THE FUNCTIONALITY OF THE LITERAL AND CULTURAL APPROACHES TO UNDERSTANDING OF QUR’AN IN TERMS OF ADAPTING TO SOCIAL CHANGE

Year 2016, Volume: 5 Issue: 3, 163 - 198, 01.07.2016

Osman Eyüpoğlu Murat Yıldız

Abstract

In this article it is emphasized the functionality of the shape of two main approaches to understanding of Qur’an in terms of adapting to social change. In adapting to social change, it is impotant the dialogic relationship; otherwise it is not possible the interaction. Therefore the literal approach exhibits an important functiality in determination of the objective/essence state of religion. In adapting to social cahange, the cultural reading exhibits the equally important functionality. In this case, while the literal approache represents the aspect of religion that returns its roots, the cultural approach also represents its branches and leaves that opened the future

Keywords

Sociology of Religion, Social Change, Qur’an, The Interpretation of Qur’an, Literal Reading, Cultural Reading.

Kur’an’ı Anlamaya Yönelik Literal ve Kültürel Yaklaşımların Sosyal Değişmeye Uyum Açısından İşlevselliği*

Abstract

Bu çalışmada, Kur’an’ı anlamaya yönelik olarak sergilenen temel iki yaklaşım biçiminin sosyal değişmeye uyum açısından işlevselliği üzerinde durulmaktadır. Sosyal değişmeye uyumda diyalojik ilişki önem arz etmektedir; aksi takdirde etkileşim mümkün olmaz. Bu nedenle literal yaklaşım dinin nesnel/öz halinin tespitinde önemli işlevsellik sergilemektedir. Değişime uyumda aynı derecede önemli işlevselliği ise kültürel okuma biçimi sergilemektedir. Bu durumda literal yaklaşım dinin köklere bakan yönünü temsil ederken, kültürel yaklaşım da onun geleceğe açılan dal ve yapraklarını temsil etmiş olmaktadır

Keywords

Din Sosyolojisi, Sosyal Değişme, Kur’an, Kur’an Yorumu, Literal Okuma, Kültürel Okuma.

References

• Kur’an Haftası, Hazırlayan: Hüseyin Nazlıaydın, Hayrullah Terkan, Fecr Yayınları, Ankara, 1995.
• Kur’an Sempozyumu, Hazırlayan: Mehmet Akif Ersin, Dücane Cündioğlu, Bilgi Vakfı Yayınları, Ankara, 1994.
• Akdemir, Salih, “Tarih Boyunca ve Kur’an’da Kadın”, İslâmî Araştırmalar, Cilt 5, Sayı 4, 1991, (ss.260-270).
• Alperen, Abdullah, Çağımız İslâm Dünyasında Modernleşme Hareketleri ve Türkiye’deki Etkileri, (Doktora Tezi), Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri, 1998.
• Ateş, Süleyman, “Sorular ve Cevaplar”, Kur’an Mesajı, Yıl 1, Sayı 9, 1998, (ss.14-16).
• ––––––, Yüce Kur’an’ın Çağdaş Tefsiri, Cilt 1, Yeni Ufuklar Neşriyat, İstanbul, 1988.
• ––––––, Yüce Kur’an’ın Çağdaş Tefsiri, Cilt 2, Yeni Ufuklar Neşriyat, İstanbul, 1989.
• ––––––, Yüce Kur’an’ın Çağdaş Tefsiri, Cilt 3, Yeni Ufuklar Neşriyat, İstanbul, 1989.
• ––––––, Yüce Kur’an’ın Çağdaş Tefsiri, Cilt 5, Yeni Ufuklar Neşriyat, İstanbul, 1990.
• ––––––, Yüce Kur’an’ın Çağdaş Tefsiri, Cilt 6, Yeni Ufuklar Neşriyat, İstanbul, 1990.
• Aydın, Mehmet S., “Değişme ve Endişe”, Zaman, 28 Ocak 2002, (s.12).
• ––––––, “Fazlur Rahman ve İslam Modernizmi”, İslâmî Araştırmalar, Cilt 4, Sayı 4, 1990, (ss.273-284).
• ––––––, Tanrı-Ahlâk İlişkisi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara, 1991.
• Baktır, Mehmet, “Mütekaddimun Selefiyye ve Metod Anlayışı”, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt: VIII/2, Aralık 2004, (ss.25-48).
• Bayet, Albert, Bilim Ahlâkı, 2. Baskı, Çeviren: Vedat Günyol, Yorum Yayınları, İstanbul, 1993.
• Berger L., Peter, Dinin Sosyal Gerçekliği, Çeviren: Ali Coşkun, İnsan Yayınları, İstanbul, 1993, s.190.
• Bilmen, Ömer Nasuhi, Büyük İslam İlmihali, Sadeleştiren: Mehmet Talü, İstanbul, 2003 (http://oynaogrenegitimi.com/kutuphane/Buyuk-islam-ilmihali.pdf, 24.05.2016).
• Bulaç, Ali, “Mekasidu’ş-Şeria Bağlamında Kadının Şahitliği Konusu”, İslâmî Araştırmalar, Cilt 5, Sayı 4, 1991, (ss.292-309).
• Çiftçi, Adil, Fazlur Rahman İle İslam’ı Yeniden Düşünmek, Kitabiyat Yayınları, Ankara, 2000.
• Çoşar, Hakan, “İslam Dünyasında Yahudi Felsefesi, Bütün Yönleriyle Yahudilik Uluslararası Sempozyum, 18-19 Şubat 2012 Ankara, Ankara, 2012, (ss.565-580).
• ––––––, “13. Yüzyıl İslam Düşüncesi Felsefi Kelam Geleneği: Seyfeddin Amidi Örneği”, Uluslararası 13. Yüzyılda Felsefe Sempozyum Bildirileri (Uluslararası Sempozyum 16-17 Kasım 2013 Ankara), Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Yayınları, Ankara, 2014, (ss.650-663).
• Dağ, Mehmet, “İslâm Araştırmalarında Yöntembilim Sorunu”, Günümüz Din Bilimleri Araştırmaları ve Problemleri Sempozyumu (27-30 Haziran 1989), Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, Samsun, 1989, (ss.157-163).
• ––––––, “İslâm Dininde Reform, Ama Nasıl?”, http.//garildi. cumhuriyet.com. tr/cgi-bin/sayfa.cgi? w+ 30+/cumhuriyet/0010/.../c0204.htm, [Cumhuriyet, 04 Ekim 2000].
• Dalgın, Nihat, İslâm’da Tevbe ve Cezalara Etkisi, Trabzon, 1996.
• Din-Devlet ve Toplum, Hazırlayan Yok, Gazeteciler ve Yazarlar Vakfı Yayınları, İstanbul, 2000.
• Diyanet, Sayı 138, Haziran 2002.
• Düzenli, Muhittin, “Çağdaş Hadis Tartışmaları Bağlamında Dinamik Hadis Algısı”, Bilim, Ahlak ve Sanat Bağlamında Çağdaş İslam Algıları I (26-28 Kasım 2010 Samsun), Canik Belediyesi Yayınları, Samsun, 2011, (ss.213-237).
• ––––––, “Hadise Yönelik Rasyonalist Yaklaşımlar: Ehl-i Kur’an Örneği”, Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı: 33, Yıl: 2012, (ss.101-138).
• ––––––, “Metin Tenkidi Açısından İlel Eserleri İbn Ebî Hâtim’in İlel Adlı Eseri Özelinde”, Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı: 29, Yıl: 2010, (ss.225-250).
• Eyüpoğlu, Osman ve Okuyan, Mehmet, “Kur’an’ın Sosyo-Kültürel Koşulları Dikkate Alışı: Ma’rûf Kavramı Örneği”, Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sayı 26–27, yıl 2008, (ss.175– 213).
• Eyüpoğlu, Osman ve Perşembe, Erkan, “Toplumsal Değişim Patolojisi ve Temel Değişim Güdüsü”, Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Yıl: 2010, Sayı: 28, (ss.113-129).
• Eyüpoğlu, Osman ve Yıldız, Murat, “Kur’an ve Tarihsellik: Beşeri Eylemin Toplumsal Sınırı”, Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sayı 37, yıl 2014 (ss.97-130).
• Eyüpoğlu, Osman, “Laiklik-Din İlişkisi: İslâm’ın Laik Boyutu Üzerine Bir Değerlendirme”, Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı 20–21, Yıl 2005, (ss.299–327).
• ––––––, Türkiye’de Sosyal Değişme ve Kur’an Yorumları İlişkisi (Cumhuriyet Dönemi Örneği), Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Felsefe ve Din Bilimleri Anabilim Dalı (Doktora Tezi), Samsun, 2003.
• Güler, İlhami, “Kur’an’da Kadın-Erkek Eşitsizliğinin Temelleri”, İslâmî Araştırmalar, c.5, S.4, 1991, (ss.310- 319).
• http://www.enfal.de/ebudavud.htm, 12.04.2016.
• http://www.islam-tr.net/forum/konu/sunen-i-eb%C3%9B-dav%C3%9Bd-temizlik-bol-1.15822/, 24.05.2016.
• http://www.tdvia.org/dia/ayrmetin.php?idno=120494, 13.02.2015.
• İslâm Düşüncesinde Yeni Arayışlar I, (Hazırlayan: İlyas Çelebi), Rağbet Yayınları, İstanbul, 1998.
• İslâm ve Laiklik, Hazırlayan: Mehmet Gündem, Gazeteciler ve Yazarlar Vakfı Yayınları, İstanbul, 1998.
• Karaman, Hayrettin, “Kadının Şahitliği, Örtünmesi ve Kamu Görevi”, İslâmî Araştırmalar, c.5, S.4, 1991, (ss.284-291).
• ––––––, İslâm’ın Işığında Günün Meseleleri, Cilt 3, Yeni Şafak Yayınları, 1996.
• Kırbaşoğlu, Hayri, “Kadın Konusunda Kur’an’a Yöneltilen Başlıca Eleştiriler”, İslâmî Araştırmalar, Cilt 5, Sayı 4, 1991, (ss.271-283).
• Kırca, Celal, “Kur’an ve Tabii Bilimler”, Kur’an Mesajı, Yıl 2, Sayı 16-18, 1999, (ss.72-94).
• Kotan, Şevket, Kur’an ve Tarihsellik, Beyan Yayınları, İstanbul, 2001.
• en-Nesâî, Ebu Abdirrahman Ahmed b. Şuayb, es-Sünen, Beytü’l-Efk’ari’d-Devliyye, Riyad, 1998.
• Özemre, Ahmet Yüksel, Kur’an ve Tabiat İlimleri, Furkan Yayınları, İstanbul, 1999.
• Özsoy, Ömer ve Güler, İlhami, Konularına Göre Kur’an, 5. Baskı, Fecr Yayınları, Ankara, 2001.
• Öztürk, Yaşar Nuri, Kur’an Adına Konuşuyorum, Birey Yayınları, İstanbul, 2001.
• Paçacı, Mehmet, “Kur’an ve Tarihsellik Tartışması”, Kur’an’ı Anlamada Tarihsellik Sorunu Sempozyumu, Hazırlayan: Muhammed Abay, Bayrak Yayınları, İstanbul, 2000, (ss.17-29).
• ––––––, Kur’an ve Ben Ne Kadar Tarihseliz?, Ankara Okulu Yayınları, Ankara, 2000.
• Peker, Hüseyin, Din Psikolojisi, Çamlıca Yayınları, İstanbul, 2014.
• Polat, Fethi Ahmet, “Modern ve Postmodern Düşüncede Kur’an’a Yaklaşımlar”, Marife, yıl. 1, S.2, (ss.7-25).
• Popper, Karl R., Tarihselciliğin Sefaleti, 2. Baskı, Çeviren: Sabri Orman, İnsan Yayınları, İstanbul, 1995.
• Rahman, Fazlur, Ana Konularıyla Kur’an, Çeviren: Alparslan Açıkgenç, Ankara Okulu Yayınları, Ankara, 2000.
• ––––––, İslâmî Yenilenme Makaleler III, Derleyen ve Çeviren: Adil Çiftçi, Ankara Okulu Yayınları, Ankara, 2002.
• Serinsu, Ahmet Nedim, “Kur’an’ın Anlaşılmasında Esbab-ı Nuzül’e Yeni Bir Yaklaşım”, 1. Kur'an Sempozyumu, Bilgi Vakfı Yayınları, Ankara, 1994, (ss.189-201).
• es-Sicistani, Ebu Davud, es-Sünen, Beytü’l-Efk’ari’d-Devliyye, Riyad, 1998.
• Sünen-i Ebu Davud Terceme ve Şerhi, Şamil Yayınevi: 1/83 (http://www.islam-tr.net/forum/konu/sunen-i- eb%C3%9B-dav%C3%9Bd-temizlik-bol-1.15822/, 24.05.2016).
• Tatar, Burhanettin, “Kur’an’ı Yorumlama Sorunu”, Kur’an ve Dil: Dilbilim ve Hermenötik Sempozyumu (17-18 Mayıs 2001), YYÜİF Yayınları, Van, Yayın Tarihi Yok, (ss.493-508).
• Türkiye’yi Lâikleştiren Yasalar (3 Mart 1924 Tarihli Meclis Müzakereleri ve Kararları), Hazırlayan ve Sadeleştiren: Reşat Genç; Giriş: Reşat Kaynar, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara, 1998.
• Weber, Max, Protestan Ahlâkı ve Kapitalizmin Ruhu, Çeviren: Zeynep Aruoba, Hil Yayınları, İstanbul, 1985.
• ––––––, Sosyoloji Yazıları, 3. Baskı, Çeviren: Taha Parla, Hürriyet Vakfı Yayınları, İstanbul, 1993.