Okul Müdürlerinin Yıkıcı Liderlik Davranışlarının Örgütsel Strese Etkisi

Year 2021, , 1652 - 1664, 30.07.2021

Mustafa Özgenel , Esra Mavi Canuylasi

https://doi.org/10.33206/mjss.735234

Cited By: 3

Abstract

 Bu araştırma, okul müdürlerinin yıkıcı liderlik davranışlarının öğretmenlerin örgütsel stresine etkisi olup olmadığını ortaya koymayı amaçlayan bir çalışmadır. Bu amaçla araştırmada, nicel araştırma yöntemlerinden ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini 2019-2020 eğitim öğretim yılında İstanbul ilinin Tuzla ilçesinde bulunan devlet okullarında çalışan 4235 öğretmen oluşturmaktadır. Örneklem grubunu ise Tuzla ilçesinde bulunan ilkokul, ortaokul ve liselerde çalışan öğretmenler arasından küme örnekleme yöntemi ile seçilmiş 450 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırma sonucunda ortaokul ve lisedeki öğretmenler okul müdürlerini, ilkokul öğretmenlerine göre daha fazla yıkıcı lider olarak algılamıştır. Öğretmenlerin cinsiyetine, eğitim düzeyine ve kıdemine göre yıkıcı liderlik algıları anlamlı bir farklılık göstermemiştir. Lise öğretmenlerinin örgütsel stres algılarının ilkokul öğretmenlerine göre daha yüksek düzeyde olduğu tespit edilmiştir. Yıkıcı liderlik ve örgütsel stres arasında orta düzeyde pozitif yönde anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Ayrıca yıkıcı liderlik davranışları örgütsel stresi %17 oranında yordamaktadır.

Keywords

Liderlik, Yıkıcı Liderlik, stres, örgütsel stres

References

• Aasland, M. S., Skogstad, A., Notelaers, G., Nielsen, M. B., & Einarsen, S. (2010). The prevalence of destructive leadership behaviour. British Journal of management, 21(2): 438-452.
• Akan, D., Bektaş, F., & Yıldırım, İ. (2014). Sınıf Öğretmeni Algılarına Göre Etik Liderlik ve Örgütsel Sinizm Arasındaki İlişki. E-Journal of New World Sciences Academy, 605.
• Akman, Y. (2016). Yıkıcı lider ile mesleki tükenmişlik arasındaki ilişki: Öğretmenler üzerine bir araştırma. Eğitimde Kuram ve Uygulama Dergisi, 12(3): 622-648.
• Aksay, B. ve Güğerçin U. (2016). Yıkıcı yönetimin izlenim yönetimi taktikleri üzerindeki etkisi: beyaz yakalı çalışanlar üzerine bir araştırma. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25(3): 441-456.
• Ashforth, B. (1994). Petty tyranny in organizations. Human relations, 47(7): 755-778.
• Aslan, M., & Bakır, A. A. (2018). Sınıf Öğretmenlerinin Yaşadıkları Örgütsel Stres Kaynakları. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 7(4): 349-365.
• Aydın, İ. (2008). İş yaşamında stres. İstanbul: Pegem.
• Aydınay, M. (2019). Yıkıcı liderliğin çalışanların öz-yeterlilik algısı ve üretim karşıtı davranış geliştirme eğilimleri üzerine etkisi (Doktora Tezi). Mersin Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
• Bass, B. M., & Stogdill, R. M. (1990). Bass & Stogdill's handbook of leadership: Theory, research, and managerial applications. Simon and Schuster.
• Başaran, İ. E. (1991). Örgütsel Davranış. Gül Yayınevi: Ankara.
• Burke, C. S., Stagl, K. C., Salas, E., Pierce, L., & Kendall, D. (2006). Understanding Team Adaptation: A Conceptual Analysis And Model. Journal of Applied Psychology, 91(6): 1189-1207.
• Conger, J. A. (1990). The dark side of leadership. Organizational dynamics, 19(2): 44-55.
• Çelebi, F. (2019). Yıkıcı liderliğin örgüsel sapma davranışı üzerindeki etkisinde örgütsel sinizmin aracı rolü: Samsun ili sağlık sektöründe bir araştırma (Doktora Tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun.
• Dak, G. (2019). Millî Eğitim Bakanlığı taşra örgütündeki üst düzey yöneticilerin algılarına göre kadın yöneticilerin liderlik davranışları ve öğretmenlerin örgütsel stres düzeyleri (Yüksek Lisans Tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
• Dereli, E. (2010). Örgütsel stres kaynaklarının çalışanların işe ilişkin duygusal iyilik durumları üzerindeki etkisi (Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Einarsen, S., & Skogstad, A. (1996). Bullying at work: Epidemiological findings in public and private organizations. European journal of work and organizational psychology, 5(2): 185-201.
• Einarsen, S., Raknes, B. R. I., & Matthiesen, S. B. (1994). Bullying and harassment at work and their relationships to work environment quality: An exploratory study. European journal of work and organizational psychology, 4(4): 381-401.
• Ekinci, H. (2003). Yöneticiler üzerindeki etkileri açısından stres kaynakları ve bir uygulama. Uludağ Üniversitei İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12(2): 93-111.
• Ferris, G. R., Zinko, R., Brouer, R. L., Buckley, M. R., & Harvey, M. G. (2007). Strategic bullying as a supplementary, balanced perspective on destructive leadership. The Leadership Quarterly, 18(3): 195-206.
• Furan, E. (2019). Örgütsel adalet unsurlarının örgütsel stres üzerindeki etkisi ve bir araştırma (Yüksek Lisans Tezi). Giresun Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Giresun.
• Gök, S. (2009). Çalışma Yaşamının Önemli Bir Sorunu: Örgütsel Stres. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 27(2): 429-448.
• Güldü, Ö. (2016). Yıkıcı liderlik algısı ve mesleki tükenmişlik arasındaki ilişkide olumsuz duygu-durumun aracı rolü. Çalışma İlişkileri Dergisi, 7(2): 91-113.
• Güldü, Ö., & Aksu, N. E. (2016). Yıkıcı liderlik algısı ve mesleki tükenmişlik arasındaki ilişkide olumsuz duygu-durumun aracı rolü. Çalışma İlişkileri Dergisi, 7(2): 91-113.
• Günsel, M. (2017). Toksik ve yıkıcı liderliğin çalışan performansı üzerindeki etkileri (Yüksek Lisans Tezi). Beykent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Hogan, R., & Hogan, J. (2001). Assessing Leadership: A View From The Dark Side. International Journal of Selection and assessment, 9(1‐2): 40-51.
• Hogan, R., & Kaiser, R. B. (2005). What we know about leadership. Review of general psychology, 9(2): 169-180.
• Holmquist, D. B. (2017). Hosea 7: 1-16 and Destructive Leadership Theory: An Exegetical Study. Productıon Staff, 10(1): 126-17.
• Karadavut, Y. (2005). İlköğretim okulu öğretmenlerinin örgütsel stres kaynakları, stres belirtileri ve stresle başa çıkma yolları (Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Khan, N. Z. A., Imran, A., & Anwar, A. (2019). Destructive leadership and job stress: Causal effect of emotional exhaustion on job satisfaction of employees in call centers. International Journal of Information, Business and Management, 11(1), 135.
• Kıyıkçı, M. (2016). Yıkıcı liderlik algısı ve tükenmişlik arasında ilişki: Bankacılık sektöründe bir inceleme (Yüksek Lisans Tezi). Dumlupınar Üniversitesi, Kütahya.
• Lewig, K. A., & Dollard, M. F. (2001). Social Construction Of Work Stress: Australian Newsprint Media Portrayal Of Stress At Work, 1997–98. Work & stress, 15(2): 179-190.
• Merkan, S. (2011). Genel lise ve anadolu lise’lerinde görevli öğretmenlerin örgütsel stres kaynaklarının karşılaştırmalı analizi: Malatya ili örneği (Yüksek Lisans Tezi). İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
• Moğul, E. (2014). Özel okullar ve devlet okullarında çalışan ortaokul öğretmenlerinin örgütsel stres kaynaklarının karşılaştırmalı analizi (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, İstanbul.
• Özbaş, F. (2019). Öğretmenlerin örgütsel stres kaynakları ve stres belirtileri ile iş doyumları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kahramanmaraş.
• Padilla, A., Hogan, R., & Kaiser, R. B. (2007). The toxic triangle: Destructive leaders, susceptible followers, and conducive environments. The Leadership Quarterly, 18(3): 176-194.
• Poyraz, E. (2009). İlköğretim ve ortaöğretim okulu öğretmenlerin örgütsel stres kaynakları ve stresle başa çıkma yolları (Yüksek Lisans Tezi). Yeditepe Üniversitesi, Eğitim Yönetimi ve Denetimi Anabilim Dalı, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Sarıaslan Eyiol, Ş. (2014). Okul yöneticilerinin yıkıcı yöneticilik davranışına yönelik öğretmen algısı (Yüksek Lisans Tezi). Okan Üniversitesi, İşletme Anabilim Dalı, İşletme Programı, Bursa.
• Schaubroeck, J., Walumbwa, F. O., Ganster, D. C., & Kepes, S. (2007). Destructive leader traits and the neutralizing influence of an “enriched” job. The Leadership Quarterly, 18(3): 236-251.
• Schmid, E. A., Pircher Verdorfer, A., & Peus, C. V. (2018). Different Shades—Different Effects? Consequences of Different Types of Destructive Leadership. Frontiers in psychology, 9, 1289.
• Schyns, B., & Schilling, J. (2013). How bad are the effects of bad leaders? A meta-analysis of destructive leadership and its outcomes. The Leadership Quarterly, 24(1), 138-158.
• Selçuk, Ş. (2018). Yapıcı ve yıkıcı lider davranışları ve ar-ge takımlarında öğrenme üzerine etkisi (Doktora Tezi). Kocaeli Üniversitesi, Kocaeli.
• Sezici, E. (2016). İzleyicilerin Yikici Liderlik Algisi ve Sonuçlari. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (47): 106-121.
• Sezici, E. (2016, Mayıs). İzleyicilerin yıkıcı liderlik algısı ve sonuçları. 23. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi. Dumlupınar Üniversitesi, Kütahya.
• Sirke, Ç. (2016). Özel okul öğretmenlerinde örgütsel stres ve örgütsel özdeşleşme (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). Bahçeşehir Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Tepper, B. J. (2000). Consequences of abusive supervision. Academy of management journal, 43(2): 178-190.
• Tepper, B. J. (2007). Abusive supervision in work organizations: Review, synthesis, and research agenda. Journal of management, 33(3): 261-289.
• Tokay, T. (2001). Örgütsel stres ve performans ilişkisi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Tran, Q., Tian, Y., & Sankoh, F. P. (2013). The İmpact Of Prevalent Destructive Leadership Behaviour On Subordinate Employees İn A Firm. American Journal of Industrial and Business Management, 3(07): 595-600.
• Uymaz, A.O. (2013). Yıkıcı liderlik ölçeği geliştirme çalışması. İşletme Fakültesi İşletme İktisat Enstitüsü Yönetim Dergisi, 24(75), 37-57.
• Uzun, Ö. (2011). Örgütsel stres ve örgütsel bağlılık ilişkisi üzerine orta kademe ve otel yöneticileri üzerinde yapılan bir araştırma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 6(1), 181-213.
• Westen, D. (1998). The scientific legacy of Sigmund Freud: Toward a psychodynamically informed psychological science. Psychological Bulletin, 124(3): 333-371.
• Woestman, D. S. (2014). Destructive leader behavior: Assessing public school leader behaviors and workplace attitudes.
• Woestman, D. S., & Wasonga, T. A. (2015). Destructive leadership behaviors and workplace attitudes in schools. NASSP Bulletin, 99(2): 147-163.
• Yıldırım, Y., Taşmektepligil, M. Y. ve Üzüm, H. (2011) Kısa versiyon örgütsel stres ölçeğinin türkçeye uyarlanması (Geçerlilik ve güvenirlik Çalışması). Selçuk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilim Dergisi,13(1): 103-108.
• Zapf, D., Knorz, C., & Kulla, M. (1996). On the relationship between mobbing factors, and job content, social work environment, and health outcomes. European Journal of work and organizational psychology, 5(2): 215-237.