OTEL İŞLETMELERİNDE KRONİZMİN İŞ TATMİNİ VE İŞTEN AYRILMA NİYETİ ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ: MUĞLA/TÜRKİYE’DE FAALİYET GÖSTEREN ÜÇ, DÖRT VE BEŞ YILDIZLI OTEL İŞLETMELERİ ÖRNEĞİ

Year 2015, Volume: 4 Issue: 1, 55 - 74, 01.01.2015

Barış Erdem Ahmet Karataş

Abstract

Bu araştırmada, otel işletmelerinde çalışan işgörenlerin kronizm algılarının iş tatmini ve işten ayrılma niyeti üzerindeki etkileri incelenmiştir. Örneklem olarak, Muğla’da faaliyet gösteren üç, dört ve beş yıldızlı otel işletmelerinde çalışan işgörenler seçilmiştir. Veriler, Muğla’nın Bodrum, Marmaris ve Datça ilçelerinde faaliyet gösteren farklı ölçekteki 20 adet otel işletmesinin 405 çalışanından anket tekniği kullanılarak elde edilmiştir. Bulgulara gore; kronizm ile iş tatmini arasında anlamlı ve negatif yönlü bir ilişki tespit edilmiştir. Kronizm ile işten ayrılma niyeti arasında ise, anlamlı ve pozitif yönlü bir ilişki saptanmıştır

Keywords

otel işletmeleri, işgörenler, kayırmacılık, kronizm, iş tatmini, işten ayrılma niyeti

The Effects of Cronyism on Job Satisfaction and Intention to Quit the Job in Hotel Enterprises: The Case Of Three, Four And Five Star Hotels in Muğla, Turkey

Abstract

In this study, the effects of cronyism perceptions of employees working in hotel enterprises on job satisfaction and intention to quit the job were reviewed. As samples, employees working in three, four and five star hotels in Muğla were selected. The data were obtained from 405 employees of 20 hotel enterprises consisting of different scales in Bodrum, Marmaris and Datça counties of Muğla, by using questionnaire technique. According to findings, a significant and negative relationship was found between cronyism and job satisfaction. And between cronyism and intention to quit the job, a significant and positive relationship was found

Keywords

hotel enterprises, employees, favouritism, cronyism, job satisfaction, intention to quit the job

References

• Abdalla, H. F., Maghrabi, A. S. & Raggad, B. G. (1998). Assessing the Perceptions of Human Resource Managers toward Nepotism, a Cross-Cultural Study. International Journal of Manpower, 19 (8), 554 – 570.
• Aele Montly Law Journal (2007). Relatives and Romance: Nepotism and Fraternization. Employment Law Section. pp. 201 – 210, Retrieved 07 September, 2014 from http://www.aele.org/law/2007FPJUL/2007-07MLJ201.pdf;
• Akçadağ, S., & Özdemir, E. (2005). İnsan Kaynakları Kapsamında 4 ve 5 Yıldızlı Otel İşletmelerinde İş Tatmini: İstanbul’da Yapılan Ampirik Bir Çalışma. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10 (2), 167 – 193.
• Akoğlan, M., & Kozak, N. (1995). Otel İşletmelerinde Personel Kullanım Alanları Üzerine Bazı Gözlemler. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 6 (2), 36 – 39.
• Aközer, M. (2003). Kamuoyu Gözüyle Kamuda Yolsuzluk. Görüş Dergisi, Aralık, 14 – 22.
• Aktan, C. C. (2001). Siyasal Ahlak ve Siyasal Yozlaşma. Yolsuzlukla Mücadele Stratejileri, (Ed. Coşkun Can Aktan), Hak – İş Yayınları, Ankara, pp. 51 – 69 Retrieved March 27, 2013 from http://www.deu.edu.tr/userweb/hilmi.coban/%C3%B6devler/yolsuzluk/siyasal%20ahlak%20ve %20siyasal%20yozla%C5%9Fma.pdf
• Araslı, H. & Tümer, M. (2008). Nepotism, Favoritism and Cronyism: A Study of Their Effects on job Stress and Job Satisfaction in the Banking Industry of North Cyprus. Social Behavior and Personality, 36 (9), 1237 – 1250.
• Araslı, H., Bavik, A., & Ekiz, E. H. (2006). The Effects of Nepotism on Human Resource Management: The Case of Three, Four and Five Star Hotels in Northern Cyprus. International Journal of Sociology and Social Policy, 26 (7/8), 295 – 308.
• Arslan, C. B. (2005). Türk Kamu Yönetiminde Yolsuzluklarla Mücadele Sürecinde Örgütlenme. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırıkkale, Türkiye.
• Arslan, E. T. (2006). Aile Şirketlerinde Profesyonel Yöneticinin İkilemleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta, Türkiye.
• Asunakutlu, T. & Avcı, U. (2010). Aile İşletmelerinde Nepotizm Algısı ve İş Tatmini İlişkisi Üzerine Bir Araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15 (2), 93 – 109.
• Asunakutlu, T. (2010). Kayırmacılığın Temelleri: Benzerlik ve Benzemezlik. Yönetim ve Örgüt Açısından Kayırmacılık, (Ed. Ramazan Erdem), Beta Yayıncılık, İstanbul, 41 – 60.
• Aytaç, Ö. (2006). Girişimcilik: Sosyo-Kültürel Bir Perspektif. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (15), 139 – 160.
• Aytaç, Ö. (2010). Kayırmacı İlişkilerin Sosyolojik Temelleri. Yönetim ve Örgüt Açısından Kayırmacılık, (Ed. Ramazan Erdem), Beta Yayıncılık, İstanbul, 3 – 26.
• Baum R., J. & Wally, S. (2003). Strategic Decision Speed and Firm Performance. Strategic Management Journal, 24 (11), 1107 – 1129.
• Baydar, T. (2004). Yönetim Etiği Açısından İngiltere’deki Kamu Yönetimi Uygulamaları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, Türkiye.
• Bayram, N. (2004). “Sosyal Bilimlerde SPSS ile Veri Analizi”, Ezgi Kitabevi, Bursa, Türkiye.
• Baytok, A. (2006). Hizmet İşletmelerinde Örgüt Kültürünün Oluşturulmasında Liderin Rolü. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon, Türkiye.
• Begley, T. M, Khatri, N. & Tsang, E. W. K. (2010). Networks and Cronyism: A Social Exchange Analysis. Asia Pac J Manag, (27), 281 – 297.
• Bilgin, N. (1995). Sosyal Psikolojide Yöntem ve Pratik Çalışmalar. Sistem Yayıncılık, İstanbul, Türkiye.
• Boadi, E. G. (2000). Conflict of İnterest, Nepotism and Cronyism. TI Source Book, 195 – 204, Retrieved 07 September, 2014 from http://resources.transparency.bg/download.html?id=521
• Brayfield, A. H. & Rothe, H. F. (1951). An index of Job Satisfaction. Journal of Applied Psychology, (5), 307 – 311.
• Büte, M. & Tekarslan, E. (2010). Nepotizm’in Çalışanlar Üzerine Etkileri: Aile İşletmelerine Yönelik Bir Saha Araştırması. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, Bahar, 6 (1), 1 – 21.
• Büte, M. (2010). Aile İşletmelerinde Nepotizm: Trabzon İlinde Faaliyet Gösteren Aile Şirketlerinde Nepotizm Uygulamasının Tespitine Yönelik Bir Araştırma. Akademik Bakış Dergisi, (22), 737 – 741.
• Büte, M. (2011). Kayırmacılığın Çalışanlar Üzerine Etkileri ile İnsan Kaynakları Uygulamaları İlişkisi: Türk Kamu Bankalarına Yönelik Bir Araştırma. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15 (1), 383 – 404.
• Büte, M. (2011). Nepotizm ve İş Tatmini İlişkisinde İş Stresinin Aracı Rolü Var mıdır?. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Nisan, (29), 175 – 184.
• Büyüköztürk, Ş. (2002). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı: İstatistik, Araştırma Deseni SPSS Uygulamaları ve Yorum, Pegem Yayıncılık, Ankara, Türkiye.
• Chandler, J. L. (2012). Black Women’s Perceptions of the Relationship among Nepotism, Cronyism Job Satisfaction, and Job-Focused Self-Efficacy. Yayınlanmamış Doktora Tezi, University of San Francisco, USA.
• Dağlı, T., & Ağcan, Z. (2010) Kurumlarda Kayırmacılık ve İnsan Kaynakları Uygulamaları. Yönetim ve Örgüt Açısından Kayırmacılık, (Ed. Ramazan Erdem), Beta Yayıncılık, İstanbul, 167 – 178.
• Demirkaya, H. (2011). Turizm Sektöründe Rekabet ve İnsan Kaynakları Yönetimi: Oryantasyon ve Örgütsel Sosyalizasyon Kısa Dönemde İşe Yarar mı?. II. Turizmde İnsan Kaynakları Gelişimi Sempozyumu, 11 – 13 Mart 2011, Antalya, Turkey, 13 – 31.
• Dilek, H. (2005). Liderlik Tarzlarının ve Adalet Algısının; Örgütsel Bağlılık, iş Tatmini ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerine Etkilerine Yönelik Bir Araştırma. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü, İzmit, Türkiye.
• Erdem, B. (2003). Otel İşletmelerinde İnsan Kaynakları Yönetiminin Yeri ve Önemi. İş, Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 5 (2). Retrieved March 09, 2013 from http://www.isguc.org/?p=article&id=136&cilt=5&sayi=2&yil=2003
• Erdem, B., Çeribaş, S. & Karataş, A. (2013). Otel İşletmelerinde Çalışan İşgörenlerin Kronizm (Eş – Dost Kayırmacılığı) Algıları: İstanbul’da Faaliyet Gösteren Bir, İki ve Üç Yıldızlı Otel İşletmelerinde Bir Araştırma. Çukurova Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi
• Erdem, M. & Meriç, E. (2012). Okul Yönetiminde Kayırmacılığa İlişkin Ölçek Geliştirme Çalışması. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 2 (2), 142 – 154.
• Erdem, R. (Ed.) (2010). Kayırmacılık / Ayrımcılık. Yönetim ve Örgüt Açısından Kayırmacılık, (Ed. Ramazan Erdem), Beta Yayıncılık, İstanbul, 1 – 2.
• Ford, R. & McLaughin, F. (1985). Nepotism. Personnel Journal (pre-1986), September, (64), 57 – 61.
• Göler, U. (2008). Örgütlerde Yaşanan Çatışmalar ve İşten Ayrılma Eğilimi ilişkisi: Otel İşletmeleri Örneği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale Onsekizmart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale, Türkiye.
• Gümüştekin, G. E. & Emet, C. (2007). Güçlendirme Algılarındaki Değişimin Örgütsel Kültür ve Bağlılık Üzerinde Etkileşimi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (17), 90 – 116.
• Hamşıoğlu, A. B. (2011). Pazar Yönlülük, Kalite Yönlülük ve İşletme Performansı İlişkisi: İlaç Sektöründe Yapılan Bir Çalışma. Ege Akademik Bakış, 11 (1), 91 – 101.
• İlhan, S., & Aytaç, Ö. (2010). Türkiye’de Kayırmacı Eğilimlerin Oluşmasında Toplumsal ve Kültürel Yapının Rolü. Yönetim ve Örgüt Açısından Kayırmacılık, (Ed. Ramazan Erdem), Beta Yayıncılık, İstanbul, Türkiye, 61 – 83.
• İslamoğlu, A. H. (2011). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri (SPSS Uygulamalı). Beta Yayınları, İstanbul, Türkiye.
• İyiişleroğlu, S. C. (2006). Aile Şirketleri: Adana ve Çevresinde Faaliyet Gösteren Aile Şirketlerinde Nepotizm Uygulamasının Tespitine Yönelik Bir Araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana, Türkiye.
• Judge, T. A. & Watanabe, S. (1994). Individual Differences In the Nature of the Relationship Between Job and Life Satisfaction. Journal of Occupational and Organizational Psychology, June, 67 (2), 101 –
• Kalaycı, Ş. (2006). Spss Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri. 2. Baskı, Asil Yayın Dağıtım Ltd., Ankara, Türkiye.
• Karakaş, M. & Çak, M. (2007). Yolsuzlukla Mücadelede Uluslararası Kuruluşların Rolü. Maliye Dergisi, (153), 74 – 101.
• Karataş, A. (2013), Otel İşletmelerinde Kronizmin İş Tatmini ve İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkileri: Muğla İlinde Bir Araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir, Türkiye.
• Kaynak, İ. H. (2012). Tarihsel Süreçte Toplumsal Değişimler, Protestanlık Tavırlar ve Dinsel Arınmacılık. Tarihin Peşinde - Uluslararası Tarih ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, (8), 193 – 207.
• Kesen, M. (2011). İnsan Kaynakları Yönetimi Uygulamalarının Yenilikçilik Düzeyi ve İşten Ayrılma Niyeti Üzerine Etkileri: Banka Çalışanları Üzerine Bir Uygulama. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü, İzmit, Türkiye.
• Khatri, N., & Tsang, E. W. K. (2003). Antecedents and Consequences of Cronyism in Organizations. Journal of Business Ethics, (43), 289 – 303.
• Khatri, N., Cheng Y. W., Lee W. F. & Tjeng A. G. (2008). Cronyism: Antecedents And Consequences. Retrieved 07 September, 2014 from http://www.researchgate.net/publication/226026426_Antecedents_and_Consequences_of_Cro nyism_in_Organizations
• Köprü, B. (2007). Türk Kamu Yönetiminde Etik Değerlerden Sapma ve Yönetsel Yozlaşma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, Türkiye.
• Loewe, M., Blume, J. & Speer, J. (2008). How Favoritism Affects the Business Climate: Empirical Evidence from Jordan. Middle East Journal, 62 (2), 259 – 276.
• Mohamed, A. A. & Hamdy, H. (2008). The Stigma of Wasta: The Effect of Wasta on Perceived Competence and Morality. German University in Cairo Faculty of Management Technology, Working Paper, No: 5, 1 – 9.
• Mullins, L. J. (1995). Hospitality Management a Human Resources Approach. Second Edition, Pitman Publishing, London, United Kingdom.
• Özbilen, Ş. (2001), “Türkiye’de İktisadi Krizin Temel Nedenleri ve Bir Mali Sistem Reform Önerisi”. II. Yeni Türkiye Dergisi, Kriz Özel Sayısı I, pp. 1 – 19;
• Özsemerci, K. (2003). Türk Kamu Yönetiminde Yolsuzluklar, Nedenleri, Zararları ve Çözüm Önerileri. Araştırma / İnceleme / Çeviri Dizisi: 27, Sayıştay Başkanlığı, Ankara, Türkiye.
• Rusbult, C. E., Farrell, D., Rogers, G. & Mainous, A. G. (1988). Impact of Exchange Variables on Exit, Voice, Loyalty, And Neglect: An Interactive Model of Responses to Declining Job Satisfaction. Academy of Management Journal, 31 (3), 599 – 627.
• Sadozai, A. M., Zaman, H. M. F., Marri, Y. M. K. & Ramay, M. I. (2012). Impact of Favoritism, Nepotism and Cronyism on Job Satisfaction: A Study from Public Sector of Pakistan. Interdisciplinary Journal of Contemporary Research in Business. October, 4 (6), 760 – 771.
• Saldamlı, A. (2000). Otel Işletmelerinde Stres Kaynakları ve Çalışanlar Üzerindeki Etkileri: Beş Yildizli Otellerde Bir Uygulama. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6 (6), 288 –
• Tütüncü, Ö. & Demir, M. (2002). Konaklama İşletmelerinde İnsan Kaynakları Yönetimi ve İşgücü Hareketlerinin Analizi. Turhan Kitabevi, Ankara, Türkiye.
• Usal, A., & Kurgun, O. A. (2006). Turizm İşletmelerinde Maliyet Analizi. Detay Yayınevi, Ankara, Türkiye.
• Wayne, S. C., Shore, L. M. & Liden, R. C. (1997). Perceived Organizational Support and Leader-Member Exchange: A Social Exchange Perspective. Academy of Management Journal, February, 40 (1), 82 – 111.
• web.sakarya.edu.tr/~skuyucu/sunum/semra.ppt Retrieved September 01, 2014
• Yan, Y., & Bei, H. (2009). The Antecedents of Organizational Cronyism. Management and Service Science, MASS’09 International Conference, 20 – 22 September 2009, 1 – 4, Retrieved 03 April, 2013 from http://ieeexplore.ieee.org/stamp/stamp.jsp?tp=&arnumber=5304810.
• Yapıcı, N. (2008). İşyerinde Sistematik Yıldırma (Mobbıng), Algılanan Nedenleri ve İş Tatmini ile İşten Ayrılma Niyeti Üzerine Etkisi: Antalya İli Tarım Sektöründe Bir Araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya, Türkiye.
• Yeniçeri, Ö., Demirel, Y. & Seçkin, Z. (2009). Örgütsel Adalet ile Duygusal Tükenmişlik Arasındak İİlişki: İmalat Sanayi Çalışanları Üzerine Bir Araştırma. Karamanoğlu Mehmet Bey Üniversitesi İİBF
• Yılmaz, A. S. (2007). İnformel İlişki Şekillerinin Kurumsal Yapılara Yansımaları (Elazığ’daki Kamu Görevlileri Üzerine Sosyolojik Bir Araştırma). Yayınlanmamış Doktora Tezi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ, Türkiye.