Sanayi bölgesindeki tarım alanlarının toprak verimliliği ve çevre sağlığı açısından değerlendirilmesi

Year 2019, Special Issue: 1st Int. Congress on Biosystems Engineering 2019, 222 - 231, 27.12.2019

Serdar Polat , Korkmaz Bellitürk , Meryem Metinoğlu

Abstract

Bu çalışma ile tarım alanlarının yakınlarında bulunan
aktif olarak çalışan ve özellikle de ağır sanayi fabrikalarının sebep olduğu
çevre kirliğinin tarım toprakları üzerindeki etkisini ve bunun canlılar üzerine
olası etkilerinin vurgulanması amacıyla yapılmıştır.

Araştırma, Tekirdağ’ın Çorlu, Çerkezköy ve Muratlı
ilçelerinde çok sayıda bulunan ve tarım arazilerine de yakınlığı ile bilinen
aktif haldeki fabrikaların yakınındaki (50-250 m) alanlardan toplamda 28 tane
olacak şekilde 0-20 cm derinlikten bölgeyi en iyi temsil edecek şekilde toprak
örnekleri alınarak yürütülmüştür. Alınan toprak örneklerinde tekstür, pH,
tuzluluk, kireç (CaCO₃ olarak), organik madde analizlerine ilaveten
N, P, K, Ca, Mg ve S elementlerinin analizleri yapılmış ve sonuçlar
istatistiksel olarak da değerlendirilmiştir. Ortalama pH değerleri
incelendiğinde araştırma alanı toprakları “hafif asit” (5.66 ve 5.92 arasında)
sınıfındadır. Toprak bünye yapısı, “tın” ve “killi tın” sınıfına girmektedir.
Tuzluluk (ort. %0.023) açısından analizi yapılan alanlarda sorun
bulunmamaktadır. Kireç (CaCO₃) içerikleri (ort. %0.21) durumu da
sorun olmamakla birlikte 6 örnekte az kireç olduğu görülmektedir. Organik madde
miktarı araştırma alanı topraklarında da % 0.1-1.5 arasında bulunmuştur. Toplam
azot (N) değerleri organik maddeyle benzer olduğu gibi araştırma alanında
<%0.09 olup az azotlu sınıfına girmiştir. Toprak özellikleri ortalama
potasyum içerikleri bakımından üç ilçede de “140-370 mg kg^-1”
arasına girip “yeterli” olarak değerlendirilmektedir.

Tarım alanlarının yakınlarında özellikle ağır sanayi
fabrikalarının olmaması gerektiği bilinen bir gerçek olmakla beraber bu
çalışmada da olduğu gibi maalesef birçok tarım alanlarının yakınında çeşitli
fabrikaların olduğunu görmekteyiz. Bu tür alanların sonucunda havada, suda ve toprakta oluşan değişimlerle, ekolojik dengenin bozulması ve insan
sağlığını doğrudan veya dolaylı etkileyebilecek pek çok kirliliğin oluşması
olasıdır. Özellikle toprak içinde bulunan bazı elementlerin miktarına ve
etkileşim süresine bağlı olarak sınır değerleri aştığında zehirli etki
yapabildikleri bilinmektedir.

Bu nedenle bu tip çalışmaların sıklıkla yapılması ile
zaman zaman tarım topraklarında birikmesi muhtemel olan özellikle ağır
metallerin ortaya konulması ve fitoremediasyon gibi toprak temizleme teknikleri
ile çözüm yolları bulunarak, daha sağlıklı ve temiz ürünler yetiştirilmesine
olanak sağlanmalıdır. Bu çalışma bu tip önerileri de desteklemektedir.

Keywords

Sanayi, toprak, organik madde, makro element, mikro element

Supporting Institution

Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi

Project Number

NKUBAP.00.24.AR.11.02

Thanks

Bu araştırma, Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi tarafından “Araştırma Projesi“ olarak desteklenmiştir. Proje No: NKUBAP.00.24.AR.11.02. Yazarlar olarak teşekkür ederiz

References

• Akdemir B, Kayışoğlu B, Kavdır İ (1994) MSTAT İstatistik Paket Programı Kullanım Kitabı. T.Ü. Tekirdağ Ziraat Fak Yayın No: 203, Yardımcı Ders Kitabı No: 7, s: 1-189
• Algan TK, Bilen, S (2005) Toprak Kirlenmesi ve Biyoloji Çevre. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, Sayı: 36,1: 83-88, Erzurum
• Allison LE, Moodie CD (1965) Carbonate. Methods of Soil Analysis. Part 2. Chemical and Microbiological Properties, (methodsofsoilanb), 1379-1396
• Anonim (1990) FAO. Micronutrient Assessment at the Country Level: An International Study, FAO Soils Bulletin 63, Rome, Italy
• Anonim (1991) TOVEP. Productivity inventory of Turkey soils. Republic of Turkey Ministry of Food, Agriculture and Livestock Publications, General Directorate of Rural Services
• Anonim (2015) Çevre Kirliliği http://www.yesilaski.com/tarima-bagli-cevre-kirliligi.html (Erişim Tarihi: 21.11.2016)
• Baysal A (2002) Beslenme. Hatipoğlu Yayınevi, Ankara. 105-148
• Bellitürk K (2004) Tekirdağ İli Topraklarında Üre Hidroliz Oranı ve Mineralize Olan Azot Miktarları Üzerinde Bir Araştırma. T.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Toprak Anabilim Dalı Doktora Tezi, Tekirdağ
• Bellitürk K (2005) Tekirdağ Koşullarında Buğday Yetiştirilen Toprakların Mikro Besin Elementleri ve Ağır Metal İçeriklerinin Saptanması. Türkiye VI. Tarla Bitkileri Kongresi (Uluslar arası Katılımlı), 5-9 Eylül, Cilt 2, s: 1211-1215, Antalya
• Bellitürk K (2008) Trakya Bölgesi Topraklarının Azot-Fosfor-Potasyum Bakımından İncelenmesi (Hakem Onaylı). Hasad (Bitkisel Üretim) Aylık Tarım Dergisi, Haziran, İstanbul, Yıl: 24 (277): 102-106
• Belliturk K, Karakaş Ö (2010) The Assesment of Potassium Contents of Tekirdag Province Soils That Differ in pH Levels. International Symposium on Soil Management and Potash Fertilizer Uses in West Asia and North Africa Region, 22-25 November 2010, 389-392, Antalya
• Belliturk K (2011) Determination of Nutrient Status of Agricultural Soils in Uzunkopru County of Edirne Province. Journal of Tekirdag Agricultural Faculty, 8(3): 8-15, Tekirdag, Turkey
• Bellitürk K, Shrestha P, Görres JH (2015) The Importance of Phytoremediation of Heavy Metal Contaminated Soil Using Vermicompost for Sustainable Agriculture. Rice Journal 3:2, 6: e114
• Cifuentes FR, Lindemann WC 1(993) Organic Matter Stimulation of Elemental Sulfur Oxidation in a Calcereaus Soil Division. 5-3 Soil Microbiology & Biochemistry Published in Soil Sci. Soc. Am. J. 57:727-731
• Coşkun T (2005) Fonksiyonel Besinlerin Sağlığımız Üzerine Etkileri. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 48(1): 61-84
• Çağlarırmak N, Hepçimen Z (2010) Ağır Metal Toprak Kirliliğinin Gıda Zinciri ve İnsan Sağlığına Etkisi. Akademik Gıda. 8 (2):31-35
• Duman H (2006) Hatay Bölgesindeki Filtre Fabrikalarının Çevre Kirliliğine Olan Etkisinin Araştırılması (Yüksek Lisans Tezi), Mustafa Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Makine Mühendisliği Anabilim Dalı
• Eruz E (1979) Toprak Tuzluluğu ve Bitkiler Üzerindeki Genel Etkileri. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 112-120
• Greweling T, Peech M (1960) Chemical Soil Tests. Cornell Univ. Agric. Exp. Stnd. Bull. No: 960, USA
• Güneş M, Aktaş A, İnal A, Alpaslan M (1996) Chemical and Physical Properties Konya Closed Basin Soils. Ankara University Agricultural Faculty Publication No: 1453, Ankara, Turkey
• Güneş A, Alpaslan M, İnal A (2010) Plant Nutrition and Fertilization (5th Edition), Ankara University Faculty of Agriculture Publication No. 1581, Textbook No: 533, Ankara, Turkey, 576 p.
• Güney MA, Çelen AE, Aktaş E (2010) Çevre Kirlenmesinin Giderilmesinde Bitkiler. I. Ulusal Toprak Su Kaynakları Kongresi. 1-4 Haziran 2010. Eskişehir, 447-449
• Hatipoğlu F, Alpaslan M (1994) Gübre Kullanımı ve Çevre. TÜGSAŞ’ın 40. Yılında Gübre Sempozyumu
• Kacar B (2009) Soil Analysis (Second Press). Nobel Press Company, 467 s.
• Nriogo JO (1979) Global Inventory of Natural and Anthropogenic Emissions of Trace Metals to The Atmosphere. Nature 279: 409-411
• Lu Y, Song S, Wang R, Liu Z, Meng J, Sweetman AJ, Wang T (2015) Impacts of Soil and Water Pollution on Food Safety and Health Risks in China. Environment international, 77, 5-15
• Okçu M, Tozlu E, Kumlay AM, Pehluvan M (2009) Ağır Metallerin Bitkiler Üzerine Etkileri. Alınteri. 17(B):14-26
• Özata M (2004) Doğru Beslen Formda Kal. Epsilon Yayınevi, İstanbul. 183-198
• Özsavaş G (2015) Çevre Kirliliği ve Kimyasal Madde İlişkisi. https://prezi.com/qzg8ojmhy1nh/cevre-kirliligi-ve-kimyasal-madde-iliskisi/ (Erişim Tarihi: 21.11.2016)
• Sağlam MT (2012) Toprak ve Suyun Kimyasal Analiz Yöntemleri (5. Baskı). N.K.Ü. Ziraat Fakültesi Yayın No: 2, Ders Kitabı No: 2, Tekirdağ
• Shrestha P, Bellitürk K, Görres JH (2019) Phytoremediation of Heavy Metal-Contaminated Soil by Switchgrass: A Comparative Study Utilizing Different Composts and Coir Fiber on Pollution Remediation, Plant Productivity, and Nutrient Leaching. International Journal of Enivronmental Research and Publich Health, 16 (7): 1261 (1-16)
• Tabatabai MA, Laflen JM (1976) Nitrogen and Sulfur Content and pH of Precipitacion in Lowa. J. Environ. Quand. 5:108-112
• Tüzüner A (1990) Handbook of Soil and Water Analysis Laboratory. Republic of Turkey Ministry of Food, Agriculture and Livestock Publications, General Directorate of Rural Services, Ankara, Turkey. 61-73
• Ülgen N, Eyüpoğlu F, Kurucu N, Yolaz S (1989) Türkiye Topraklarının Bitkilere Yarayışlı Kükürt Durumu. Tarım Orman ve Köyişleri Bakanlığı, Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü. Genel Yayın No:162 Ankara.
• Wilkinson SR, Grunes DL, Sumner ME (2000) Nutrient Interaction in Soil and Plant Nutrition. In: Handbook of Soil Science, M.E. Sumner, Ed., 89-112. Boca Raton, FL: CRC Press.