1980-2000 YILLARI ARASINDA TÜRK ROMANINDA ÇAĞDAŞLAŞMA VE EĞİTİM SORUNU

Year 2010, Volume: 7 Issue: 13, 310 - 330, 11.03.2014

Orhan Oğuz

Abstract

Bu çalışma, 1980-2000 yılları arasında, Türk romanlarında çağdaşlaşma ve eğitim sorununu ele almayı
amaçlamaktadır. Bu dönemde ürün veren on iki romancının elli romanı örneklem olarak seçilmiştir. Örneklem
seçiminde, Türk romanının biçim ve içerik bakımından farklı eğilimlerine yer verilmiştir. Geleneksel anlayışla yazılan
romanların yanında postmodernizm etkisinde verilen romanlar; sol tezlerin savunulduğu romanların yanında
muhafazakâr, milliyetçi tezlerin savunulduğu romanlar da incelenmiştir.
Giriş bölümünde çalışmanın kapsadığı dönem ve ele aldığı kavramlar irdelenmiştir. Bu bölümde ilk olarak
1980-2000 yıllarında Türkiye’nin siyasî, sosyal ve kültürel durumu ana hatlarıyla anlatılmıştır. İkinci bölümde
çağdaşlaşma, eğitim ve Türk romanı ele alınmıştır. Bulgular ve yorumlar bölümü yedi başlık altında toplanmıştır. Bu
başlıkların belirlenmesinde romanlardan elde edilen veriler esas alınmıştır. Bu başlıklar sırasıyla, çağdaşlaşmanın
başlatıcıları ve uygulayıcıları olarak bürokrasi ve siyaset; çağdaşlaşmanın savunucuları olarak aydınlar;
çağdaşlaşmanın muhatabı olarak halk; çağdaşlaşmaya karşı geleneğin direnç noktası olarak din; çağdaşlaşmanın
yönü olarak Batı; çağdaşlaşmanın araçları olarak eğitim, bilim, sanat ve kıyafet; çağdaşlaşmanın ürünü olarak Türk
kimliği ve Türk milliyetçiliği şeklindedir. Yeni biçim arayışlarına giren Türk romanının, bu dönemde de Türkiye’nin
sosyal, siyasî, kültürel meselelerini ele aldığı görülmüştür. Eğitim, yeni bir insan modeli yaratma anlamında ele
alınmıştır. Böylece, çalışmaya uygun olarak, eğitim bir çağdaşlaştırma çabası olarak değerlendirilmiştir. Türk
romanının toplumu çağdaşlaştırmayı, değiştirmeyi, dönüştürmeyi amaçlamaya devam ettiği görülmektedir.
Türkiye’nin yakın tarihindeki önemli gelişmeler ve Türk toplumu ile düşünce hayatında tartışılan kavramlar, olgular,
problemler, Türk romanına yansımıştır

Keywords

Türk romanı, çağdaşlaşma, eğitim

References

• Kaynakça
• Aktar, C. (1993). Türkiye'nin Batılılaştırılması, (Çev.: Temel Keşoğlu), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Alkan, M. Ö. (2003) “Resmî İdeolojinin Doğuşu ve Evrimi Üzerine Bir Deneme” Modern Türkiye'de Siyasî Düşünce, C.:1, Tanzimat ve Meşrutiyetin Birikimi, s. 377-407, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Altan, M. (2004). “Batılılaşmanın Sosyo-politik Temelleri, Düşünsel ve Toplumsal Yapısı”, Modern Türkiye'de Siyasî Düşünce, Modernleşme ve Batıcılık, s. 141-146, C.:3, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Aybars, E. (2006). Atatürkçülük ve Modernleşme, İzmir: Zeus Kitabevi.
• İnalcık, H. (1992). “Atatürk ve Türkiye'nin Modernleşmesi”, Atatürkçü Düşünce, s. 619-626, Ankara: Atatürk Kültür Dil Tarih Yüksek Kurumu, Atatürk Araştırmaları Merkezi.
• Baykara, T. (1992). Osmanlılarda Medeniyet Kavramı ve Ondokuzuncu Yüzyıla Dair Araştırmalar. İzmir: Akademi Kitabevi.
• Berkes, N. (2004) Türkiye'de Çağdaşlaşma, Yayına Hazırlayan: Ahmet Kuyaş, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Berkes, N. (1982). Atatürk ve Devrimler. İstanbul: Adam Yayıncılık.
• Cem İ. (1999). Türkiye'de Geri Kalmışlığın Tarihi. İstanbul: Can Yayınları.
• Çetinsaya, G. (2003) “Kalemiye'den Mülkiye'ye Tanzimat Zihniyeti” Modern Türkiye'de Siyasî Düşünce, C.:1, Tanzimat ve Meşrutiyetin Birikimi, s. 54-71. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Kalıber, A. (2004) “Türk Modernleşmesini Sorunsallaştıran Üç Ana Paradigma Üzerine”, Modern Türkiye'de Siyasî Düşünce, Modernleşme ve Batıcılık, s. 107-124, C.:3. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Karal, E. Z. (1983). Osmanlı Tarihi, VIII. Cilt, Birinci Meşrutiyet ve İstibdat Devirleri 1876-1907. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Karpat, K. H. (2002). Osmanlı Modernleşmesi. Ankara: İmge Kitabevi.
• Kılıçbay, M. A. (1989). “Tekilden Çoğula Geçişin Alanı Olarak Batı, Sorunsalı Olarak Batılaşma”. Türkiye Günlüğü, Sayı: 2, s. 45-51, Mayıs 1989, Ankara.
• Koçak, C. (2003). “Yeni Osmanlılar ve Birinci Meşrutiyet” Modern Türkiye'de Siyasî Düşünce, C.:1, Tanzimat ve Meşrutiyetin Birikimi, s. 72-82, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Koçi Bey Risalesi (1972). (Sadeleştiren: Zuhuri Danışman). Millî Eğitim Basımevi, İstanbul: Türk Kültürü Kaynak Eserleri Dizisi.
• Köker, L. (1992). Demokrasi Üzerine Yazılar, İmge Yayınları: Ankara.
• Kuran, A. B. (1959). Osmanlı İmparatorluğunda İnkılap Hareketleri ve Millî Mücadele, (kendi yayını). İstanbul: Çeltüt Matbaası.
• Mardin, Ş. (1990). Türkiye'de Toplum ve Siyaset - Makaleler 1. Derleyenler: Mümtaz'er Türköne, Tuncay Önder. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Mardin, Ş. (1996). Yeni Osmanlı Düşüncesinin Doğuşu, (Çev.: Mümtaz'er Türköne, Fahri Unan, İrfan Erdoğan). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Nadi, N. (1961). Atatürk İlkeleri Işığında Uyarmalar – Bir İflasın Kronolojisi 1950-1960. İstanbul: Cumhuriyet Yayınları.
• Oktay, C. (2003). “Bizans Siyasî İdeolojisinden Osmanlı Siyasî İdeolojisine” Modern Türkiye'de Siyasî Düşünce, C.:1, Tanzimat ve Meşrutiyetin Birikimi, s. 29-36, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Tunaya, T. Z. (1960). Türkiye'nin Siyasî Hayatında Batılılaşma Hareketleri. İstanbul: Yedigün Matbaası.
• Tunçay, M. (2006). “İkna (İnandırma) Yerine Tecebbür (Zorlama)”. Modern Türkiye'de Siyasî Düşünce C. 2 Kemalizm, s.92-96. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Turhan, M. (1980). Garplılaşmanın Neresindeyiz? İstanbul: Yağmur Yayınevi.
• Türköne, M. (2007). “Batılılaştıramadıklarımız” Doğu Ne? Batı Ne?, Doğu Batı dergisi, Yıl: 1, Sayı: 2, Şubat Mart Nisan 1998, 5. baskı, s. 117-122, Ankara.
• Yavuz, H. (1998). Osmanlılık, Kültür, Kimlik. İstanbul: Boyut Kitapları.
• Yavuz, H. (1999). Modernleşme, Oryantalizm ve İslam. İstanbul: Boyut Kitapları.