Athos Dağı Dünya Miras Alanı Yönetim Boyutları ve Bütüncül Yönetim Planı Hazırlama Çalışmaları

Yıl 2023, Cilt: 13, 249 - 264, 30.06.2023

Veysel Özbey

Öz

Aynoroz Yarımadası, dünyada kadın ve çocukların girişine yasaklanan en geniş alandır. Günümüzde,
Yunanistan Cumhuriyeti’nde dinsel özerk statüde bulunan yarımadada bin yıldır yaşayan Ortodoks din
adamlarının oluşturduğu kültürel miras birikimi, farklı dönem ve tarzların, birbirine ve doğal çevreye uyum
gösterdiği özgün bir mimarînin yanında kadın ve çocuklardan ayrışmış somut olmayan kültürel miras
rezervini de içermektedir. Üstün evrensel değer taşıdığı kabul gören bu zengin miras birikimi, 1988 yılında
UNESCO Dünya Miras Listesi’ne tanımlanmıştır. Bu tarihten itibaren yarımadada bulunan mirasların
korunmasında yönetim ve denetim mekanizmaları, her biri iç işlerinde bağımsız olan manastırlar düzeyinde
yerel, özerk keşişsel statüde bölgesel, Yunanistan Cumhuriyeti içerisinde ulusal ve bir dünya miras alanı
olarak uluslararası boyutta olmak üzere girift bir yapıda gelişmiştir. Çalışmada, bu eşsiz yönetim ve denetim
mekanizmasının yapısı incelenmiş ve miras korumada yönetim boyutlarının birbirleri ile olan bağlantısı
ortaya konulmuştur. Koruma ve yönetim kurumlarının Athos Dağı dünya miras alanına ilişkin bütüncül bir
yönetim planı hazırlanması konusundaki çabaları aktarılmış ve alandaki miras koruma boyutlarında yetki
paylaşımı ve sorumlu makamlar arası koordinasyon güçlüğü tartışılarak mirasa dair neden bütüncül bir
yönetim planı oluşturulamadığının sebepleri ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Sanat tarihi, mimarî koruma, mirasın yönetimsel boyutları

Kaynakça

• Alexopoulos G. & Fouseki K. 2016. “Gender exclusion and local values versus universal cultural heritage significance: the Avaton debate on the monastic community of Mount Athos”. European Journal of Post-Classical Archaeologies 6, 235-254.
• Demirhan Ö. 2015. “Dünyanın kadınsız tek bölgesi: Athos Dağı”. Gaia Dergi. Kaynak: https://gaiadergi.com/dunyanin-kadinsiz-tek-bolgesi-athos-dagi/.
• European Environment Agency (2020). Chersonisos Athos. Kaynak: https://eunis.eea.europa.eu/sites/GR1270003. Erişim Tarihi: 07 Haziran 2023.
• Eyice S. 1991. “Aynaroz”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi Cilt 4, 267-269. İstanbul.
• ICOMOS 1988. Advisory Body Evaluation (ICOMOS) - World Heritage List, No 454. Kaynak: https://whc.unesco.org/document/153517.
• Kadas, S. 1986. Mount Athos: An Illustrated Guide to the Monasteries and Their History. Atina 1986.
• MedINA 2019. “Integrated management of Mount Athos: Conservation and promotion of natural and cultural heritage”. Kaynak: https://med-ina.org/project/integrated-management-of-mount-athos/. Erişim Tarihi: 07 Haziran 2023.
• Papayannis T. T. 2012. “Managing the heritage of Mt Athos”. Ed. J. M. Mallarach, T. Papayannis & R. Väisänen. The Diversity of Sacred Lands in Europe: Proceedings of the Third Workshop of the Delos Initiative–Inari/Aanaar 2010 (2012). Gland, 175-187.
• Speake G. 2002. Mount Athos: Renewal in Paradise. London 2002.
• Theodorou L. & Dana F. 2003. Greece. Wahroonga 2003.
• UNESCO World Heritage Centre 1988. Report of the World Heritage Committee Twelfth Session (Brasilia,
• Brazil, 5-9 December 1988) (SC-88/CONF.001/13, 16/12 COM XIV/2.A). Paris 1988.
• UNESCO World Heritage Centre 1992. World Heritage Committee Sixteenth session (Santa Fe, New Mexico, United States of America, 7-14 December 1992) / Item 8 of the Provisional Agenda: Monitoring of the state of conservation of World Heritage Cultural and Natural Properties (WHC-92/CONF.002/5). Paris 1992. UNESCO World Heritage Centre 2004a. World Heritage Committee Twenty-eighth session (Suzhou, China 28 June – 7 July 2004) / Item 15B of the Provisional Agenda: State of conservation of properties inscribed on the World Heritage List (WHC-04/28.COM/15B). Paris 2004.
• UNESCO World Heritage Centre 2004b. Decisions Adopted at the 28th Session of the World Heritage Committee (Suzhou, 2004) (WHC-04/28.COM/26). Paris 2004.
• UNESCO World Heritage Centre 2005a. World Heritage Committee Twenty-ninth Session (Durban, South Africa 10-17 July 2005) / Item 7 of the Provisional Agenda: Examination of the state of conservation of World Heritage properties (WHC-05/29.COM/7B.Rev). Paris 2005.
• UNESCO World Heritage Centre 2005b. Decisions of the 29th Session of the World Heritage Committee (Durban, 2005) (WHC-05/29.COM/22). Paris 2005. UNESCO World Heritage Centre 2006a. World Heritage Committee Thirtieth Session (Vilnius, Lithuania 8-16 July 2006) / Item 7 of the Provisional Agenda: Examination of the State of Conservation of World Heritage properties (WHC-06/30.COM/7B). Paris 2006.
• UNESCO World Heritage Centre 2006b. Decisions Adopted at the 30th Session of the World Heritage Committee (Vilnius, 2006) (WHC-06/30.COM/19). Paris 2006. UNESCO World Heritage Centre 2008a. World Heritage Committee Thirty-Second Session (Quebec City, Canada, 2 - 10 July 2008) / Item 7B of the Provisional Agenda: State of conservation of World Heritage properties inscribed on the World Heritage List (WHC-08/32.COM/7B). Paris 2008.
• UNESCO World Heritage Centre 2008b. Decisions Adopted at the 32nd Session of the World Heritage Committee (Quebec City, 2008) (WHC-08/32.COM/24Rev). Paris 2008. UNESCO World Heritage Centre 2010a. World Heritage Committee Thirty-fourth session (Brasilia, Brazil, 25 July - 3 August 2010) / Item 7B of the Provisional Agenda: State of conservation of World Heritage properties inscribed on the World Heritage List (WHC-10/34.COM/7B). Paris 2010.