Consumer Purchasing Behavior Scale: Validity-Reliabilty Study

Year 2025, Volume: 14 Issue: 3, 1253 - 1271, 10.07.2025

Nazan Korucuk

https://doi.org/10.33206/mjss.1562229

Abstract

In this study, it was aimed to develop a valid and reliable measurement tool for determining consumer purchasing behavior. In the study, three groups consisting of 1242 people were studied to check comprehensibility and collect data for pre-post application. First, comprehensibility checks were made with the first study group consisting of 26 people. Then, data was obtained from the 2nd study group consisting of 246 consumers with the Consumer Purchasing Behavior Scale pre-application form. For the final application of the Consumer Purchasing Behavior Scale, data was obtained from the 3rd study group consisting of 970 individuals. The dimensions obtained as a result of the analyses and the explained variance loads are as follows; 1. Green Consumption Dimension-9 items (%29.56), 2. Visual Consumption Dimension-7 items (%15.54), 3. Local / National Consumption Dimension-9 items (%10.59) and 4. Price Dimension-6 items (%9.50). It was determined that the fit index values of the Consumer Purchasing Behavior Scale were within the reference ranges and the reliability of the data was at a high level. As a result, a Consumer Purchasing Behavior Scale, the validity and reliability of which was tested with statistical techniques, was developed.

Keywords

Validity and Reliability , Scale Development , Consumer , Purchasing Behavior.

Ethical Statement

During the writing process of the study “Consumer Purchasing Behavior Scale: Validity-Reliabilty Study” scientific rules, ethical and citation rules were followed. No falsification was made on the collected data and this study was not sent to any other academic publication medium for evaluation. In addition, permission was obtained from the Kafkas University Social and Humanities Sciences Ethics Committee (Date: 08/05/2024 and Decision no: 58) to conduct the research

Tüketici Satın Alma Davranışı Ölçeği: Geçerlik-Güvenirlik Çalışması

Abstract

Bu çalışmada tüketici satın alma davranışlarının belirlenmesine yönelik geçerli-güvenirliği sınanmış bir ölçme aracı geliştirilmesi amaçlanmıştır. Çalışmada anlaşılırlık kontrolü yapmak ve ön-son uygulama için veri toplamak amacıyla 1242 kişiden meydana gelen üç grupla çalışılmıştır. Öncelikle 26 kişiden oluşan ilk çalışma grubuyla anlaşılırlık kontrolleri yapılmıştır. Daha sonra Tüketici Satın Alma Davranışı Ölçeği ön uygulama formu ile 246 tüketiciden oluşan 2. çalışma grubundan veri elde edilmiştir. Tüketici Satın Alma Davranışı Ölçeği’nin son uygulaması için 970 bireyden oluşan 3. çalışma grubundan veri elde edilmiştir. Analizler sonucunda ulaşılan boyutlar ve açıklanan varyans yükleri; 1.Yeşil Tüketim Boyutu-9 madde (%29.56), 2.Görsel Tüketim Boyutu-7 madde (%15.54), 3.Yerli/Millî Tüketim Boyutu-9 madde (%10.59) ve 4.Fiyat Boyutu-6 madde (%9.50) şeklindedir. Tüketici Satın Alma Davranışı Ölçeği’ne ait uyum indeks değerlerinin referans aralıklarda yer aldığı ve verilerin güvenirliklerinin yüksek düzeyde olduğu tespit edilmiştir. Sonuç olarak, geçerliği ve güvenirliği istatistiki tekniklerle sınanmış bir Tüketici Satın Alma Davranışı Ölçeği geliştirilmiştir.

Keywords

Geçerlik ve Güvenirlik , Ölçek Geliştirme , Tüketici , Satın Alma Davranışı.

Ethical Statement

“Tüketici Satın Alma Davranışı Ölçeği: Geçerlik-Güvenirlik Çalışması.” başlıklı çalışmanın yazım sürecinde bilimsel kurallara, etik ve alıntı kurallarına uyulmuş; toplanan veriler üzerinde herhangi bir tahrifat yapılmamış ve bu çalışma herhangi başka bir akademik yayın ortamına değerlendirme için gönderilmemiştir. Gerekli olan etik kurul izinleri Kafkas Üniversitesi Sosyal ve Beşerî Bilimler Etik Kurulu’nun 08.05.2024 tarih ve 58 sayılı toplantısında alınmıştır.

References

• Ahuja, M., Gupta, B., ve Raman, P. (2003). An empirical investigation of online consumer purchasing behavior. Communications of the ACM, 46(12), 145-151.
• Akbarov, S. (2022). Consumer ethnocentrism and purchasing behavior: moderating effect of demographics. Journal of Islamic Marketing, 13(4), 898-932.
• Akbaş, H. ve Kırkbir, F. (2015). Hazır giyim sektörüne yönelik reklam içerikli kısa mesajların (sms) tüketici satın alma karar sürecine etkisinin araştırılması: Karadeniz Teknik Üniversitesi öğrencileri ile bir uygulama. Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi, 5(9), 95-116.
• Akter, S., Ashrafi, T., ve Waligo, V. (2021). Changes in consumer purchasing behavior due to COVID-19 pandemic. Journal of Marketing and Consumer Research, 77, 33-46.
• Aktuğlu, I. K. (2006). Tüketicinin bilgilendirilmesi sürecinde reklam etiği. Küresel İletişim Dergisi, (2), 1-20.
• Alhamad, A. M., Ahmed, E. R., Akyürek, M. ve Baadhem, A. M. S. (2023). Green marketing and attitude affect the consumer buying behavior of green product in turkey. Indikator, 7(2), 1-16.
• Alghamdi, O. A., ve Agag, G. (2024). Understanding Factors Affecting Consumers’ Conscious Green Purchasing Behavior. Sustainability, 16(2), 705.
• Ali, B. J., ve Anwar, G. (2021). Marketing Strategy: Pricing strategies and its influence on consumer purchasing decision. International journal of Rural Development, Environment and Health Research, 5(2), 26-39.
• Al-kbat, S. (2022). Elektronik Reklamlarının Tüketici Satın Alma Davranışına Etkisi. Necmettin Erbakan Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 4(2), 173-185.
• Alkhizar, M., ve Vidani, J. (2024). Exploring the factors influencing consumer buying behavior of LG products: A comprehensive study. Journal of Advanced Research in Economics and Business Management, 6(2).
• Awuy, M., Lapian, S. J., ve Wangke, S. (2024). The influences of brand ambassador and brand awareness on consumer purchase decision of nature republic skincare in Manado. Jurnal EMBA: Jurnal Riset Ekonomi, Manajemen, Bisnis dan Akuntansi, 12(01), 662-671.
• Arslan, K. (2003). Otomobil alımında tüketici davranışlarını etkileyen faktörler. İstanbul Ticaret Üniversitesi Dergisi, 2(3), 83-103.
• Bandalos, D. L., ve Finney, S. J. (2010). Factor analysis: Exploratory and confirmatory. In G. R. Hancock ve R. O. Mueller (Eds.), The reviewer's guide to quantitative methods in the social sciences (pp. 93-114). New York, NY: Routledge.
• Baidoun, S. D., ve Salem, M. Z. (2024). Factors affecting consumer post COVID-19 online shopping behavior: The moderating role of commitment–evidence from Palestine. Journal of Strategic Marketing, 32(3), 358- 373.
• Bayazıt, A. ve Akkaya, N. S. (2022). Covid-19 salgınına bağlı değişen tüketici satın alma davranışı: Panik satın alma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 14(3), 1859-1879.
• Bilge, A. ve Göksu, N. (2010). Tüketici davranışları. Gazi Kitabevi.
• Brown, J. D. (2009). Choosing the right type of rotation in PCA and EFA. Shiken: JALT Testing ve Evaluation SIG Newsletter, 13(3), 20 – 25.
• Brown, T. A. (2015). Confirmatory factor analysis for applied research. USA: Guilford Publications.
• Büyüköztürk, Ş. (2018). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı istatistik, araştırma deseni SPSS uygulamaları ve yorum. (24. Baskı). Pegem Akademi.
• Can, A. (2018). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi (6. Basım). Pegem Akademi.
• Costello, A. B., ve Osborne, J. W. (2005). Exploratory factor analysis: Four recommendations for getting the most from your analysis. Practical Assessment, Research and Evaluation, 10(7), 1-9.
• Çabuk, S. ve Keleş, C. (2008). Tüketicilerin yeşil ürün satın alma davranışlarının sosyo demografik değişkenler açısından incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(1), 85-102.
• Çetinkaya, S. (2019). Markaların sosyal medya kullanımı ve tüketici satın alma davranışları ilişkisi üzerine inceleme: İnstagram örneği. (Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Reklamcılık Anabilim Dalı, Konya.
• Deepak, K. A. ve Velaudham, C. (2019). Marital differences towards consumer buying behaviour. Ajanta, 8(2), 36-45.
• Ekinci, D. K. (2019). Tüketim kültürü ve ikna bağlamında reklamda retorik figürlerin kullanımı üzerine bir inceleme. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (Özel Sayı), 659-677.
• Erkuş, A. (2016). Psikolojide ölçme ve ölçek geliştirme 1 temel kavramlar ve işlemler. Pegem Akademi.
• Fabrigar, L. R., ve Wegener, D. T. (2011). Exploratory factor analysis. Oxford University Press.
• Feder, T., McAndrew, S., O'Brien, D., ve Taylor, M. (2023). Cultural consumption and Covid-19: evidence from the Taking Part and COVID-19 Cultural Participation Monitor surveys. In Lockdown Leisure (pp. 38-55). Routledge.
• Field, A. (2000). Discovering statistics using SPSS for Windows. Sage Publications.
• Field, A. (2005). Discovering statistics using SPSS. (2nd Edition). Sage Publications.
• Gajjar, N. B. (2013). Consumer behavior and the process of purchase decision. International Journal of Research in Management and Pharmacy (IRJMP), 2320-0901.
• Gürbüz, S., ve Şahin, F. (2014). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri felsefe-yöntem-analiz. Seçkin Yayıncılık.
• Gülaçtı, F. (2022). Beş faktör kişilik modelinin tüketici satın alma davranışı üzerindeki etkisi: Otomobil sektöründe ampirik bir çalışma. (Doktora Tezi). Düzce Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Düzce.
• Harrington D. (2009). Confirmatory factor analysis. Oxford University Press.
• Hasan, H. H., ve Rahim, S. A. (2008). Factors affecting online purchasing behavior. Jurnal Komunikasi, Malaysian Journal of Communication, 24(1), 1-19.
• Hooper, D., Coughlan, J., ve Mullen, M. R. (2008). Structural equation modelling: Guidelines for determining model fit. The Electronic Journal of Business Research Methods, 6(1), 53-60.
• Hooper, D. (2012). Exploratory factor analysis. In Chen, H. (Ed.), Approaches to quantitative research-theory and its practical application: A guide to dissertation students. Oak Tree Press.
• Hox, J. J. (2021). Confirmatory factor analysis. The Encyclopedia of Research Methods in Criminology and Criminal Justice, 2, 830-832.
• Hoyle, R. H. (2004). Confirmatory factor analysis. In M. Lewis-Beck, A. Bryman ve T. Liao (Eds.). Encylopedia of social sciences research methods (pp. 169-175). Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
• Huang, Z., ve Benyoucef, M. (2017). The effects of social commerce design on consumer purchase decision- making: An empirical study. Electronic Commerce Research and Applications, 25, 40-58.
• İlban, M., Akkılıç, M., ve Yılmaz, Ö. (2011). Termal turizmde tüketici satın alma davranışını etkileyen faktörlerin belirlenmesi: Gönen örneği-determınatıon of the factors affectıng consumer purchase behavıor ın thermal tourısm. Öneri dergisi, 9(36), 39-51.
• İpek, S., ve Kan, A. (2019). Türkçeyi yabancı dil olarak öğretenlerin teknolojiye yönelik tutumlarının belirlenmesine ilişkin bir ölçek geliştirme çalışması. International Journal of Language Academy, 7(4), 107- 123. DOI: http://dx. doi.org/10.29228/ijla.36896.
• Jöreskog, K. G., ve Sörbom, D. (1996). LISREL 8 user’sreferenceguide. Scientific Software.
• Kanwal, M., Burki, U., Ali, R., ve Dahlstrom, R. (2022). Systematic review of gender differences and similarities in online consumers’ shopping behavior. Journal of Consumer Marketing, 39(1), 29-43.
• Kardes, F.R., Cronley, M.L. ve Cline, T.W. (2011). Consumer behaviour. United Kingdom: South Western Cengage Learning.
• Kaufmann, H.R. ve Panni, M. F. A. K. (2017). Socio-economic perspectives on consumer engagement and buying behavior. USA: IGI Global.
• Kline, R. B. (2011). An easy guide to factor analysis. The Guilford Pres.
• Koç, E. (2013). Tüketici davranışı ve pazarlama stratejileri: Global ve yerel yaklaşım. (5. Baskı). Ankara: Seçkin Kitabevi
• Koç, E. (2015). Tüketici davranışı ve pazarlama stratejileri: Global ve yerel yaklaşım (6. Baskı). Ankara: Seçkin Kitabevi.
• Korucuk, M. (2023). Uzaktan eğitim tutum ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Millî Eğitim Dergisi, 52(238), 1133-1156.
• Kotler, P., Keller, K. L., Brady, M., Goodman, M., ve Hansen, T. (2019). Marketing Management. (4th European Edition). Harlow: Pearson
• Kotler, P. (1984). Pazarlama yönetimi: çözümleme planlama ve denetim (Çev. E. Yaman). İstanbul: Beta Yayınevi.
• Le, Q. H. (2021). Factors affecting consumer purchasing behavior: A green marketing perspective in Vietnam. The Journal of Asian Finance, Economics and Business, 8(5), 433-444.
• Maksudunov, A. (2008). Family influence on consumer home appliаnces purchasing behavior: An empirical study in Kyrgyzstan. Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(19), 59-68.
• Marjanović, B. (2023). Does marketing create needs? A question with a simple but unsatisfactory answer. In 42nd International Conference on Organizational Science Development: Interdisciplinarity Counts (pp. 649-659). Maribor: Univerzitetna založba Univerze v Mariboru.
• Miklošík, A. (2015). Changes in purchasing decision-making process of consumers in the digital era. European Journal of Science and Theology, 11(6), 167-176.
• Mishra, M., Kushwaha, R., ve Gupta, N. (2024). Impact of sales promotion on consumer buying behavior in the apparel industry. Cogent Business ve Management, 11(1), 2310552.
• Mutmainah, I., ve Wahidhani, E. H. (2024). Examining the Determinant of Purchase Intention and Purchase Decision for Green Product: SEM Analysis. Apollo: Journal of Tourism and Business, 2(1), 133-147.
• Nunnally, J. C. (1978). Psychometric theory. (2nd Edition). McGraw-Hill.
• Odabaşı, Y. (2002). Tüketici davranışı. İstanbul: Mediacat Yayınları.
• Olbrich, R., ve Holsing, C. (2011). Modeling consumer purchasing behavior in social shopping communities with clickstream data. International Journal of Electronic Commerce, 16(2), 15-40.
• Onurlubaş, E., ve Öztürk, D. (2018). Sosyal medya uygulamalarının Y kuşağı satın alma davranışı üzerine etkisi: Instagram örneği. OPUS International Journal of Society Researches, 9(16), 984-1016.
• Oyekunle, O. T., ve Salome, I. O. (2024) Effect of marketing mix on consumer purchase decision of fast moving consumer goods (FMCG) in osun state. International Journal of Marketing and Management Sciences, 4(1), 169-186.
• Özcan, S. O. (2010). İnternet pazarlama faaliyetlerinde tüketici satın alma karar süreci. İnternet Uygulamaları ve Yönetimi Dergisi, 1(2), 29-39.
• Özdamar, K. (1997). Paket programlar ile istatistiksel veri analizi. Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Pallant, J. (2017). SPSS kullanma klavuzu SPSS ile adım adım veri analizi. (Çev. Sibel Balcı, Berat Ahi). Anı Yayıncılık.
• Park, C. H., ve Kim, Y. G. (2003). Identifying key factors affecting consumer purchase behavior in an online shopping context. International Journal of Retail ve Distribution Management, 31(1), 16-29.
• Pasaribu, J. P. K., Nadapdap, J. P., Trisilo, R. G., Rahman, A. H., and Ismayanti, P. (2024). Behaviour change: The impact of consumer trust on product purchase decision making. Sebelas Maret Business Review, 9(1), 31-38.
• Ramya, N. ve Ali, S. M. (2016). Factors affecting consumer buying behavior. International journal of applied research, 2(10), 76-80.
• Prasath, P., ve Yoganathen, A. (2018). Influence of social media marketing on consumer buying decision making process. SLIS Student research journal, 1(1), 1-12.
• Salvatore, F. P., Adamashvili, N., and Conto, F. (2022). Factors affecting consumer purchasing behavior of functional food: a comparative analysis for consumer management. British Food Journal, 124(5), 1519-1536.
• Savaş, B. ve Günay, G. (2016). Tüketici- tüketici etkileşiminin, tüketicilerin satın alma sonrası memnuniyet düzeyleri üzerine etkisi. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi, 51(2), 47-78
• Schiffman L., G. ve Wisenblit, J. (2015). Consumer behavior. England: Pearson Education Limited, Global Edition.
• Schiffman, L. G., ve Kanuk, L. L. (2010). Consumer Behavior. Pearson.
• Schumacher, R., ve Lomax, R. (2004). A beginner’s guide to structual equation modeling. Lawrence Erlbaum Associates.
• Seçer, İ. (2015). Psikolojik test geliştirme ve uyarlama süreci SPSS ve LISREL uygulamaları. Anı Yayıncılık.
• Sheblı, N. M. (2019). Tv reklamlarının tüketici satın alma davranışı ve algısına etkisi: Libyalı tüketiciler üzerinde bir araştırma. (Doktora Tezi). Kastamonu Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Kastamonu.
• Sherman, E., Mathur, A., ve Smith, R. B. (1997). Store environment and consumer purchase behavior: Mediating role of consumer emotions. Psychology ve Marketing, 14(4), 361-378.
• Solomon, M. R. (2017). Consumer Behavior: Buying, Having, and Being. Pearson.
• Syrjälä, H., Ruiz, C. D., Leipämaa-Leskinen, H., ve Luomala, H. T. (2025). From consumers to consumption: The socio-technical assemblage of the persona in market segmentation. Journal of Business Research, 194, 115387. https://doi.org/10.1016/j.jbusres.2025.115387
• Şahin, E., Çağlıyan, V., ve Başer, H. H. (2017). Sosyal medya pazarlamasının tüketici satın alma davranışına etkisi: Selçuk üniversitesi İ.İ.B.F örneği. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(4), 67-86.
• Şeker, H. ve Gençdoğan, B. (2014). Psikolojide ve eğitimde ölçme aracı geliştirme. Ankara: Nobel Akademi Yayıncılık.
• Şencan, H. (2005). Sosyal ve davranışsal ölçümlerde güvenirlik ve geçerlik. Seçkin Yayıncılık.
• Tabachnick, B. G., ve Fidell, L. S. (2001). Using multvariate statistic (4th. Ed.). Ally ve Bacon.
• Taber, K. S. (2018). The use of Cronbach’s alpha when developing and reporting research instruments in science education. Research in Science Education, 48, 1273-1296.
• Taylor, C. R., Rajabi, M., Rathee, S., ve Zamani, S. (2025). The impact of self-identification with global consumer culture on eWOM generation: a test of global consumer culture theory. Journal of Marketing Communications, 31(2), 204-230.
• Topçu, T. ve Yeniçeri, T. (2024). Algılanan Kıtlık Durumunun ve Demografik Özelliklerin Tüketicinin Panik Satın Alma Davranışı Üzerindeki Etkisi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 26(4), 1690-1707.
• Turan, İ., Şimşek, Ü., ve Aslan, H. (2015). Eğitim araştırmalarında likert ölçeği ve likert-tipi soruların kullanımı ve analizi. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (30), 186-203.
• Uslu, Ş. (2005). Tüketicilerin alışveriş merkezlerini tercih etmelerindeki nedenler. Pazarlama Dünyası, 2(19), 54-63.
• Uygurtürk, H. ve Kara, C. (2023). Tüketicilerin satın alma davranışlarını etkileyen unsurların demografik faktörler açısından değerlendirilmesi. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(2), 629-648.
• Uzunsakal, E., ve Yıldız, D. (2018). Alan araştırmalarında güvenilirlik testlerinin karşılaştırılması ve tarımsal veriler üzerine bir uygulama. Uygulamalı Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1), 14-28.
• Watkins, M.W. (2000). Monte Carlo PCA for parallel analysis-computer software. Ed ve Psych Associates.
• Wunderlich, S., Gatto, K., and Smoller, M. (2018). Consumer knowledge about food production systems and their purchasing behavior. Environment, Development and Sustainability, 20, 2871-2881.
• Xia, Y., ve Yang, Y. (2019). RMSEA, CFI, and TLI in structural equation mode ling with ordered categorical data: The story they tell depends on the estimation methods. Behavior Research Methods, 51, 409-428. DOI: https://doi. org/10.3758/s13428-018-1055-2.
• Vidal-Ayuso, F., Akhmedova, A., ve Jaca, C. (2023). The circular economy and consumer behaviour: Literature review and research directions. Journal of Cleaner Production, 418, 137824. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2023.137824
• Yapraklı, Ş., ve Gül, B. (2021). Tüketici yenilikçiliği, algılanan risk ve ürün ilgileniminin online satın alma davranışı üzerindeki etkisi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(5), 1507-1534.
• Yaşar, M. (2014). İstatistiğe yönelik tutum ölçeği: Geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36, 59-75.
• Yaşlıoğlu, M. M. (2017). Sosyal bilimlerde faktör analizi ve geçerlik: Keşfedici ve doğrulayıcı faktör analizlerinin kullanılması. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, Özel Sayı, (46), 74-85.
• Yemez, İ., Karaca, Ş. ve Umut, M. Ö. (2018). Özel gün indirimlerinin tüketicilerin satın alma davranışları üzerindeki etkisinin incelenmesi. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (16), 413-436.
• Yıldırım, Y. (2016). Tüketicinin satın alma karar sürecinde bilgi kaynakları ve güvenirlikleri: Referans grubu olarak yakın çevrenin etkisinin incelenmesi. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 7(1), 214-231.