستفهام في الشعر الجاهلي، مؤسسة المختار للنشر والتوزيع- القاهرة، دار المعالم الثقافية للنشر والتوزيع- الأحساء، ط1، 2001م.