Çocuk Hakları ve Medya Okuryazarlığı Eğitimi/Children's Rights and Media Literacy

Year 2013, Volume: 10 Issue: 22, 209 - 224, 08.10.2013

Ebubekir Çakmak

Abstract

Özet

Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi tarihte en geniş kabul gören insan hakları belgesidir. İlk kez 1989 yılında onaylanan sözleşme bugün ikisi hariç BM üyesi bütün ülkeler tarafından onaylanmıştır. Çocuk Hakları Sözleşmesi üzerinde uluslararası planda mutabakata varılmış, üzerinde pazarlık yapılması mümkün olmayan standartlar ve yükümlülükleri içermektedir. Bu belge, nerede doğduklarına, kim olduklarına; cinsiyetlerine, dinlerine ya da sosyal kökenlerine bakılmaksızın herhangi bir ayırım olmadan bütün çocukların haklarını tanımlamaktadır. BM Çocuk Hakları Sözleşmesinde çocuklara tanınan haklar üç farklı grupta toplanabilir. Bunlar yaşamsal haklar, korunmalarına ve toplumsal katılımlarına yönelik haklar olarak adlandırılabilir.

En genel tanımıyla medya okuryazarlığı kişilerin farklı formatlardaki medya metinlerine erişebilmelerini, erişilen metinleri analiz edip değerlendirebilmelerini ve gerektiğinde ya da istendiğinde kendi medya metinlerini oluşturabilmeleri olarak tanımlanmaktadır. Bu araştırma kapsamında medya okuryazarlığı eğitimi ile çocuk hakları ilişkisi tartışılmıştır. BM Çocuk hakları sözleşmesinde belirtilen çocukların toplumsal katılımları ve korunmalarına yönelik hakları kullanmalarında medya okuryazarlığının önemli bir fırsat olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler: Çocuk Hakları, Medya Okuryazarlığı, BM Çocuk Hakları Sözleşmesi, Toplumsal Katılım, Medya Okuryazarlığı Eğitimi

Abstract

The United Nations Convention on the Rights of the Child is the most universally accepted human rights instrument in history. First approved in 1989, it has now been ratified by all but two of the UN member states. The Convention on the Rights of the Child is a universally agreed set of non-negotiable standards and obligations. It spells out the rights to which every child is entitled, regardless of where they were born or to whom, regardless of their sex, religion or social origin (Unesco, 2012).The articles of the United Nations Convention may be grouped into three categories. These are the right to survival, the right to protection and right to participation.

Media literacy is generally defined as the ability to access to media texts, analyse and evaluate those texts and create their own media texts when required or requested. This study examines the relationship between UN child right and media literacy education. As a result, the study shows that media literacy education is an important chance for children to benefit from the right to participation and protection.

Key Words: Children's Rights, Media Literacy, UN Convention on the Rights of the Child, Social Participaticion, Media Literacy Education

Keywords

Çocuk Hakları, Medya Okuryazarlığı, BM Çocuk Hakları Sözleşmesi, Toplumsal Katılım, Medya Okuryazarlığı Eğitimi

References

• AÇÇP. (2010). Avrupa Çevrimiçi Çocuklar Projesi. Avrupa Çevrimiçi Çocuklar Araştırma Projesi Türkiye Bulguları. http://eukidsonline.metu.edu.tr/ (Erişim Tarihi: 06.04.2012)
• Akyüz, E. (2010).Çocuk Hukuku-Çocukların Haklarının Korunması. Ankara: Pegema Yayınları
• Altun, A. (2010). Medya Okuryazarlığının Sosyal Bilgiler Programıyla İlişkilendirilmesi ve Öğretimi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• APA., (American Academy of Pediatrics) (1999). “Media Education” Committee on Public Education Pediatrics 1999;104;341
• http://pediatrics.aappublications.org/content/104/2/341.full.pdf+html?maxtoshow=&hits=10&RESULTFORMAT=&fulltext=media+education&searchid=1&FIRSTINDEX=0&volume=104&issue=2&resourcetype=HWCIT (Erişim Tarihi: 21.05.2008)
• Aufderheide, P.(1993). Media Literacy: A Report of The National Leadership Conference on Media Literacy. Washington, DC, Aspen Institute.
• http://www.eric.ed.gov/ERICWebPortal/search/detailmini.jsp?_nfpb=true&_&ERICExtSearch_SearchValue_0=ED365294&ERICExtSearch_SearchType_0=no&accno=ED365294 (Erişim Tarihi: 10.06.2010)
• Buckingam, D. (2009). Media Education Literacy Learning and Contemporary
• Culture. Cambridge: Polity Press
• Buckingam, D. (2000). After the Death of Childhood: Growing Up in the Age of Electronic Media. Cambridge: PolityPress
• Çakmak, E.(2010). İngiltere ve Türkiye'deki İlköğretim Medya Okuryazarlığı Eğitimi program ve Uygulamalarının Karşılaştırmalı Olarak İncelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu
• Erbay, E. (2010) “Çocuk Hakları ve Türkiye'de Çocuk İşçiliği Sorunu”. Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına Dair Sözleşmenin 20. Yılında Türkiye de Çocuk Hakları. Sosyal Hizmet Uzmanları Derneği Genel Merkezi. Ankara: Maya Akademi.
• İnceoğlu, Y. (2008). “Introduction of Media Literacy Course in Turkey's Curriculum” http://www.yasemininceoglu.com/makaleler4.php (Erişim Tarihi: 21.06.2011)
• İnceoğlu, Y. (2008). “Bir Üçleme: Çocuk, Medya ve Eğitim”. (Ed.:M.Işık ve A.Erdem) Tüm Yönleriyle Medya ve İletişim . Eğitim Kitabevi.
• http://www.yasemininceoglu.com/makaleler2.php (Erişim Tarihi: 10.06.2012)
• Hammarberg, T. (1990). "The UN Convention on the Rights of the Child - and How to Make it Work” Human Rights Quarterly 12. (97-105) http://www.jstor.org/stable/762167?seq=1 (Erişim Tarihi: 17.04.2011)
• Hobbs, R. (2007). “Approaches to Instruction and Teacher Education in Media Literacy” United Nations Literacy (UNESCO Regional Conferences in Support of Global Literacy (Doha,12– 14 March 2007). http://unesdoc.unesco.org/images/0016/001611/161133e.pdf (Erişim Tarihi: 08.03.2010)
• Kanald, (2011). Muhabbet Kralı TV. Programı. 8 Mayıs 2011 Muhabbet Kralı- İnternet Sansürü Konulu Tartışma Programı
• Mc.Luhan, M.(2005). Yaradanımız Medya (The Medium is The Masssage) (Çev.:Ü. Oskay). İstanbul: Merkez Kitaplar
• Oktay, Ç.H. (2011). “Çocuk Hakları Kültürünün Gelişiminde Medya Okuryazarlığı Dersinin Önemi” I. Türkiye Çocuk Hakları Kongresi. Yetişkin Bildirileri Kitabı 2. Yayın Dizisi: 16. İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları: 91
• Pekman, C. (2007). “Avrupa Birliğinde Medya Okuryazarlığı” I. Uluslarası Medya Okuryazarlığı Konferansı Bildirileri (Ed.:Nurçay Türkoğlu, Melda Cinman Şimşek) Medya Okuryazarlığı. İstanbul : Kalemus Yayınları
• Potter, W. J. (2005). Media Literacy. Third Edition. London: Sage Publications.
• Prenksy, M. (2001). “Digital Natives, Digital Immigrants”. Horizon MCB University Press, 9 (5).
• http://www.marcprensky.com/writing/prensky%20%20digital%20natives,%20digital%20immigrants%20-%20part1.pdf (Erişim Tarihi: 08.08.2012)
• Rtük., (2006). “İlköğretim Çağındaki Çocukların Televizyon İzleme Alışkanlıkları”http://www.rtuk.org.tr/sayfalar/IcerikGoster.aspx?icerik_id=57ce5022-fd71-442a-9 4e7-6567ae4a9e9b (Erişim Tarihi: 13.06.2012)
• Rtük., (2012). Yaşam Boyu Medya Okuryazarlığı Çalıştayı. (Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, RTÜK ve MEB. İşbirliği 30 Haziran-1 Temmuz) , Ankara.
• http://www.medyaokuryazarligi.org.tr/cal9.html (Erişim Tarihi: 13.09.2012)
• Sabah, (2010). Angela Merkel Ankara'da. 29.03.2010 Tarihli Sabah Gazetesi.
• http://www.sabah.com.tr/Gundem/2010/03/29/angela_merkel_ankarada
• Saito, T. & Ohiwa, H. (2003) “Roles of the Teacher in Media Literacy Education” http://web.sfc.keio.ac.jp/~tsaito/papers/ifip2003.pdf (Erişim Tarihi: 10.06.2012)
• Şahin, A. (2011). Öğretmenler, Öğretmen Adayları ve Medya ile Bağı Olan Herkes İçin Eleştirel Medya Okuryazarlığı. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Şirin, M.R. ve Gülan, A.(2011). “I. Çocuk Hakları Strateji Belgesi 2012-2016”. I. Türkiye Çocuk Hakları Kongresi. Yayın Dizisi. İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları.
• Share, J., Thoman, E. & Jolls, T. (2005). Five Key Questions That Can Change The World: Classroom Activities For Media Literacy. Los Angeles: Center for Media Literacy.
• TBMM. (2010).”Çocuk Haklarına Dair Sözleşme”
• http://www.tbmm.gov.tr/komisyon/insanhaklari/pdf01/137-160.pdf (Erişim Tarihi: 26.03.2011)
• TUİK. (2011). “Hane Halkı Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması- 2011”
• Sayı:8572-18/08/2011-12:00 ttp://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=8572
• (Erişim Tarihi: 18.05.2012)
• Tüzel, S. (2012). İlköğretim İkinci Kademe Türkçe Derslerinde Medya Okuryazarlığı Eğitimi: Bir Eylem Araştırması. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
• UNICEF. (2012).” Convention on the Rights of the Child: Summary”
• http://www.unicef.org/turkey/crc/cr23a.html (Erişim Tarihi: 11.09.2012)
• UNICEF. (2004). “Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi”. http://www.unicef.org/turkey/pdf/_cr23.pdf (Erişim Tarihi: 26.03.2011)