İdeal Sınıf Öğretmeni: Öğretmen Görüşlerine Dayalı Nitel Bir Araştırma

Year 2025, Volume: 14 Issue: Eğitim Bilimleri Ek Sayısı, 163 - 181, 23.10.2025

Ogün Bilge , İlhami Sarıçam , Adem Beyhan

Abstract

Günümüz ihtiyaçlarına uygun bireyler yetiştirmek, her ülkenin eğitim sisteminin temel hedeflerinden biridir. Eğitim sistemlerinin hedeflerine ulaşması büyük ölçüde öğretmen niteliklerine bağlıdır. Eğitimde yapılacak her türlü değişiklik ve yenilik, doğrudan öğretmenlerin uygulamalarıyla hayata geçirilir ve başarı, öğretmenlerin yeterlilikleriyle şekillenir. Bu bağlamda araştırmanın amacı, sınıf öğretmenlerinin kendi bakış açılarıyla ideal bir sınıf öğretmeninde bulunması gereken özellikleri belirlemektir. Bu çalışma temel nitel araştırma yöntemi ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu, Ankara ili merkez ilçelerindeki kamu ilkokullarında görev yapan 34 sınıf öğretmeni oluşturmaktadır. Çalışma grubunun belirlenmesinde amaçlı örnekleme yöntemlerinden maksimum çeşitlilik örnekleme kullanılmıştır. Bu çalışmada veri toplama yöntemi olarak görüşme yöntemi, veri toplama aracı olarak yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Araştırmada elde edilen veriler, nitel veri analizi yöntemlerinden betimsel analiz kullanılarak çözümlenmiştir. Araştırma sonuçları genel olarak değerlendirildiğinde, sınıf öğretmenleri, ideal bir sınıf öğretmeninin öğrenciyi ve mesleğini seven, iletişim becerileri yüksek, empatik, sabırlı, yeniliklere açık ve öğrenmeye istekli, kendini geliştiren, saygılı, Türkçeyi düzgün konuşan, öğrencisini ve ailesini iyi tanıyan, yaş ve gelişim özelliklerine uygun öğretim yapabilen, sınıf hâkimiyeti güçlü, farklı zeka türlerine hitap edebilen ve olumluyu pekiştiren bir öğretmen olmasını beklemektedir. Araştırma bulguları doğrultusunda araştırmacı ve uygulayıcılara önerilerde bulunulmuştur.

Keywords

Sınıf Öğretmeni , İdeal Sınıf Öğretmeni , İdeal Öğretmen , İyi Öğretmen , Olgu Bilim Çalışması

Ethical Statement

“İdeal Sınıf Öğretmeni: Öğretmen Görüşlerine Dayalı Nitel Bir Araştırma” başlıklı çalışmanın yazım sürecinde bilimsel kurallara, etik ve alıntı kurallarına uyulmuş; toplanan veriler üzerinde herhangi bir tahrifat yapılmamış ve bu çalışma herhangi başka bir akademik yayın ortamına değerlendirme için gönderilmemiştir. Gerekli olan etik kurul izinleri Çankırı Karatekin Üniversitesi, Fen, Matematik ve Sosyal Bilimler Etik Kurulu’nun 12.02.2025 tarih ve 50 sayılı kararı ile alınmıştır.

The Ideal Primary School Teacher: A Qualitative Study Based on Teachers’ Perspectives

Abstract

Raising individuals who fit today's needs is one of the basic goals of every country's education system. Achieving their goals depends to a large extent on the qualifications of teachers. Any changes and innovations to be made in education are directly implemented through the practices of teachers and success is shaped by the qualifications of teachers. In this context, the aim of the research is to determine the characteristics that an ideal classroom teacher should have from the perspectives of classroom teachers. This study, which is a qualitative research method, was carried out using the phenomenological design. The study group of the research consists of 34 classroom teachers working in public primary schools in the central districts of Ankara. Maximum variation sampling, which is a purposive sampling method, was used in determining the study group. In this study, interview method was used as the data collection method and semi-structured interview form was used as the data collection tool. The data obtained in the research was analyzed using content analysis, which is a qualitative data analysis method. When the results of the research are evaluated in general, classroom teachers expect an ideal classroom teacher to be a teacher who loves students and his/her profession, has high communication skills, empathic, patient, open to innovations and willing to learn, self-developing, respectful, speaks Turkish properly, knows his/her students and their families well, can teach in accordance with age and developmental characteristics, has strong classroom dominance, can appeal to different types of intelligence and reinforce the positive. Suggestions have been made to researchers and practitioners in line with the research findings.

Keywords

Classroom Teacher , Ideal Classroom Teacher , Ideal Teacher , Good Teacher , Phenomenological Study

Ethical Statement

During the writing process of the study “The Ideal Primary School Teacher: A Qualitative Study Based on Teachers’ Perspectives” scientific rules, ethical and citation rules were followed. No falsification was made on the collected data and this study was not sent to any other academic publication medium for evaluation. In addition, permission was obtained from the Çankırı Karatekin University Science, Mathematics and Social Sciences Ethics Committee (Date: 12/02/2025 and Decision no: 50) to conduct the research.

References

• Ahmed, N., & Du Plessis, P. (2024). The role of classroom management in enhancing learners’ academic performance: Teachers’ experiences. Studies in Learning and Teaching, 5(1), 202–218. https://doi.org/10.46627/silet.v5i1.364
• Akcan, E., ve Polat, S. (2016). Eğitim konulu Türk filmlerinde öğretmen imajı: öğretmen imajına tarihi bakış. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 22(3), 293–320. https://doi.org/10.14527/kuey.2016.012
• Altunbay, M., ve Alaca, J. (2021). Öğretmen temalı filmlerde sunulan “ideal öğretmen” modeli. Milli Eğitim, 50, 409–422.
• Arslan, N. (2014). Türkçe öğretmenlerinin etkili öğretmen davranışlarını gerçekleştirme düzeyleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 22(1), 291–304.
• Aydoğan Yenmez, A., & Özpınar, İ. (2017). Öğretmenlerin farklılaştırılmış öğretim uygulama pratikleri: Öğrenim süreci üzerine öğretmen ve öğrenci düşünceleri. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(2), 344–363. https://doi.org/10.24315/trkefd.290805
• Aypay, A. (2011). İlk ve ortaöğretim öğretmenlerinin davranış alışkanlıkları ve “iyi öğretmen” özelliklerine ilişkin algıları. İlköğretim Online, 10(2), 620–645.
• Battal, P. (2015). Bütün yönleriyle öğretmen sempozyumu. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi.
• Benekos, P. J. (2016). How to be a good teacher: Passion, person, and pedagogy. Journal of Criminal Justice Education, 27(2), 225–237.
• Bilen, M. (2006). Plandan uygulamaya öğretim. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Bilgin, N. (2014). Sosyal bilimlerde içerik analizi, teknikler ve örnek çalışmalar. Ankara: Siyasal Yayınları.
• Cafoğlu, Z. (2007). Eğitim Bilimine Giriş. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Cantor, P., Osher, D., Berg, J., Steyer, L., & Rose, T. (2019). Malleability, plasticity, and individuality: How children learn and develop in context. Applied Developmental Science, 23(4), 307–337. https://doi.org/10.1080/10888691.2017.1398649
• Cents-Boonstra, M. (2021). Fostering student engagement with motivating teaching. Studies in Higher Education, 46(3), 529–543. https://doi.org/10.1080/02671522.2020.1767184
• Clemson, P., & Craft, A. (1981). The good or the effective teacher. British Journal of In-Service Education, 7(2), 2–5.
• Coşkun, F. (2022). Öğretmenlik mesleği ve 21. yüzyıl becerileri. Alanyazın, 3(1), 31–38. http://dx.doi.org/10.22596/cresjournal.0301.31.38
• Creswell, J. W. (2013). Qualitative inquiry and research design: Choosing among five approaches (3. basım). Thousand Oaks, CA: SAGE Publications.
• Çelikkaya, H. (2009). Eğitim Bilimlerine Giriş. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Çelikten, M., Şanal, M., & Yeni, Y. (2005). Öğretmenlik mesleği ve özellikleri. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(2), 207–237.
• Çetin, Ş. (2001). İdeal öğretmen üzerine bir araştırma. Millî Eğitim Dergisi, 149, 29–37.
• Darling-Hammond, L., & Baratz-Snowden, J. (2007). A good teacher in every classroom: Preparing the highly qualified teachers our children deserve. Educational Horizons, 85(2), 111–132.
• Das, M., El-Sabban, F., & Bener, A. (1996). Student and faculty perceptions of the characteristics of an ideal teacher in a classroom setting. Medical Teacher, 18(2), 141–146.
• Demir, O. O., Bektaş, O., & Saraçoğlu, S. (2021). Okul-aile iletişiminin başarıya, özgüvene, motivasyona ve tutuma katkısı. Eğitimde Yeni Yaklaşımlar Dergisi / Journal of New Approaches in Education, 4(1), 25–41.
• Demircioğlu, E., ve Kekeç, M. (2020). History pedagogy program students' views about ideal history teacher. The Journal of International Social Research, 13(72), 340–349.
• Dewar, K. (2002). On being a good teacher. Journal of Hospitality, Leisure, Sport & Tourism Education, 1(1), 61– 67.
• Erden, M. (2005). Öğretmenlik mesleğine giriş. İstanbul: Epsilon.
• Frommelt, M. C., Schiefele, U., & Lazarides, R. (2021). Teacher enthusiasm, supportive instructional practices, and student motivation in mathematics classrooms. Interdisciplinary Education and Psychology, 2(3), Article 5.
• Gökçek, T., & Baran Kaya, T. (2017). Ortaokul matematik öğretmeni adaylarının bakış açısıyla öğretmenlik mesleği ve lisans eğitiminin niteliği. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 18(1), 131–153.
• Grahn, R.-A., & Gustapsson, B. (2006). What do you think are the characteristics of a good teacher? Sample our Education Journals, 13(1), 183–198.
• Gün, M., ve Kaya, İ. (2023). Milli Eğitim Bakanlığına bağlı örgün eğitim kurumlarında görev yapan okul yöneticilerinin ideal öğretmen algıları üzerine bir inceleme. Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Dergisi, 8(2), 779–791.
• Habacı, İ., Karataş, E., Adıgüzelli, F., Ürker, A., ve Atıcı, R. (2013). Öğretmenlerin güncel sorunları. Turkish Studies, 8(6), 263–277.
• Haider, A., & Jalal, S. (2018). Good teacher and teaching through the lens of students. International Journal of Research, 5(7), 1395–1409.
• Hamachek, D. (1969). Characteristics of good teachers and implications for teacher education. USA: The Phi Delta Kappan, 50(6), 341–345.
• Harden, R. M., & Crosby, J. R. (2000). The good teacher is more than a lecturer: The twelve roles of the teacher. Medical Teacher, 22(4), 334–347.
• Işıktaş, S. (2015). Öğretmen adaylarının iyi öğretmen olma ile ilgili görüşleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(4), 119–131.
• İçme, T., ve Büyük, U. (2023). İdeal öğretmen ve öğrenci özellikleri: Öğretmen ve öğrenci görüşleri. Maarif Mektepleri Uluslararası Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 6(2), 16–33. https://doi.org/10.47155/mamusbbd.1294622
• İlter, İ. (2021). Ortaokul öğrencilerinin algılarına göre iyi öğretmenler. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(2), 1169–1206.
• İlter, İ., ve Izgar, G. (2022). Öğretmen adaylarının “iyi öğretmen özellikleri” hakkındaki farkındalıkları. Milli Eğitim, 51(236), 3537–3652.
• Karataş, K. (2020). Öğretmenlik mesleğine kuramsal bir bakış. Elektronik Eğitim Bilimleri Dergisi, 9(17), 39–56.
• Kızıltepe, Z. (2002). İyi ve etkili öğretmen. Eğitim ve Bilim, 27(126), 10–14.
• Kızıltepe, Z. (2017). İçerik analizi. In F. N. Seggie & Y. Bayyurt (Eds.), Nitel araştırma: Yöntem, teknik, analiz ve yaklaşımları (pp. 253–266). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Küçükahmet, L. (2015). Eğitim bilimine giriş (Prof. Dr. L. Küçükahmet, Prof. Dr. Ş. Önder Külahoğlu, Prof. Dr. T. Çalık, Prof. Dr. N. Güçlü, Prof. Dr. A. Ankay, Yrd. Doç. Dr. A. Korkmaz, Yrd. Doç. Dr. A. F. Öksüzoğlu, Yrd. Doç. Dr. Y. Kayabaşı, Yrd. Doç. Dr. G. Topses, Yrd. Doç. Dr. H. Şirin, Eds.).
• Liston, D., Borko, H., & Whitcomb, J. (2008). The teacher educator’s role in enhancing teacher quality. Journal of Teacher Education, 59(2), 111–116.
• Merriam, S. B., & Tisdell, E. J. (2016). Qualitative research: A guide to design and implementation (4th ed.). San Francisco, CA: Jossey Bass.
• Miller, P. (2012). Ten characteristics of a good teacher. English Teaching Forum, 50(1), 36–38.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2017). Öğretmenlik Mesleği Genel Yeterlilikleri, Öğretmen Yetiştirme Genel Müdürlüğü. https://oygm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_12/11115355_YYRETMENLYK_MESLEYY_GENEL_YETERLYKLERY.pd f
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2019). 2023 Eğitim vizyonu. Ankara https://baklan.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2018_12/11144802_2023_EGITIM_VIZYONU.pdf
• Miron, M. (1983). What makes a good teacher? Higher Education in Europe, 8(2), 45–53. https://doi.org/10.1080/0379772830080206
• Moll, L. C., Amanti, C., Neff, D., & González, N. (1992). Funds of knowledge for teaching: Using a qualitative approach to connect homes and classrooms. Theory Into Practice, 31(2), 132–141. https://doi.org/10.1080/00405849209543534
• Murray, J. (2021). Good teachers are always learning. International Journal of Early Years Education, 29(3), 229–235.
• Mücahit, M. (2017). Öğrencilerin gözüyle imam hatip lisesi meslek dersleri ve meslek dersleri öğretmenleri (Sivas ili örneği). Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 41(1), 73–99.
• Osmanoğlu, A. E., ve Yaşa, R. (2018). Lise öğrencilerinin okul ortamından beklentileri. Turkish Studies Educational Sciences, 13(19), 1291–1312.
• Özdemir, E., ve Üzel, D. (2011). İlköğretim Matematik Öğretmen Adaylarının Öğretim Elemanı Özelliklerine Yönelik Görüşlerinin İncelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(20), 122–152.
• Özer, D. Ö., & Üstün, A. (2022). Okullarda karşılaşılan öğrenci disiplin problemleri ve bunların akademik başarıya etkilerine yönelik öğretmen görüşleri. Journal of Social, Humanities and Administrative Sciences, 8(53), 745– 758. https://doi.org/10.29228/JOSHAS.62665
• Petek, T., & Bozyiğit, F. (2022). Sınıf öğretmenlerinin görüşlerine göre okul-aile iş birliğinin öğrenci başarısına ve öğretmen motivasyonuna etkisi. Academic Social Resources Journal, 7(34), 160–171. https://doi.org/10.29228/ASRJOURNAL.57503
• Petrov, G. (2008). İdeal öğretmen (Hazırlayan: S. Gündüzalp). İstanbul: Zafer Yayınları.
• Putra, E. (2025). Classroom management: Boosting student success—A meta-analysis. Cogent Education, 12(1), 2458630. https://doi.org/10.1080/2331186X.2025.2458630
• Sadiku, G. S., & Sylaj, V. (2019). Factors that influence the level of the academic performance of the students. Journal of Social Studies Education Research, 10(3), 17–38.
• Saylık, A., & Tuaç, S. (2019). Velilerin gözüyle ideal sınıf öğretmeninin özellikleri: Nitel bir çalışma. Elektronik Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(19), 44–61.
• Sönmez, H. (2020). Bilişsel, duyuşsal ve psikomotor gelişim alanlarına uygun öğretim düzenlemeleri üzerine bir inceleme. Türkiye Eğitim Dergisi, 5(1), 216–236. https://doi.org/10.11111/ted.xx
• Sünbül, A. M. (2005). Bir meslek olarak öğretmenlik. In Ö. Demirel & Z. Kaya (Eds.), Öğretmenlik mesleğine giriş (ss. 243–278). Ankara: Pegem.
• Şişman, M. (2003). Öğretmenliğe giriş. Ankara: Pegem.
• Taşpınar, M. (2018). Kuramdan uygulamaya öğretim ilke ve yöntemleri. Ankara: Pegem.
• Tavşancıl, E., ve Aslan, A. E. (2001). Sözel, yazılı ve diğer materyaller için içerik analizi ve uygulama örnekleri. İstanbul: Epsilon Yayınları.
• Tezcan, G. (2019). Fen bilimleri öğretmen adaylarının “öğretmen” algıları. Trakya Eğitim Dergisi, 9(2), 336–349. https://doi.org/10.24315/tred.483145
• Tomal, N., & Yılar, M. B. (2019). Coğrafya öğretmenlerinin coğrafya öğretmen adaylarının görüşleri doğrultusunda değerlendirilmesi. Journal of Innovative Research in Social Studies, 2(1), 80–90.
• Türk Dil Kurumu (TDK). (2024). Türk Dil Kurumu Türkçe Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu yayınları
• Türk Eğitim Derneği Yayınları. (2014). 19. Milli Eğitim Şurasına İlişkin Değerlendirmeler. Ankara: Tedmem
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı. (2019). On Birinci Kalkınma Planı (2019- 2023). Ankara.
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı. (2023). On İkinci Kalkınma Planı (2024- 2028). Ankara.
• Ulusoy, M. (2013). Sınıf öğretmeni adaylarının ideal öğretmen ve mesleki yeterliklerle ilgili değerlendirmeleri. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(4), 324–341.
• Ural, A. (2024). Öğretmen rollerinin özellikleri üzerine bir çözümleme. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi (TEBD), 22(1), 687–711. https://doi.org/10.37217/tebd.1396521
• Uygur, M., ve Kanadlı, S. (2020). İyi sınıf öğretmeni özelliklerine yönelik öğrenci, öğretmen ve veli görüşleri: Bir temel nitel çalışma. Üniversite Araştırmaları Dergisi, 3(1), 35–39.
• Ünsal, S. (2021). Öğretmenlik mesleğinin tanımı, önemi ve öğretmenlerin değişen rolleri üzerine nitel betimsel bir araştırma. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(42), 1481–1504. https://doi.org/10.46928/iticusbe.956111
• Üstüner, M., Abdurrezzak, S., ve Yıldızbaş, Y. V. (2021). Öğretmenlerin ideal öğretmen özelliklerine ilişkin görüşleri. Milli Eğitim Dergisi, 50(229), 567–585. https://dergipark.org.tr/tr/pub/milliegitim/issue/60215
• Valentín, A., González Tablas, M. M., & López, E. (2022). Effects of teacher enthusiasm and type of text on the motivation and achievement of schoolchildren. Frontiers in Psychology, 13, Article 842521. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2022.842521
• Yavuz, M., Özkaral, T., & Yıldız, D. (2015). Uluslararası raporlarda öğretmen yeterlikleri ve öğretmen eğitimi. SDU International Journal of Educational Studies, 2(2), 60–71.
• Yeşilpınar Uyar, M., & Doğanay, A. (2018). Öğrenci merkezli strateji, yöntem ve tekniklerin akademik başarıya etkisi: Bir meta analiz çalışması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 186–209. https://doi.org/10.17860/mersinefd.334542
• Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.
• Yüzbaşıoğlu, H. B., Tekkol, İ. A., ve Faiz, M. (2019). Sınıf öğretmeni adaylarının “ideal öğretmene” ilişkin metaforları. 18th International Primary Teacher Education Symposium, 588–594. Antalya-Turkey.