Evaluation with clustering analysis of milk production in small ruminants in the East Black Sea Region

Year 2025, Volume: 30 Issue: 2, 524 - 533, 21.08.2025

Murat Çimen

https://doi.org/10.37908/mkutbd.1669975

Abstract

In this study, the efficiency of using cluster analysis in data obtained from small ruminants was being tested. The aim of the study was to test the effectiveness of cluster analysis using milk production data obtained from small ruminants in the Eastern Black Sea Region. The study aims to determine the production differences between the provinces and years in the region by examining the milk production data of small ruminants between the years 2004-2019. The provinces and years with the highest milk production efficiency were determined in the provinces determined by cluster analysis. The small ruminant milk production data used in the study conducted for the Eastern Black Sea Region were obtained from the records kept by TURKSTAT between the years 2004-2019. Due to lack of data, the years before and after these years could not be included in the study. According to the cluster analysis results, it was determined that the highest sheep and goat milk production was produced in the provinces of Ordu, Trabzon and Artvin in the first subcluster of the first main cluster, and then in the province of Giresun in the second subcluster. When examined by years, the highest sheep milk production was obtained in 2019 in the first sub-cluster of the second main cluster, followed by 2017 and 2018 in the second sub-cluster. It was observed that the highest yield in goat milk production belonged to the years 2018 and 2019 in the second main cluster.

Keywords

Clustering Analysis , Sheep , Goat , Milk production

Doğu Karadeniz Bölgesi’nde küçükbaş hayvanlarda süt üretiminin kümeleme analizi ile değerlendirilmesi

Abstract

Bu çalışmada küçükbaş hayvanlardan elde edilen verilerde kümeleme analizi kullanımının etkinliği test edilmiştir. Çalışmadaki amaç, Doğu Karadeniz Bölgesi’nde küçükbaş hayvanlardan elde edilen süt üretim verilerini kullanarak kümeleme analizinin etkinliğini test etmektir. Araştırma, 2004-2019 yılları arasında küçükbaş hayvanların süt üretim verilerini inceleyerek, bölgedeki iller ve yıllar arasındaki üretim farklılıklarını belirlemeyi hedeflemektedir. Kümeleme analizi ile belirlenen illerde yıllara bağlı olarak süt üretiminde en yüksek verimin sağlandığı il ve yıllar tespit edilmiştir. Doğu Karadeniz bölgesine yönelik yapılan araştırmada kullanılan küçükbaş hayvan süt üretim verileri TÜİK’in 2004-2019 yılları arasında tuttuğu kayıtlardan elde edilmiştir. Veri eksikliği nedeniyle bu yıllardan önceki ve sonraki yıllar araştırmaya dahil edilememiştir. Kümeleme analizi sonuçlarına göre en yüksek koyun ve keçi sütü üretimi birinci ana kümenin birinci alt kümesinde yer alan Ordu, Trabzon ve Artvin illerinde, ardından ikinci alt kümede yer alan Giresun ilinde üretildiği tespit edilmiştir. Yıllara göre bakıldığında en yüksek koyun sütü üretimi ikinci ana kümenin birinci alt kümesinde yer alan 2019 yılında, ardından ikinci alt kümede yer alan 2017 ve 2018 yıllarında elde edilmiştir. Keçi sütü üretiminde ise en yüksek verim ikinci ana kümede yer alan 2018 ve 2019 yıllarına ait olduğu gözlenmiştir.

Keywords

Kümeleme Analizi , koyun , keçi , süt üretimi

References

• Adanacıoğlu, H., Taşkın, T., Kandemir, Ç., & Koşum, N. (2018). Türkiyede keçi yetiştiriciliği ekonomisinin bölgelere göre çok boyutlu ölçekleme analizi ile karşılaştırılması. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 55 (3), 245-253. https://doi.org/10.20289/zfdergi.361268
• Anonim (2007). TR9 Doğu Karadeniz Bölgesi Tarım mastır planı. Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı, Ankara. https://www.tarimorman.gov.tr/uretim/OrganikTarim,Organik_Tarim_Statistikleri.html
• Aydın, M.K., & Keskin, M. (2018). Muğla ilinde küçükbaş hayvan yetiştiriciliğinin yapısal özellikleri. Mediterranean Agricultural Sciences, 31 (3), 317-323. https://doi.org/10.29136/mediterranean.428577
• Behrem, S., Keskin, M., Gül, S., Ünay, E., & Erişek, A. (2022). Effects of age, body region and mineral contents on the fleece characteristics of central Anatolian Merino sheep. Tekstil ve Konfeksiyon, 32 (2), 108-114. https://doi.org/10.32710/tekstilvekonfeksiyon.946761
• Bezdek, J.C. (2022). Elementary cluster analysis: Four basic methods that (usually) work. First Edition. River Publishers. ISBN: 978-8770224253.
• Biçer ,O., Keskin, M., Gül, S., Gündüz, Z., Oflaz, N.Z., & Behrem, S. (2019) Comparison of yield characteristics of Brown and black headed awassi sheep. Mustafa Kemal Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 24 (1), 58-61. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/722826
• Blokdyk, G. (2020). Cluster analysis a complete guide. 2020 Edition. 5STARCoks Publication. Pp 304. ASIN: B084KRPVWC
• Box, G.E.P., Hunter, J.S., & Hunter, W.G. (2005). Statistics for experimenters. design, innovation, and discovery. Second Edition. Wiley interscience. A John Wiley & Sons, Inc., Publication. ISBN-13 978-0471-71813-0.
• Christian, H., Meila, M., Murtagh, M., & Rocci, R. (2016). Hand book of cluster analysis. Taylor and Franchis Group. CRC Press. ISBN: 13:978-1-4665-5189-3.
• Çelik, Ş., Şengül, T., Şengül, Ö., & İnci, H. (2018). Türkiyede illere göre hayvansal ve bitkisel ürünlerin kümeleme analizi ile incelenmesi. Journal of Awareness, 3, 385-398. https://doi.org/10.26809/joa.2018548650
• Dinler, M. (2014). Kümeleme analizi yöntemlerinin hayvancılık verilerinde karşılaştırılmalı olarak incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Bingöl Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Zootekni Anabilim Dalı, 89 s, Bingöl.
• Gevrekçi, Y., Ataç, F.E., Takma, Ç., Akbaş, Y., & Taşkın, T. (2011). Koyunculuk açısından batı illerinin sınıflandırılması. Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 17 (5), 755-760. https://doi.org/10.9775/kvfd.2011.4352
• Garson, G.D. (2014). Cluster analysis: 2014 edition (Statistical associates blue book series 24). Kindle Edition. Statistical Associates Publishers. Pp 232. ASIN:B009442Y1G
• Hinton, P.R., Brownlow, C., McMurray, I., & Cozens, B. (2004). Spss explained. ISBN: 0-233-64259-7. New York 10016.
• Hocquette, J.F., & Gigli, S. (2005). The challenge of quality. In: Hocquette JF, Gigli S (Eds). Indicators of milk and beef quality. EAAP Publication no 112, Wageningen Academic Publishers. Wageningen, Netherland, pp. 13-22.
• Gül, S., Oflaz, N.Z., Keskin, M., & Behrem, S. (2022). Aksaray ilinde koyun yetiştiriciliğinin yapısal özellikleri. Erciyes Tarım ve Hayvan Bilimleri Dergisi, 5 (2), 1-11. https://doi.org/10.55257/ethabd.1112668
• Kandemir, Ç., & Taşkın, T. (2022). Türkiye’de koyun irklarının mevcut durumu ve geleceği: Karadeniz bölgesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 27 (1), 101-112. https://doi.org/10.53433/yyufbed.1064425 Kaps, M., & Lamberson, W.R. (2004). Biostatistics for animal science. CABI Publishing. ISBN 0 85199 820 8. UK.
• Kaymakçı, M., & Taşkın, T. (2008). Türkiye koyunculuğunda melezleme çalışmaları. Hayvansal Üretim, 49 (2), 43-51.
• Keskin, M., Gül, S., Biçer, O., & Gündüz, Z. (2017). Kıl keçisi yetiştiriciliğinin organik üretim bakımından uygunluğu. Türk Tarım- Gıda Bilim ve Teknoloji Dergisi, 5 (13), 1700-1704. https://doi.org/10.24925/turjaf.v5i13.1700-1704.1505
• King, R.S. (2014). Cluster analysis and data mining: An introduction. Kindle Edition. Kindle Publication. Pp. 401. ASIN:B00P87U0EG.
• Lee, M., Lee, S., Park, J., & Seo, S. (2020). Clustering and characterization of the lactation curves of dairy cows using k-medoids clustering algorithm. Animals, 10, 1348-1360.
• Leech, N.L., Barrett K.C., & Morgan, G.A. (2005). Spss for intermediate statistics: Use and preperation. Second ed. Lawrence Erlbaum Associates, Inc. ISBN: 0-8058- 4790-1.
• Mutlukoca, G., & Keskin, M. (2021). Alpin x Şam Keçisi F1 melezi ve saf Şam keçisi oğlaklarında besi performanslarının karşılaştırılması. Journal of Animal Science and Products, 4 (2), 120-126. https://doi.org/10.51970/jasp.947418.
• Ntoumanis, N.A. (2005). Step-by-step guide to spss for sport and exercise studies. Published in the Usa and Canada by routledge inc. ISBN: 0-415-24978-3. (Print Edition) 29 West 35 th Street, New York, NY 10001.
• Özdemir, F.H., Keskin, M. (2018). Kilis ve Gaziantep illerinde yetiştirilen Kilis keçilerinin bazı morfolojik ve fizyolojik özellikler bakımından karşılaştırılması. Mustafa Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 23 (1), 115-123. ISSN:1300-9362. https://dergipark.org.tr/tr/pub/mkuzfd/issue/37413/370694
• Pereira, M.A., El Faro, L., Savegnago, R.P., Costa, E.V., Vercesi, E., Filho, A.E., & Faria, C.U. (2021). Estimates of genetic parameters and cluster analysis of the lactation curve of dairy Gyr cattle. Livestock Science, 244, 1-7.
• Romesburg, H.C. (2004). Cluster analysis for researchers. Lulucom Publication. Pp 340. ISBN-10‏:1411606175. Saunders, M., & Lewis, P. (2009). A research methods for business students. Fifth Edition. ISBN: 978-0-273-71686-0.
• TUİK (2024). Türkiye İstatistik Kurumu. 2002-2024 Yılları Arası Küçükbaş Hayvancılık Verileri. Ankara. https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=tarim-111&dil=1 (Date Accessed: 30.06.2024).
• Tüney Bebek, D., & Keskin, M. (2018). Mersin ilinde koyun yetiştiriciliğinin mevcut durumu bazı verim ve yapısal özellikleri. Mustafa Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 23 (2), 315-323. ISSN:1300-9362. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/606248
• Tüney Bebek, D., & Keskin, M. (2021). Some reproductive, fattening and milk yield traits of South Karaman sheep. Mustafa Kemal Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 26 (1), 1-7. ISSN:1300-9362. https://doi.org/10.37908/ mkutbd.729230
• Yavuz, C., Keskin, M., & Gül, S. (2019) Comparison of some adaptation characteristics of different sheep breeds under Eastern Mediterranean region conditions. Mustafa Kemal Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 24 (2), 140-145. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/793969