PLANLI KENTLEŞME VE RANT İLİŞKİSİ: ŞANLIURFA ÖRNEĞİ

Year 2021, Volume: 18 Issue: 48, 1 - 22, 31.12.2021

Hülya Kahraman Usta

Abstract

Kentleşmenin hızlanması, nüfusun artması ve ihtiyaçların çeşitlenmesi ile birlikte yerleşim için toprağa duyulan gereksinim artmaktadır. Bu çeşitliliğinin içinde, sanayi, ticaret, kamusal hizmetler ve turizm gibi ihtiyaçlar bulunmaktadır. Bu gereksinimler arttıkça toprağın değeri artmakta ve kentsel topraklar ranta konu olmaktadır. Bu çalışmada, Şanlıurfa örnekleminde kent planları ve kentsel rant arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmaktadır. Bu çalışmada 11 sorudan oluşan nitel bir görüşme formu hazırlanmıştır. Bu form kentsel rant konusu ile ilgili olduğu düşünülen iki gruba uygulanmıştır. Grupların seçiminde tabakalı örneklem metodu tercih edilmiştir. Birinci grup Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği’ne (TMMOB) kayıtlı 12 mimar (şehir plancısı, peyzaj mimarı) ve mühendis (çevre mühendisi, inşaat mühendisi); İkinci grup ise Şanlıurfa Tüm Emlakçılar Esnaf Odası’na (ŞUTEM) bağlı Şanlıurfa ili merkezinde faaliyet gösteren 22 emlakçıdan oluşmaktadır. Çalışma sonucunda katılımcı görüşlerine göre kentsel rant ile imar planları arasında ciddi bir ilişki olduğu bulgusuna ulaşılmıştır. Bu çerçevede imar planları yapılırken ilgili tüm kurum ve kuruluşların ortak görüşlerine dayalı olarak yapılması, tarım alanları ile tarihi alanların korunması, kaçak yapılaşmayı engelleyici yeni tedbirler alınması, kaçak yapılaşmanın önüne geçmek için cezaların daha caydırıcı hale getirilmesi, kentsel dönüşümün kent dokusuna uygun olarak yapılması, kentten köye tersine göçü özendirici çalışmalar yapılması gibi öneriler getirilmiştir.

Keywords

kent, Kentleşme, Rant, Kent planları, Arsa spekülasyonu

PLANNED URBANİZATİON AND RENT RELATİONSHİP: THE CASE OF ŞANLIURFA

Abstract

With the acceleration of urbanization, population growth and diversification of needs, the need for land for settlement increases. This diversity includes needs such as industry, commerce, public services, and tourism. As these requirements increase, the value of the land increases and urban lands are subject to rent. In this study, it is aimed to examine the relationship between urban plans and urban rent in the sample of Şanlıurfa. This form was applied to two groups that are thought to be related to urban rent. Stratified sampling method has been adopted in the selection of groups. The first group is 12 architects (urban planners and landscape architects) and engineer (environmental and civil engineers) registered with the Union of Chambers of Turkish Engineers and Architects (TMMOB). The second group consists of 22 real estate agents operating in the center of the province of Şanlıurfa, affiliated with the Chamber of All Realtors of Şanlıurfa (ŞUTEM). As a result of the study, it was found that there is a serious relationship between urban rent and zoning plans according to the opinions of the participants. In this framework, while making zoning plans, it is based on the common opinions of all relevant institutions and organizations, preparing a new legislation to protect agricultural areas and historical sites in terms of zoning, taking new measures to prevent illegal construction, making fines more deterrent to prevent illegal construction, urban transformation. Suggestions were made in accordance with the urban texture, and activities such as encouraging migration from city to village.

Keywords

Urban, Urbanization, Rent, Urban rent, Urban plans, Land speculation

References

• Başaran, İ. (2008). Kent ve yerel yönetim. İstanbul: Okutan Yayıncılık.
• Demir, Ö & Acar, M. (2005). Sosyal Bilimler Sözlüğü. Ankara: Adres Yayınları.
• http://www.ekodialog.com/Konular/eko_konu/eko_konu7.html (Erişim: 11.10.2018).
• http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_bts&arama=kelime&guid=TDK.GTS.5ac21a9d2111b4.98726131 (Erişim: 11.10.2018).
• İsbir, E. G. (1991). Şehirleşme ve meseleleri: çevre, mesken, yönetim. Ankara: Gazi Büro.
• Karasar, N. (1997). Bilimsel araştırma yöntemi (9. Baskı), Ankara: Nobel.
• Karasu, M. A. (2014), Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1, (Özel Sayı), 178-193.
• Kayan, A. (2012). Türkiye'de bölge planlaması: sorunlar ve çözüm önerileri. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(20), 103-134.
• Kayan, A. (2013). GAP Bölgesinde Kentleşmeden Doğan Sorunlar ve Çözüm Önerileri, Dicle Üni. İktisadi ve İdari Bilimler Fak. Dergisi, 2 (3), 24-42.
• Keleş, R. (1998). Kentbilim terimleri sözlüğü (2.Baskı). Ankara: İmge Kitabevi.
• Keleş, R. (2016). Kentleşme politikası (15. Baskı). Ankara: İmge Kitabevi.
• Keleş, R., Geray, C., Emre, C., Mengi, A. (1999). Kentsel toprak rantının kamuya kazandırılması. Ankara: Öteki Yayınları.
• Kılıç, A. (2006). Toplu konut projelerinin çevrelerine olan rant etkisi ve Ataşehir örneği. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Teknik Üniversitesi Fen bilimleri Enstitüsü.
• Kıray, M. (2003). Kentleşme yazıları. İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• Lefebvre, H. (2017). Şehir hakkı, 2. Baskı. (Çev. Işık Ergüden). İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Menteş, E. (2017). Kentsel planlamada rant etkisi: İstanbul Zekeriyaköy örneği. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Kültür Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Meydan, S., G., (2011). Kentsel toprakta değer artış süreci kentleşme ve kentsel rant ilişkisi: kayseri örneği. Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Müderrisoğlu, B. (2006). Kentsel rantın dönüşümü ve yerel yönetimler. Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Smith, A. (2007). An Inquiry into the nature and causes of the wealth of nations. (Edited by S. M. Soares). New York: MetaLibri.
• Şahin, Y. (2017). Kentleşme politikası (6. Baskı). Bursa: Ekin Yayınevi.
• Şimşek, H. & Yıldırım, Ş. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (7. Baskı). Ankara: Seçkin Yayınevi.
• T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı. (2016). Kentsel tasarım rehberleri. Araştırma ve tanımlama. İstanbul: Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Yayını.
• Tekeli, İ. (2011). Kentsel arsa, altyapı ve kentsel hizmetler. İstanbul: İlhan Tekeli Toplu Eserler Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Türnüklü, D . (2000). Eğitimbilim araştırmalarında etkin olarak kullanılabilecek nitel bir araştırma tekniği: görüşme. Kuram Ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, Sayı: 24, 543-559. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/kuey/issue/10372/126941, (Erişim: 19.09.2020).
• Usta, M. E. (2013). Okul yöneticilerinin pozitivist ve kaos yönetim anlayışlarını benimsemelerinin kendilerinin ve öğretmenlerin örgütsel bağlılık düzeylerine etkileri. Elazığ, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi.
• Uyanıker, G. (2011). İzmir Kemalpaşa örneğinde tarımsal arazinin kentsel arsaya dönüşüm sürecinin rant teorisi çerçevesinde incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Ürün, H. (1994). Gecekondulaşmanın önlenmesi, kentleşme ve planlama. Ankara: Türk Belediyecilik Derneği - Konrad Adenauer Vakfı Mahalli İdareler Eğitim Araştırma Geliştirme Merkezi Yayınları.
• Yeşil, A. M. (2008). Kentsel toprak rantının yaratılmasında kent planlamasının rolü. Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi Anabilim Dalı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Yurtsever, H. (2010). Rantın vergilendirilmesi. Toprak Mülkiyeti Sempozyumu Bildirileri. Ankara: Memleket Yayınları. 385-399.