Grup Rehberliği Programının Zihinsel Yetersizliği Olan Çocuğa Sahip Annelerin Stres Düzeylerine Etkisi/The Effect Of A Group Guıdance Program On The Stress Levels Of Mothers Who Have Chıldren Wıth Mental Dısabled

Year 2013, Volume: 10 Issue: 24, 181 - 196, 30.01.2014

Osman Özokçu , Murat Canpolat

Abstract

Bu araştırmanın amacı grup rehberliği programının zihinsel yetersizliği olan çocuğa sahip annelerin stres düzeylerine etkisinin incelenmesidir. Bu nedenle Kontrol Gruplu Ön-test, Son-test ve İzleme Testi Modeline dayalı deneysel yöntem kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini konu ile ilgili bir derneğe üye zihinsel yetersizliği olan çocuğa sahip 150 anne oluşturmaktadır. Örneklemi ise aynı derneğe üye 150 anne arasından ölçüt örnekleme yöntemi ile seçilmiş 40 anne oluşturmaktadır. Annelerin; stres düzeyini ölçmek amacıyla 150 anneye Aile Stresini Değerlendirme Ölçeği (ASDÖ), grup rehberliği programının içeriğinin oluşturulması amacıyla 150 anneye Aile Gereksinimlerini Belirleme Aracı (AGBA) ve Stres Kaynakları Anketi (SKA) uygulanmıştır. Elde edilen verilerin analizi için SPSS 16.0 paket programı kullanılmış; Yüzde (%), Bağımsız Gruplarda t-testi, Levene's Varyansların Homojenlik Testi, Tekrarlanmış Ölçümler İçin Çift Yönlü Varyans Analizi ve Bonferroni testlerinden yararlanılmıştır.

Araştırmanın sonucunda, grup rehberliği programının zihinsel yetersizliği olan çocuğa sahip annelerin stres düzeylerini azaltmada etkili olduğu, stres düzeylerinde meydana gelen bu azalmanın kalıcı olduğu ortaya çıkmıştır. Araştırmadan elde edilen sonuçlara dayalı olarak çeşitli önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Sözcükler: Zihinsel Yetersizlik, Stres, Grup Rehberliği, Özel Eğitim

ABSTRACT

The aim of this research is to examine the effect of a group guidance program on the stress levels of mothers who have children with mental disabled. So, an experimental method based on Pre-test, Post-test Control Group Design and follow-up procedure was used. Population of the research are 150 mothers of children with mental disabled who are members of an association related to the subject. Sample consist of 40 mothers selected by Criteria Sampling Method from among 150 mothers who are members of same association, Questionnaire on Resources and Stress-F to measure the stress levels of mothers, Family Needs Survey and Stres Disorder Scale to establish the content of the group guidance program were applied to 150 mothers. SPSS 16.0 was used to analyze the data obtained and also percentage calculation (%), independent samples t-test, Levene's test of homogeneity of variance, two way analysis of variance and bonferroni test were used.

As a result of the research, it is shown that the group guidance program is effective in reducing stress levels of mothers who have children with mental disabled and the reduction in stress levels is permanent. Various suggestions were made on the basis of the results.

Key Words: Mental Disabled, Stress, Group Guidance, Special Education

Keywords

Zihinsel Yetersizlik, Stres, Grup Rehberliği, Özel Eğitim

References

• Argyrakouli, E., Zafiropoulou, M. (2003). Self-Esteem of Greek Mothers of Children with Intellectual Disabilities. International Journal of Disability, Development and Education, 50 (2):181-195.
• Bailey, B.D., Simeonsson, R.J., Yoder, E.D., Huntington, S.G. (1990). Prepearing Professionals To Serve İnfants And Toddlers With Handicaps And Their Families : An İntegrative Analysis Across Eight Disciplines. Exceptional Children. 26-35.
• Baker, B.L., Landen, S.J., and Kashima, K.J. (1991). Effects of parent training on families of children with mental retardation: Increased burden or generalized benefit? American Journal on Mental Retardation, 96, 127–136.
• Baruch, G.K., Biener, L., and Barnett, R.C. (1987). Women and Gender in Research on Work and Family Stress. American Psychologist, 42 (2), 130-136.
• Beckman, P. J. (1991). Comparison of Mothers' and Father's Perceptions of The Effect of Young Children with and without Disability. American Journal on Mental Retardation. 95 (5), 585-595.
• Byrne, E. A., Cunningham, C. C. (1985). The Effects Of Mentally Handicapped Children On Families-A Conceptual Review. Journal Of Child Psychology And Psychiatry,26 (6), 847-864.
• Cameron, S. J. And Armstrong, S., M. (1991). Stress, Coping, and Resources in Mothers of Adults with Developmental Disabilities. Counselling Psychology Quarterly, 4(4), 301-310.
• Çin, A. (2001). Grup Rehberliğinin Özürlü Çocuğu Olan Anne Babaların Kaygı Düzeylerinin Azaltılmasındaki Etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
• Dikici, A. (1990). Zihinsel Engelli Çocukların Annelerine Yönelik Grup Rehberliğinin Tutum Değişimi Açısından Etkililiği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Dunts, C.J., Leet, H.E.. Trivette, M.C. (1988). Family Resources, Personal Wellbeing, And Early İntervention. The Journal Of Special Education. 22. (1), 108-116.
• Duygun, T., Sezgin, N. ( 2003). Zihinsel Engelli ve Sağlıklı Çocuk Annelerinde Stres Belirtileri, Stresle Basa çıkma Tarzları Ve Algılanan Sosyal Desteğin Tükenmişlik Düzeyine Olan Etkisi. Türk Psikoloji Dergisi, 18 (52), 37-52.
• Ersanlı, K., Kutlu, M., (1998). Zihinsel Engelli Çocuğu olan Annelerin Umutsuzluk Düzeyleri. VII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, Cilt I, 341-348, Konya, 1998.
• Ersoy, Ö., Güneysu, S. (1998). Destekleyici Eğitim Programlarının Engelli Çocuğu Olan Anneler Üzerindeki Etkisi. Ankara: Konak Kırtasiye.
• Gallagher, J. J., Beckman, P., Cross, A. H. (1983). Families of handicapped children: Sources of stress and its amelioration. Exceptional Children, 50 (1), 10-19.
• Gammon, E.A., Rose, S.D. (1991). The Coping Skills Training Program For Parents Of Children With Developmental Disabilities: An Experimental Evaluation. Research On Social Work Practice, 1, 244–256.
• Gargiulo R. (1985). Working With Parents Of Exceptional Children: A Guide For Professionals Boston: Houghton Miffin Company.
• Hanson, M. J., Hanline, M. F. (1994). Parenting A Child With A Disability: A Longitudinal Study Of Parental Stress And Adaptation. Journal of Early Intervention,14, 234–248.
• Kaner, S. (2004). Engelli Çocuğu olan Anababaların Algıladıkları Stres, Sosyal Destek ve Yaşam Doyumlarının İncelenmesi. Ankara Üniversitesi: Bilimsel Araştırma Projesi Kesin Raporu, 7-67.
• Kazak, A. E., Marvin, R. S. (1984). Differences, difficulties and adoptation: Stress and social networks in families with handicapped child. Family Relations, 33, 67-77.
• Kearney, P.M., Griffin, T. (2001). Between Joy And Sorrow: Being A Parent Of A Child With Developmental Disability. Journal Of Advanced Nursing, 34 (5), 582-592.
• Kirkham, M.A. (1993). Two Year Follow-Up Of Mothers Of Children With Disabilities. Journal Of Abnormal Psychology, 97 (5), 50.
• Krauss, M. W. (1993). Child-Related And Parenting Stress: Similarities And Differences Between Mothers And Fathers Of Children With Disabilities. American Journal On Mental Retardation, 97(4), 393-404.
• Kuzgun, Y.,Hamamcı, Z. (2007). Anababa Eğitim Programları. Ankara: Maya Akademi Yayıncılık.
• Küçüker , S. (1993). Özürlü Çocuk Ailelerine Yönelik Psikolojik Danışma Hizmetleri. Özel Eğitim Dergisi, 1(3):23-29.
• Miller, A.C., Gordon, R.M., Daniella, D.J., and Diller, L. (1992). Stress, Apraisol Abd Coping in Mothers of Disabled and Nondisabled Children. J. Pediatr Psychology, 17 (5), 587-605.
• Sarı, H.Y., Başer, G., ve Turan, J.M. (2006). Experiences of Mothers of Children with Down Syndrome. Pediatric Nursing, 18 (4), 29- 32.
• Schilling, R. F., Schinke, S. P., Kirkham, M. A. (1985). Coping with a handicapped child: differences between mothers and fathers. Social Science of Medicine, 21 (8), 857-863.
• Seltzer, M.M., Greenberg, J.S., Floyd, F.J., Pettee, Y., and Hong, J. (2001). Life Course Impacts of Parenting a Child with a Disability. American Journal on Mental Retardation, 106 (3), 265-286.
• Stores, R., Stores, G., Fellows, B., And Buckley, S. (1998). Daytime Behaviour Problems And Maternal Stress İn Children With Down's Syndrome, Their Siblings, And Nonintellectually Disabled And Other İntellectually Disabled Peers. Journal Of Intellectual Disability Research, 42, 228–237.
• Sucuoğlu, B. (1995). Özürlü Çocuğu Olan Anne-Babaların Gereksinimlerinin Belirlenmesi. Çocuk Ruh Sağlığı Dergisi, 2 (1), 10-18.
• Sucuoğlu, B. (Editör), (2009). Zihinsel Engelliler ve Eğitimleri. Ankara: Kök Yayıncılık.
• Tamer, M. (2010). Zihinsel Engelli Çocuk Annelerinde Stres Yönetimi Eğitiminin Etkileri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Yıldırım, S., Arı, R. (1997). Zihinsel Engelli Çocukların Aileleriyle Sorunlara Yönelik Bir Eğitim Çalışması. 4. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi Bildirileri. Anadolu Üniversitesi. Ss. 477- 483.
• Yurdakul, A. ,Girli, A., Özekes, M. Ve Sarısoy, M. ( 2000). Otistik ve Zihinsel Engelli Çocuğu Olan Ailelerin Stresle Baş etme Yolları: Ana Baba Farklılıkları. İlkışık Dergisi, 1-8.