Şuşa Beyannamesi’nin Önemi ve Olası Etkileri

Year 2023, Volume: 12 Issue: 2, 733 - 744, 27.04.2023

Durdu Mehmet Özdemir Gökmen Kantar

https://doi.org/10.33206/mjss.1221730

Abstract

Azerbaycan’ın “İkinci Karabağ Savaşı” ile işgalden kurtarılan Şuşa kentinde, 15 Haziran 2021 tarihinde Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev arasında imzalanan “Şuşa Beyannamesi”, Türkiye-Azerbaycan ilişkilerinde yeni bir dönüm noktası olmuştur. Her iki devletin de meclislerinde onaylanarak 3 Şubat 2022’de yürürlüğe giren bu beyanname, içeriği itibarıyla sadece iki devlet arasındaki ilişkileri müttefiklik düzeyine çıkarmakla kalmamıştır. Bunun yanı sıra ikili ilişkilerin gelecekte nasıl ilerleyeceğine yönelik bir yol haritası, bölgesel barışın, istikrarın ve refahın sağlanması noktasında önemli bazı fırsatlar ve Türk dünyasında iş birliğinin gelişmesi noktasında uygulanabilir bir model de ortaya çıkarmıştır. Buradan hareketle çalışmada anlaşma metni incelenerek, belgenin içeriğine yönelik bilgiler verilmiş, ilgili literatür ve açık kaynaklar incelenerek anlaşmanın gelecekteki olası etkileri ortaya koyulmaya çalışılmış ve anlaşmanın, bölgesel istikrar ve barışın ortaya çıkmasında sunduğu fırsatlar belirtilmiştir. Anlaşma hükümlerinin uygulanabilmesi halinde, Türkiye ile Azerbaycan arasındaki iş birliğinin artan bir ivme ile devam edeceği, Türkiye’nin Kafkasya ve hatta Türk dünyasında etki kapasitesinin artacağı, Kafkasya bölgesinde barış ve istikrarın Ermenistan’ın tutumuna da bağlı olarak yeniden tesis edilebileceği sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca bu anlaşmanın bölgesel bir iş birliği mekanizmasının kurucu belgesi olabileceği öngörülmüştür.

Keywords

Şuşa Beyannamesi, Türkiye, Azerbaycan, İkinci Karabağ Savaşı, Türkiye-Azerbaycan İlişkileri

The Importance and Possible Effects of the Shusha Declaration

Abstract

The “Shusha Declaration” signed between President of the Republic of Turkey Recep Tayyip Erdoğan and President of Azerbaijan Ilham Aliyev on June 15, 2021, in the city of Shusha, liberated from occupation by the “Second Karabakh War” in Azerbaijan, has become a new turning point in Turkey-Azerbaijan relations. This declaration, which was approved by the assemblies of both states and entered into force on February 3, 2022, did not only raise the relations between the two states to the level of alliance in terms of its content. In addition, a roadmap for how bilateral relations will progress in the future, some important opportunities for regional peace, stability and prosperity, and a viable model for the development of cooperation in the Turkic world. From this point of view, in this study, the text of the agreement was examined, information about the content of the document was given, the possible future effects of the agreement were tried to be revealed by examining the relevant literature and open sources, and the opportunities offered by the agreement in the emergence of regional stability and peace were stated. It has been concluded that if the provisions of the agreement are implemented, the cooperation between Turkey and Azerbaijan will continue with increasing momentum, Turkey's influence capacity in the Caucasus and even the Turkic world will increase, and peace and stability in the Caucasus region can be re-established depending on Armenia's attitude. It is also envisaged that this agreement may be the founding document of a regional cooperation mechanism.

Keywords

Shusha Declaration, Turkey, Azerbaijan, Second Karabakh War, Turkey-Azerbaijan Relations

References

• Acer, Y. (2020). Ermenistan’ın Karabağ İşgali ve uluslararası hukuk. Uluslararası İlişkiler ve Stratejik Araştırmalar Enstitüsü, 12(8), 7-8.
• Anadolu Ajansı. (2022, Ocak 14). Aliyev: Azerbaycan'ı ilk tanıyan ülkenin Türkiye olması milli hafızamıza ebediyen kazınmıştır. Haziran 16, 2022 tarihinde Anadolu Ajansı: https://www.aa.com.tr/tr/dunya/aliyev- azerbaycani-ilk-taniyan-ulkenin-turkiye-olmasi-milli-hafizamiza-ebediyen- kazinmistir/2473659#:~:text=Türkiye%20ile%20diplomatik%20ilişkilerin%20kurulmasının,dayanışma%20örneği% 20olarak%20halkımızın%20milli adresinden alındı
• Anadolu Ajansı. (2022, November 06). Azerbaijani premier says Shusha Declaration is 'pinnacle of ties' with Türkiye. www.anews.com.tr: https://www.anews.com.tr/turkey/2022/11/05/azerbaijani-premier-says- shusha-declaration-is-pinnacle-of-ties-with-turkiye adresinden alındı
• Aslanlı , A. (2021). Birinci Karabağ Savaşı'nın Nedenleri ve Sonuçları. M. Ataman ve F. Pirinççi içinde, Çıkmazdan Çözüme Karabağ Sorunu (s. 117-141). İstanbul: SETA Kitapları.
• Ataman, M. ve Pirinççi, F. (2021). Karabağ Sorunu: Dondurulmuş Yapaylıktan Kaçınılmaz Çözüme Doğru. M. Ataman , & F. Pirinççi içinde, Çıkmazdan Çözüme Karabağ Sorunu (s. 17-35). İstanbul: SETA Kitapları.
• BBC News. (2020, Ekim 2). Dağlık Karabağ: Türkiye, Azerbaycan'ın askeri kapasitesini geliştirmesinde nasıl rol oynadı? Haziran 16, 2022 tarihinde BBC News: https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-54379105 adresinden alındı
• Cumhubaşkanlığı İletişim Başkanlığı. (2021). Yukarı Karabağda 44 Günde Gelen Zafer. İstanbul: Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı Yayınları.
• Erarslan , F. ve Özdemir, F. N. (2021). Azerbaycan-Türkiye İlişkilerinde Önemli Bir Kavşak: İkinci Karabağ Savaşı. Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, 129(255), 315-334.
• Ghukasyan, S. (2022, February 22). Armenian Parliament's Ruling Faction Sees No Need to Issue Statement Condemning "Shusha Declaration". www.hetq.am: https://hetq.am/en/article/141399 adresinden alındı
• Kınık, H. (2021). Karabağ Savaşı ile Yeniden Dirilen Azerbaycan. Ö. Tüfekçi ve K. T. (SAM) (Dü.) içinde, Karadeniz: 2020 Gelişmeleri Işığında Bölgesel Değerlendirmeler (s. 51-78). Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi Yayınları.
• Kaya , E. (2021, Haziran 18). A New Step in Turkey-Azerbaijan Relations: The Shusha Declaration. Ankara Kriz ve Siyaset Araştırmaları Merkezi: https://www.ankasam.org/a-new-step-in-turkey-azerbaijan-relations-the- shusha-declaration/?lang=en adresinden alındı
• Kurban, V. ve Çümen, N. (2020). Tarihi ve Güncel Boyutları İle Karabağ. ULİSA, 12(8), 20-29.
• Kydyralieva, S. ve Abdibaitova, B. (2018). Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü’nün Merkezî Asya’daki Etkinsizliği. Bilge Strateji, 10(18), 93-109.
• Mamiyev, J. (tarih yok). Shusha Declaration. www.sdu.edu.az: https://sdu.edu.az/en/news_society/30 adresinden alındı
• Pirinççi , F. (2021, Temmuz 1). Kardeşliğin Mührü “Şuşa Beyannamesi”. Kriter Dergi(59).
• Pirinççi , F. (2022, Haziran 18). Şuşa Beyannamesi’nin Bir Yıllık Muhasebesi. Temmuz 1, 2022 tarihinde Sabah: https://www.sabah.com.tr/yazarlar/perspektif/ferhat-pirincci/2022/06/18/susa-beyannamesinin-bir-yillik- muhasebesi adresinden alındı
• Pirinççi, F. (2021, Haziran 19). Şuşa Beyannamesi’nin Anlamı. Haziran 23, 2022 tarihinde SETAV: https://www.setav.org/susa-beyannamesinin-anlami/ adresinden alındı
• Pirinççi, F. ve Güler, M. Ç. (2021). Azerbaycan'ın Stratejik Sabrının Sonu ve Karabağ'da Yeni Denklem. M. Ataman, & F. Pirinççi içinde, Çıkmazdan Çözüme Karabağ Sorunu (s. 205-228). İstanbul: SETA Kitapları.
• Resmi Gazete. (2022, Mart 23). Milletlerarası Andlaşma-Türkiye Cumhuriyeti İle Azerbaycan Cumhuriyeti Arasında Müttefiklik İlişkileri Hakkında Şuşa Beyannamesi. Haziran 22, 2022 tarihinde Resmi Gazete: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2022/03/20220323-1.pdf adresinden alındı
• Shahbazov, F. (2021, June 23). Shusha Declaration Cements Azerbaijani-Turkish Alliance. www.jamestown.org: https://jamestown.org/program/shusha-declaration-cements-azerbaijani-turkish-alliance/ adresinden alındı
• Shahidov, A. (2021, June 21). The Shusha Declaration . www.uwidata.com: https://uwidata.com/19313-the- shusha-declaration/ adresinden alındı
• Shikhaliyev, E. A. (2022). The Reality of 'Big Policy' of Great Powers and Their Stances on the Second Karabakh War. Review of Armenian Studies, 127-149.
• Stratejik Düşünce Enstitüsü . (2020, Kasım 11). Azerbaycan-Ermenistan Anlaşmasının Tam Metni. Stratejik Düşünce Enstitüsü: https://www.sde.org.tr/asya/azerbaycan-ermenistan-anlasmasinin-tam-metni-haberi- 20029 adresinden alındı
• Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı. (tarih yok). Türkiye - Azerbaycan Siyasi İlişkileri. Haziran 16, 2022 tarihinde Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı: https://www.mfa.gov.tr/turkiye-azerbaycan-siyasi- iliskileri.tr.mfa adresinden alındı
• Tashjian, Y. (2021, June 24). “Shushi Declaration” and its Implications on the South Caucasus and Beyond. www.armenianweekly.com: https://armenianweekly.com/2021/06/29/shushi-declaration-and-its- implications-on-the-south-caucasus-and-beyond/ adresinden alındı
• Tuncel, T. K. (2016). “Güney Kafkasya’da 2-5 Nisan 2016’da Yaşanan 4 Gün Savaşı”. Ermeni Araştırmaları. Avrasya İncelemeleri Merkezi.
• Tsarukyan, G. (2022, February 28). Significance of the Shusha Declaration for Armenia and Artsakh. www.mamul.am: https://m.mamul.am/tr/post/100015 adresinden alındı
• Veliev, C. (2013). Bütün Yönleriyle Hocalı Soykırımı. Fırat Üniversitesi Ortadoğu Araştırmaları Dergisi, 9(2), 55-72.
• Vural, E. ve Kantar, G. (2022). Feminist İdeoloji ve Söylem Karşısında Hukuk. Namık Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksek Okulu Dergisi, 34-43.