HEGEMONİK ERKEKLİK İKTİDARININ HER YERDELİĞİ: KELEBEKLER VE BİZİ HATIRLA

Year 2021, Volume: 8 Issue: 1 - Masculinities - 1, 188 - 204, 17.06.2021

Oktay Kara

https://doi.org/10.17572/mj2021.1.188204

Abstract

Toplumsal cinsiyet rolleri arasındaki bütün ilişkiler, bir iktidar mücadelesi alanına gönderme yapar. Bu iktidar alanı, Foucault’nun da üzerinde durduğu gibi bünyesinde “her yerdelik” özeliği barındırır. Bu bağlamda ataerkil toplumsal yapının erkekliğe verdiği ayrıcalıklar, böyle bir iktidar hegemonyasını erkeklik biçimlerinde toplayarak var eder. Erkeklik biçimlerine karşı mücadele eden bütün toplumsal cinsiyet biçimleri de aslında böyle bir iktidara karşı direnci temsil ederler. Bu çalışmada, çağdaş Fransız felsefesinin en önemli düşünürlerinden biri olarak anılan Michel Foucault’nun iktidar anlayışı çerçevesinde hegemonik erkeklik iktidarının her yerdeliği, Kelebekler (Tolga Karaçelik, 2018) ve Bizi Hatırla (Çağan Irmak, 2018) filmleri üzerinden tartışılmıştır. Çalışmada özelikle toplumsal cinsiyet rollerinin nasıl oluşturulduğu, yeniden üretiminin neye bağlı olduğu ve erkeklik iktidarının nasıl bir yapıya sahip olduğu sorularına, Foucault’nun iktidar anlayışı ve farklı teorik yaklaşımlar ışığında, her iki filmden örneklerle desteklenerek eleştirel bir perspektifte yanıt bulunmaya çalışılmıştır.

Keywords

Toplumsal cinsiyet, erkeklik, hegemonik erkeklik, kelebekler (film), bizi hatırla (film)

References

• Addison C. & Alexander, T. S. (2017, 19 Mayıs). İnsan Cinsiyeti Kadın ve Erkekten İbaret Değilse Ne Olmuş Yani? (S. Kiraz, Çev.). Düşünbil. https://dusunbil.com/insan-cinsiyeti-kadin-ve-erkekten-ibaret-degilse-ne-olmus-yani/ (Erişim tarihi: 6 Aralık 2019).
• Ainsworth, C. (2015). Sex Redefined. Nature, 518(7539), 288-291.
• Akca. B. E. ve Tönel, E. (2011). Erkek(lik) Çalışmalarına Teorik Bir Çerçeve: Feminist Çalışmalardan Hegemonik Erkekliğe. İ. Erdoğan (Der.), içinde, Medyada Hegemonik Erkek(lik) ve Temsil (s. 11-39). İstanbul: Kalkedon.
• Akgündüz, Ö. G. (2013). Foucault’da İktidar ve Beden İlişkisi. Akademik Bakış Dergisi, 38, 1-16.
• Anderson, E. (2005). Orthodox and Inclusive Masculinity: Competing Masculinities among Heterosexual Men in a Feminized Terrain. Sociological Perspectives, 48(3), 337-355.
• Anderson, E. ve McCormack, M. (2018). Inclusive Masculinity Theory: Overview, reflection and refinement. Journal of Gender Studies, 27(5), 547-561.
• Atabek, E. (2006). Kışkırtılmış Erkeklik Bastırılmış Kadınlık. İstanbul: Alkım.
• Atay, T. (2004). Erkeklik En Çok Erkeği Ezer. Toplum ve Bilim, 101, 11-30.
• Beauvoır, S. (1993). Kadın İkinci Cins I: Genç Kızlık Çağı. (7.Baskı.). (B. Onaran, Çev.). İstanbul: Payel.
• Bora, A. (2010). Kadınların Sınıfı Ücretli Ev Emeği ve Kadın Öznelliğinin İnşası (3. Baskı.). İstanbul: İletişim.
• Butler, J. (2019). Cinsiyet Belası: Feminizm ve Kimliğin Altüst Edilmesi (7. Baskı.). (B. Ertür, Çev.). İstanbul: Metis.
• Canpolat, N.(2005). Foucaut. N. Rigel (Der.), içinde, Kadife Karanlık (s.75-115). İstanbul: Su.
• Cohen, D. (1995). Erkek Olmak (Y. Alogan, Çev.). İstanbul: Alan.
• Connell, R. W. (1995/2019). Erkeklikler (N. Konukcu, Çev.). Ankara: Phoenix.
• Connell, R. W. (2001). Masculinities and Men’s Health Bettina Baron ve Helga Kotthoff (Ed.), Gender in Interaction: Perspectives on Femininity and Masculinity in Etnography and Discourse (139-152). Amsterdam ve Philadelphia: John Benjamins.
• Connell, R. W. ve Messerschmidt, J. W. (2005). Hegemonıc Masculinity: Rethinking the Concept. Gender and Society, 19(6), 829-859.
• Connell, R. W. (2016). Toplumsal Cinsiyet ve İktidar (C. Soydemir, Çev.). İstanbul: Ayrıntı. Connell, R. W. & Nascimento M. (2017). Reflecting on twenty years of Masculinities: an interview with Raewyn Connell. Cien Saude Colet, 22(12), 3975-3980.
• Çolak, G. (2019). Toplumdilbilimi: Toplumsal Cinsiyet ve Dil. İstanbul: Bilge Kültür Sanat. Demirel, G. (2016). Toplumsal Cinsiyet Mağduriyetinde Erkek. 1st İnternational Scientific Researches Congress Huma nity and Social Sciences. Madrid, 254-264.
• Elliot, R. (1996). Discourse analysis: exploring action, function and conflict in social texts. Marketing Intelligence & Planning, 14(6), 65.
• Foucault, M. (1999). Bilginin Arkeolojisi (V. Urhan, Çev.). İstanbul: Birey.
• Foucault, M. (2006). Deliliğin Tarihi (M. A. Kılıçbay, Çev.). Ankara: İmge.
• Foucault, M. (2011). Entelektüelin Siyasi İşlevi (3. Basım.). (I. Ergüden, O. Akınbay, F. Keskin, Çev.). İstanbul: Ayrıntı. Foucault, M. (2014a). Özne ve İktidar (I. Ergüden ve O. Akınbay, Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• Foucault, M. (2014b). Sonsuza Giden Dil (I. Ergüden, Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• Foucault, M. (2015). İktidarın Gözü (I. Ergüden, Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• Foucault, M. (2016). Cinselliğin Tarihi (H. U. Tanrıöver, Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• Foucault, M. (2017). Hermenötiğin Kökeni (Ş. Ç. Solmaz, Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• Göç, M. (2020). 20. Yüzyıl Amerikan Edebiyatında Erkekler ve Erkeklikler. Konya: Palet.
• Halberstam, J. (1998) Female Masculinity. Durham ve London: Duke University Press.
• Kandiyoti, D. (2015). Cariyeler, Bacılar, Yurttaşlar Kimlikler ve Toplumsal Dönüşümler (5. Baskı.). İstanbul: Metis. Kepekçi, E. (2012). Hegemonik Erkeklik Eleştirisi ve Feminizm Birlikteliği Mümkün mü? Kadın Araştırmaları Dergisi, 11(2), 59-86.
• Koyuncu, B. & Onur, H. (2004). Hegemonik Erkekliğin Görünmeyen Yüzü: Sosyalizasyon Sürecinde Erkeklik Oluşumları ve Krizleri Üzerine Düşünceler. Toplum ve Bilim, 101, 31-49.
• Lloyd, G. (1996). Erkek Akıl (M. Özcan, Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• Megill, A. (1998). Aşırlığın Peygamberleri (T. Birkan, Çev.). Ankara: Bilim ve Sanat.
• Messerschmidt, J. W. (2019). Hegemonik Erkeklik: Formülasyon Yeniden Formülasyon ve Genişleme (Eleştirel Erkeklik İncelemeleri İnisiyatifi, Çev.). İstanbul: Özyeğin.
• Meral, S. P. (2011). Erkek Hegemonyasının Yeniden Üretimi: Dergi Reklamlarında Hegemonik Erkekliğin Temsili. İ. Erdoğan (Ed.), Medyada Hegemonik Erkek(lik) ve Temsil. İstanbul: Kalkedon.
• Montaigne, M. E. (1997). Denemeler (29. Baskı.). (S. Eyüpoğlu, Çev.). İstanbul: Cem. Özbay, C. (2013). Türkiye’de Hegemonik Erkekliği Aramak. Doğu Batı Düşünce Dergisi, 16 (63), 185-204. Revel, J. (2012). Foucault Sözlüğü (V. Urhan, Çev.). İstanbul: Say.
• Sancar, S. (2013). Erkeklik: İmkânsız İktidar: Ailede, Piyasada ve Sokakta Erkekler. İstanbul: Metis.
• Savran, A. G. (2013). Beden Emek Tarih Diyalektik Bir Feminizm İçin. İstanbul: Kanal.
• Selek, P. (2010). Sürüne Sürüne Erkek Olmak. İstanbul: İletişim.
• Sözen, E. (2017). Söylem: Belirsizlik, Mübadele, Bilgi/Güç ve Refleksivite. İstanbul: İnkılap.
• Ulusay, N. (2004). Günümüz Türk Sinemasında “Erkek Filmleri”nin yükselişi ve Erkeklik Krizi. Toplum ve Bilim, 101, 144-161.
• Yücel, V. (2014). Kahramanın Yolculuğu: Mitik Erkeklik ve Suç Draması. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi.