Ekim zamanının Amik Ovası koşullarında yetiştirilen bazı mısır (Zea mays L.) çeşitlerinde ot verimi ve kalitesine etkisi

Yıl 2020, Cilt: 25 Sayı: 3, 326 - 340, 18.12.2020

Merve Atasever , Şaban Yılmaz , İbrahim Ertekin

https://doi.org/10.37908/mkutbd.694216

Cited By: 4

Öz

Amaç: Bu çalışma Hatay ekolojik koşullarında ekim zamanının ana ürün olarak yetiştirilen mısır çeşitlerinde ot verimi ve kalitesini belirlemek için 2017 yılında Amik ovası koşullarında çiftçi tarlasında yürütülmüştür. 

Yöntem ve Bulgular: Denemede kullanılan ve bölgede en çok yetiştirilen P31P41, 70 May 82, DKC 6590 ve Carella F1 mısır çeşitleri 3 farklı ekim zamanında (25 Şubat, 14 Mart, 30 Mart) ekilmiştir. Araştırma tesadüf bloklarında bölünmüş parseller deneme desenine göre üç tekrarlamalı olarak yürütülmüştür. Bu çalışmada ekim zamanının farklı çeşitlerin ot verimi ve kalitesi üzerindeki etkisini belirleyebilmek için bitki boyu (BB), yaprak sayısı (YS), tepe püskülü çıkarma süresi (TPÇS), sap çapı (SÇ), yaprak ağırlığı (YA), sap ağırlığı (SA), koçan ağırlığı (KA), yeşil ot verimi (YOV), kuru ot verimi (KOV), ham protein oranı (HPO), nötr ortamda çözünmeyen lif (NDF), asit ortamda çözünmeyen lif (ADF), kuru madde tüketimi (KMT), net enerji laktasyon (NEL), nispi yem değeri (NYD) ve kuru madde sindirimi (KMS) özellikleri incelenmiştir. Ekim zamanlarının ele alınan mısır çeşitlerinin BB ve YS özellikleri dışında kalan tüm incelenen özellikleri üzerine etkisi istatistiksel olarak önemli bulunmuştur. 

Genel Yorum: Ekim zamanlarında genel olarak en yüksek YOV ve KOV 25 Şubat ekim tarihinde bulunmasına rağmen en düşük ise 30 Mart ekim tarihinde elde edilmiştir. En yüksek HPO 25 Şubat ekim tarihinde elde edilirken en düşük HP 14 Mart tarihli ekimde bulunmuştur. En yüksek NDF ve ADF oranı sırasıyla 30 Mart ve 14 Mart tarihinde yapılan ekimlerden elde edilmesine rağmen en düşük ise 25 Şubat ve 30 Mart tarihli ekimlerden elde edilmiştir. Çeşitlerin KMT ve NYD ekim tarihi geciktikçe azalmıştır. Çeşitlerin en yüksek KMS ve NEL değerleri 14 Mart tarihli ekimden elde edilirken en düşük değerler ise 25 Şubat tarihinde yapılan ekimlerden elde edilmiştir. 

Çalışmanın Önemi ve Etkisi: Bu sonuçlara göre ele alınan mısır çeşitlerinin 14 Mart tarihli ekiminin ot verimi ve kalitesi açısından iyi sonuç vereceği çıkarılabilir. Fakat ele alınan bitkilerin HPO’nı bu tarihte yapılan ekimde düşük bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Ekim zamanı, Mısır çeşitleri, Ot verimi, Ot kalitesi

Destekleyen Kurum

HMKÜ Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatörlüğü

Proje Numarası

16689

Teşekkür

Bu çalışma HMKÜ Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatörlüğü tarafından 16689 proje numarası ile desteklenen yüksek lisans tez çalışmasının bir kısmını içermektedir.

Effects of sowing dates on forage yield and quality of cultivated some maize (Zea mays L.) cultivars under Amik Lowland conditions

Öz

Aims: This study was carried out to determine the effect of sowing dates on forage yield and quality of commonly cultivated maize cultivars under Amik lowland conditions on Farmer field in 2017.

Methods and Results: Maize cultivars namely P31P41, 70 May 82, DKC 6590 ve Carella F1 that are used as plant material in this study and are widely cultivated in the zone was sown as three different sowing dates (25 February, 14 March and 30 March) with the triplicate. The experiment was laid out as the split plots in randomized block design. In order to determine the effects of different sowing dates on forage yield and quality of these maize cultivars in this study, plant height (PH), leaf number (LN), days to tasseling floret (DTF), stem diameter (SD), leaf weight (LW), corncob weight (CW), fresh forage yield (FFY), dry forage yield (DFY), crude protein rate (CPR), neutral detergent fiber (NDF), acid detergent fiber (ADF), dry matter intake (DMI), net energy lactation (NEL), relative feed value (RFV) and dry matter digestibility (DMD) were evaluated to determine the forage yield and quality of maize cultivars.

Conclusions: The effects of sowing dates on maize cultivars used in this study was statistically significant in terms of examined all traits except PH and LN. Although the highest FFY and DFY values were obtained from 25 February, the lowest values for both traits were found out 30 March. The highest CPR of maize cultivars was obtained from 25 February, while the lowest was 14 March. Even though the highest NDF and ADF were obtained from 30 March and 14 March, the lowest values were obtained from 25 February and 30 March, respectively. As the sowing dates delayed, DMI and RFV of cultivars declined. On the other hand, the highest DMD and NEL values were obtained from 14 March, while the lowest were found out 25 February.

Significance and Impact of the Study: According to the these results, used cultivars in this study gave the better forage yield and quality in 14 March than other sowing dates but CPR of cultivars was obtained the lower in 14 March than others.

Anahtar Kelimeler

Sowing dates, Maize cultivars, Forage yield, Forage quality

Proje Numarası

16689

Kaynakça

• Aktürk H (2005) Hatay koşullarında ana ürün olarak yetiştirilen bazı mısır çeşitlerinde ekim zamanı ve bitki sıklığının verim ve verimle ilişkili özelliklere etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Mustafa Kemal Üniversitesi, Fen Bil. Ens., Tarla Bitkileri ABD, 60 s.
• Anonim (2018) Türkiye İstatistik Kurumu. www.tuik.gov.tr
• Ates E (2012) The mineral, amino acid and fiber contents and forage yield of pea (pisum arvense l.), fiddleneck (Phacelie tanacetifolia Benth.) and their mixtures under dry land conditions in the western Turkey. Romanian Agricultural Research, 29: 237-244.
• Bayram M (2010) İkinci ürün silajlık mısır tarımında farklı toprak işleme yöntemlerinin mısır çeşitlerinin verim ve kalitelerine etkileri. Yüksek Lisans Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Fen Bil. Ens., Tarım Makineleri ABD, 95 s.
• Budak B, Soya H (2003) İkinci ürün olarak yetiştirilen farklı mısır (Zea mays L.) çeşitlerinin hasıl verimleri üzerinde bir araştırma. Türkiye 5. Tarla Bitkileri Kongresi, 13-17 Ekim 2003, Diyarnakır, Türkiye. s 529-532.
• Çölkesen M, Öktem A, Akıncı C, Gül İ, İri R (1997) Şanlıurfa ve Diyarbakır koşullarında bazı mısır çeşitlerinde farklı ekim zamanlarının verim ve verim kompenentleri üzerine etkisi. Türkiye II. Tarla Bitkileri Kongresi, 22-25 Eylül, Samsun, Türkiye. s 139-142.
• Demiray YG (2013) Bingöl ili ekolojik şartlarına uygun tane mısır (Zea mays L.) çeşitlerinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Bingöl Üniversitesi, Fen Bil. Ens., Tarla Bitkileri ABD, 79 s.
• Deng R, Wang Y, Zhen C, Zhou Q (2009) Effect of different sowing date on the growth and development of super sweet corn. http:// en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTALFSDX-200903003.htm.
• Geren H (2000) Ana ve ikinci ürün olarak yetiştirilen silajlık mısır (Zea mays L.) çeşitlerinde ekim zamanlarının hasıl verimleri ile silaja ilişkin tarımsal özelliklere etkisi üzerinde araştırmalar. Doktora Tezi, Ege Üniversitesi, Fen Bil. Ens., Tarla Bitkileri ABD, 251 s.
• Geren H, Avcıoğlu R, Kır B, Demiroğlu G, Yılmaz U, Cevheri AC (2003) İkinci ürün silajlık olarak yetiştirilen bazı mısır çeşitlerinde farklı ekim zamanlarının verim ve kalite özelliklerine etkisi. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 40: 57-64.
• Gözübenli H, Ülger AC, Kılınç M, Sener O, Karadavut U (1997) Hatay koşullarında ikinci ürün tarımına uygun mısır çeşitlerinin belirlenmesi. Türkiye II. Tarla Bitkileri Kongresi, 22-25 Eylül 1997, Samsun, Türkiye. s. 153-157.
• Güneş A (2004) Karaman ekolojik koşullarında silajlık hibrit mısır çeşitleri ve sorgum–sudan otu melezlerinin ikinci ürün olarak yetiştirme imkanlarının belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Fen Bil. Ens., Tarla Bitkileri ABD, 115 s.
• Han E (2016) Bazı mısır çeşitlerinin dane verimleri ile silaj ve kalite özelliklerinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ordu Üniversitesi, Fen Bil. Ens., Tarla Bitkileri ABD. 77 s.
• Jordanov G (2008) Influence of the sowing date over new Bulgarian corn hybrids productive potential. Plant Science, 45: 403-406.
• Keskin S (2001) Silajlık olarak yetiştirilen mısır çeşitlerinde bitki sıklığının verim ve bazı kompenentlere etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Fen Bil. Ens., Tarla Bitkileri ABD, 56 s.
• Kılıç H, Gül İ (2007) Hasat zamanının diyarbakır şartlarında ikinci ürün olarak yetiştirilen mısır çeşitlerinde verim ve bazı tarımsal karakterler ile silaj kalitesine etkileri üzerine bir araştırma. Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 11: 43-52.
• Kırtok Y (1998) Mısır üretimi ve kullanımı. Kocaoluk Basım ve Yayınevi, İstanbul. 445 s.
• Koca YO, Erekul O (2011) Bazı melez mısır çeşitlerinin performanslarının belirlenmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 8: 41-45.
• Konak C, Demir İ (1987) Mısır koçan kurduna karşı mukavemet çalışmaları. TÜBİTAK Türkiye Tahıl Sempozyumu, 6-9 Ekim 1987, Bursa, Türkiye. s. 455-464.
• Küçük B (2011) Bazı silajlık mısır çeşitlerinde morfolojik özelliklerin ve yem verimlerinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Fen Bil. Ens., Tarla Bitkileri ABD, 75 s.
• Laurer JG, Carter PR, Wood TM, Diezel G, Wiersma DW, Rand RE, Mlynarek MJ (1999) Corn hybrid response to planting date in the northern corn belt. Argonomy Journal, 91: 834-839.
• Moralar E (2011) Tekirdağ ilinde yetiştirilen bazı silajlık mısır (Zea mays L.) çeşitlerinde gelişme sürecinin belirlenmesi ve verimliliklerinin tespiti. Yüksek Lisans Tezi, Namık Kemal Üniversitesi, Fen Bil. Ens., Tarla Bitkileri ABD, 64 s.
• Okan M (2015) Diyarbakır Bismil koşullarında bazı silajlık mısır çeşitlerinin verim ve kalite özelliklerinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Bingöl Üniversitesi, Fen Bil. Ens., Tarla Bitkileri ABD, 90 s.
• Öktem A, Öktem AG, Beyaz T (1999) Adıyaman ikinci ürün koşullarına uygun mısır (Zea mays L.) çeşitlerinin belirlenmesi. GAP I. Tarım Kongresi, 26-28 Mayıs 1999, Şanlıurfa, Türkiye. s. 885-892.
• Özata E, Kapar H (2014) Bazı atdişi hibrit mısır (Zea mays indentata Sturt) genotiplerinin Samsun koşullarında kalite ve performanslarının belirlenmesi. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi, 7: 1-7.
• Özmen İ (2008) Bazı melez mısır çeşit ve genotiplerinin değişik ekim bölgelerindeki adaptasyon ve uyum yeteneklerinin belirlenmesi üzerine araştırmalar. Doktora Tezi, Ege Üniversitesi, Fen Bil, Ens., Tarla Bitkileri ABD, 128 s.
• Rohweder DA, Barnes R, Jorgensen N (1978) Proposed hay grading standart based on laboratory analyses for evaluating quality. Journal of Animal Science, 47: 747-759.
• Sağlamtimur T (1989) Çukurova’da ekim zamanı ve bitki sıklığının üç mısır çeşidinde hasıl verimi ve bazı tarımsal karakterlere etkisi üzerinde araştırmalar. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 4: 119-133.
• Sağlamtimur T, Okant M (1987) Güneydoğu anadolu bölgesinde sulanabilir koşullarda II. ürün mısırda çeşit ve bitki sıklığının verim ve bazı tarımsal karakterlere etkisi üzerine bir araştırma. Türkiye’de Mısır Üretiminin Geliştirilmesi, Problemler ve Çözüm Yolları Sempozyumu, 23-26 Mart 1987, Ankara, Türkiye. s. 317-329.
• Sencar Ö, Yıldırım A, Gökmen S (1993) Silaj amacıyla II. ürün olarak yetiştirilen bazı mısır çeşitlerinin hasıl ve kuru ot verimi üzerine ekim sıklığının etkileri. Turkish Journal of Agricultural And Forestry, 17: 763-773.
• Van Soest PJ (1994) Fiber and physicochemical properties of feeds in: nutritional ecology of the ruminant. Second Edition, Cornell University Press, Ithaca, pp. 140-155.
• Van Soest PJ, Robertson JB, Lewis BA (1991) Methods for dietary fiber, neutral detergent fiber, and nonstarch polysaccharides in relation to animal nutrition. Journal of Dairy Science, 74: 3583-3597.
• Vartanlı S, Emeklier Y (2007) Ankara koşullarında hibrid mısır çeşitlerinin verim ve kalite özelliklerinin belirlenmesi. Türkiye VII. Tarla Bitkileri Kongresi, 25-27 Haziran 2007, Erzurum, Türkiye. s: 37–42.
• Yılmaz S, Gozubenlı H, Konuskan O, Atıs I (2007) Genotype and plant density effects on corn (Zea mays L.) forage yield. Asian Journal of Plant Science, 6:538-541.
• Yılmaz S, Sağlamtimur T (1996) Ana ürün mısırda üst gübre olarak uygulanan farklı form ve dozlarda azot gübresinin hasıl verimi ve kalitesine etkisi. Mustafa Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 1: 113-124.
• Yılmaz Ş, Gözübenli H, Can E, Atış İ (1999) Hatay koşullarında ikinci ürün olarak yetiştirilebilecek silajlık mısır (Zea mays L.) çeşitlerinin belirlenmesi üzerine bir araştırma. Türkiye III.Tarla Bitkileri Kongresi, Adana, Türkiye. s. 295-299.