Türkiye’de BT Denetimi: Mevcut Durum Analizi

Year 2025, Volume: 7 Issue: 1, 1 - 20, 30.06.2025

Mehmet Yıldız , Erhan Gümüş

https://doi.org/10.57082/mpsr.1578056

Abstract

Türkiye, son yıllarda teknoloji alanında, özellikle de bilgi teknolojileri (BT) alanında hızlı bir büyüme yaşamaktadır. Bu büyümeyle birlikte BT sistemlerinin etkin ve verimli yönetilmesi ihtiyacı ortaya çıkmış ve Türkiye'de BT denetimi önem kazanmıştır. İşletmeler ve kuruluşlar, operasyonlarını desteklemek için teknolojiye giderek daha fazla güvendikçe, BT sistemlerinin güvenilirliğini, güvenliğini ve etkinliğini değerlendirme ve sağlama ihtiyacı çok önemli hale gelmiştir. BT denetimi aynı zamanda kuruluşların düzenleyici gerekliliklere uymasına ve hassas verileri siber tehditlere karşı korumasına yardımcı olarak Türkiye'nin dijital ekonomisinin genel istikrarına ve büyümesine katkıda bulunur. Türkiye'de Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK), ulusal ve uluslararası standartlara uygunluğun sağlanması amacıyla BT denetim uygulamalarının ve düzenlemelerinin gözetiminde önemli bir rol oynamaktadır. Türkiye'de BT denetimi konusuna ilişkin çeşitli bakış açıları mevcuttur; bazı paydaşlar daha güçlü düzenleyici gözetim ve uygulama mekanizmalarına duyulan ihtiyacı vurgularken, diğerleri kamu ve özel sektör kuruluşları arasında daha fazla iş birliği yapılmasını savunmaktadır. Mevzuata uygunluk ile inovasyon arasında doğru dengenin nasıl kurulacağı konusundaki tartışma, Türkiye'de BT denetiminin geleceğini şekillendirmeye devam etmektedir. Çalışmanın amacı Türkiye’deki düzenleyici kurumların BT denetimi üzerindeki etkisi ve bu düzenlemelerin işlevselliği üzerine bilgi vermektir. Sonuç olarak Türkiye’de BT denetiminin gelişiminin, yasal düzenlemeler, ulusal ve uluslararası standartlar ve kurumsal yapılanmalarla şekillendiği BT denetimlerinin, kurumların güvenlik ve etkinliklerini sağlamak için kritik bir öneme sahiptir.

Keywords

Bilgi Teknolojileri, Denetim, Türkiye'de Denetim

References

• Ağdeniz, Ş. (2024). Güvenilir Yapay Zeka ve İç Denetim. Denetişim (29), 112-126.
• Akçakanat, Ö., Özdemir, O., & Mazak, M. (2021). İşletmelerde Siber Güvenlik Riskleri ve Bilgi Teknolojileri Denetimi: Bankaların Siber Güvenlik Uygulamalarının İncelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Uygulamalı Bilimler Dergisi, 5(2), 246-270.
• Arslan, B., & Ozturan, M. (2011). The Path To İnformation Technology Business Value: Case Of Turkey. Technology and Investment, 2(1), 52-63.
• Aslıyüksek, M. K. (2016). Bilgi Teknolojileri ve Dijitalleşmenin Türkiye’de Bilgi Bilim Literatürüne Yansıması: Bilgi Dünyası Dergisi Örneği (2000-2014). Bilgi Dünyası, 17(1), 87-103.
• Bağdat, A., Yılmaz, A., & Gürler, G. (2024). Dergi Park’taki İç Denetim Konusundaki Çalışmaların Literatür İncelemesi ve Bilgi Teknolojilerinin Yeri. Denetişim (31), 224-235
• Biçimveren, L. (2024). Bilgi ve İletişim Teknolojilerinin Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi: G7 Ülkeleri Örneği. Yönetim, Ekonomi ve Finans Araştırmaları Dergisi, 1(1), 43-55.
• Burns, M. B., & Igou, A. (2019). “Alexa, Write an Audit Opinion”: Adopting Intelligent Virtual Assistants In Accounting Workplaces. Journal Of Emerging Technologies In Accounting, 16(1), 81-92.
• Büyükarıkan, U. (2021). Muhasebe Bilgi Sisteminde Kullanılan Yeni Bilgi Teknolojileri ve Bu Teknolojilerin Rolü. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), 15-25.
• Çakalı, K. R., & Baloğlu, G. (2022). Bilgi Teknolojileri Yönetişiminin Denetimi. Denetim ve Güvence Hizmetleri Dergisi, 2(1), 1-13.
• Erhan, D. U. (2009). Bddk Tebliği Çerçevesinde “Bilgi Sistemleri Denetimi” Kavramının İrdelenmesi ve Güncel Gelişmeler. Muhasebe ve Denetime Bakış, (27), 91-110.
• Eroğlu, Ş., & Çakmak, T. (2016). Enterprise İnformation Systems Within The Context Of İnformation Security: A Risk Assessment For A Health Organization İn Turkey. Procedia Computer Science, 100, 979-986.
• Gök, M. (2015). Türkiye’de Kamu İç Denetim Sistemi: Yapı ve Performans Açısından Bir Değerlendirme. Journal Of Management And Economics Research, 13(3), 482-502.
• Görmen, M., & Korkmaz, G. (2022). Kurumsal Sürdürülebilirlik İçin Sürdürülebilir İç Denetim: Geleceğin İç Denetim Fonksiyonu. Denetişim, (25), 94-115.
• Güneş, F., Kızıldeniz, S., Selçuk, S., Suna, B., & Coşkun, S. (2013). Bilgi Teknolojileri Denetimi ve COBIT’in Sektörel Uygulanabilirliği. Akdeniz Üniversitesi Akademik Bilişim Konferansı, 28, 2016.
• Gürkan, M. F. (2013). Düzenleyici ve Denetleyici Kurum Olarak Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu BTK. İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 4(2), 333-356.
• Güvemli, B., Sanlı, N., Toraman, C., & Yaz, D. A. (2016). The Evolution Of The Auditing Profession İn Turkey: The Union Of Chambers Of CPA’s And Sworn-In CPA’s (TURMOB) History And Background. Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi, (11), 5-48.
• Hacirüstemoğlu, R. (2009). Türkiye'de Muhasebe Eğ İtimi İçin On Yıllık Hedefler. World Of Accounting Science, 11(3).
• Hacisüleymanoğlu, E. (2010). Bilgi Teknolojileri Yönetişim Yöntemleri ve COBIT ile Ulusal Bir Bankada Uygulaması (Master's Thesis, Fen Bilimleri Enstitüsü).
• Henderson III, D. L., Davis, J. M., & Lapke, M. S. (2013). The Effect Of İnternal Auditors' İnformation Technology Knowledge On İntegrated İnternal Audits. International Business Research, 6(4), 147.
• Kaban, İ., & Arslan, M. C. (2016). Bilgi Teknolojileri Destekli Denetim Uygulamaları Kapsamında Zimmet Hilelerinin Ortaya Çıkarılması; Bankacılık Sektöründe Bir Uygulama. Ege Akademik Bakış, 16(3), 415-424.
• Kayrak, M. (2012). Bilgi Kriterleri Çerçevesinde Bilişim Teknolojileri Denetimi. Sayıştay Dergisi, (87), 143-167.
• Kesik, A. (2005). 5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi Ve Kontrol Kanunu Bağlamında Ve AB Sürecinde Türk Kamu İç Mali Kontrol Sistemi. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (9), 94-114.
• Kpmg. (2017). BT Denetim Standartları ve Uygulamaları https://assets.kpmg.com/content/dam/kpmg/tr/pdf/2018/05/bt-denetim-standartlari-ve-uygulamalari.pdfn (Erişim tarihi: 20.12.2024).
• Koç, S., Şeker, S., & Şeker, F. (2019). Bilişim Teknolojileri (Bt) Denetiminde Bilgi Güvenliği İle İlgili Uluslararası Standartlar Ve Türkiye'deki Uyum Çabalarının İncelenmesi. Uluslararası Muhasebe ve Finans Araştırmaları Dergisi, 1(2), 121-139.
• Koloğlu, İ. (2023). Uluslararası İç Denetim Standartları Açısından Türk Bankacılık Sisteminin İncelenmesi: Bir Kamu Bankası Örneği. Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, 6(2), 504-523.
• Kömürcüler, E., & Özçağ, M. (2015). Bir Regülasyon Kurumu Olarak Yargı Organı: Anayasa Mahkemesi ve Danıştay Kararlarında Devletin Düzenleyici Rolü. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 22(1), 83-97.
• Memiş, M., & Tüm, K. (2015). Sürekli Denetim Süreci ve İç Denetim İle İlişkisi. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi (37), 145-162.
• Memisoglu, S. P. (2007). The Supervision Of İnformation Technology Classrooms İn Turkey: A Nationwide Survey. Australasian Journal Of Educational Technology, 23(4).
• Menderes Altın, A. (2022). Düzenleyici ve Denetleyici Kurumların Bağımsızlık Düzeylerinin Belirlenmesine Yönelik Bir Analiz (Master's Thesis, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi).
• Mustapha, M., & Lai, S. J. (2017). Information Technology İn Audit Processes: An Empirical Evidence From Malaysian Audit Firms. International Review Of Management And Marketing, 7(2), 53-59.
• Nabi, K. (2022). Bilgi Teknolojileri Uygulama Kontrollerinin Denetim Kanıtının Kalitesine Etkisi: Bir Uygulama Örneği. Muhasebe Enstitüsü Dergisi, (66), 65-77.
• O’Leary, D. E. (2009). The Impact Of Gartner’s Maturity Curve, Adoption Curve, Strategic Technologies On Information Systems Research, With Applications To Artificial Intelligence, ERP, BPM, And RFID. Journal Of Emerging Technologies In Accounting, 6(1), 45-66.
• Önce, S., & İşgüden, B. (2012). İç Denetim Faaliyetinin Gelişen ve Değişen Bilgi Teknolojileri Ortami Açisindan Değerlendirilmesi: İmkb–100 Örneği. Journal of Management and Economics Research, 10(17), 38-70.
• Özcan Bilgin, B. (2016). Bilgi Teknolojileri Denetimi ve Bir Uygulama (Master's Thesis, Sosyal Bilimler Enstitüsü).
• Saban, M., & Efeoğlu, Z. (2012). An Examination Of The Effects Of İnformation Technology On Managerial Accounting İn The Turkish İron And Steel Industry. International Journal Of Business And Social Science, 3(12), 105-117.
• Steinbart, P. J., Raschke, R. L., Gal, G., & Dilla, W. N. (2012). The Relationship Between İnternal Audit And İnformation Security: An Exploratory İnvestigation. International Journal Of Accounting Information Systems, 13(3), 228-243.
• Steinbart, P. J., Raschke, R. L., Gal, G., & Dilla, W. N. (2018). The İnfluence Of A Good Relationship Between The İnternal Audit And İnformation Security Functions On İnformation Security Outcomes. Accounting, Organizations And Society, 71, 15-29.
• Supriadi, T., Mulyani, S., Soepardi, E. M., & Farida, I. (2019). Influence Of Auditor Competency İn Using Information Technology On The Success Of E-Audit System Implementation. EURASIA Journal Of Mathematics, Science And Technology Education, 15(10).
• Saylam, A. (2024). Kamu Yönetiminde Bilgi ve İletişim Teknolojileri (Bit) Destekli Ortak Yapım Çalışmalarının Bibliyometrik Analizi. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(37), 221-251.
• Şentürk, Ö. (2023). İç Denetim Faaliyetlerinde Yapay Zekadan Beklentiler: Chatgpt Uygulaması Örneği. TIDE Academıa Research, 4(2), 51-82.
• Tağtekin, T, & Yaslıdağ, B. H. (2020). Bankalarda İç Denetim Aşamasında Bilgi Teknolojilerinin Önemi, Kullanım Alanları ve Kapsamı. Kırklareli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2), 292-305.
• The Institute of Internal Auditors (2024), “Uluslararası İç Denetim Standartları https://www.theiia.org/en/standards/2024-standards/global-internal-audit-standards/(Erişim tarihi: 20.12.2024).
• Tiberius, V., & Hirth, S. (2019). Impacts Of Digitization on Auditing: A Delphi Study For Germany. Journal Of International Accounting, Auditing and Taxation, 37, 100288.
• Tokmar, E (2019). Türkiye’de Bağımsız Denetim Uygulamaları: Tekstil Sektörü Örneği, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Gelişim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul
• Tunç, A., Belli, A., & Aydoğdu, Y. (2017). Dijitalleşen Kamu Hizmetleri Açısından Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Değerlendirilmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(Kayfor 15 Özel Sayısı), 1921-1931.
• Tufan, M., & Görün, M. (2013). Türkiye’deki Kamu İç Denetim Sisteminin Uluslararası İç Denetim Standartları Çerçevesinde İncelenmesi. Sayıştay Dergisi (89), 115-135.
• Türkiye İç Denetim Enstitüsü (2024), “Uluslararası İç Denetim Mesleki Uygulama Standartları https://www.tide.org.tr/page/28/Standartlar (Erişim Tarihi: 21.12.2024).
• Venkatraman, N., Henderson, J. C., & Oldach, S. (1993). Continuous Strategic Alignment: Exploiting Information Technology Capabilities for Competitive Success. European Management Journal, 11(2), 139-149.
• Weber, G. (2008, January). A Platform-Independent Approach for Auditing Information Systems. In Second Australasian Workshop on Health Data and Knowledge Management (HDKM 2008). Wollongong, NSW, Australia (Vol. 80, Pp. 65-73).
• Yorgancıoğlu, E., & Demircan, Y. T. (2023). Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu Tarafından Toplanan İnternet Trafik Verilerinin Kişisel Verilerin Korunması Hakkı Bağlamında Değerlendirilmesi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(48), 1189-1215.
• Yurdagül, Ö., & Kahraman, Y. (2014). The Submissions On Information Technology Auditing And Auditing Profession For Public Organizations İn Turkey. In Global Interdıscıplınary Busıness-Economıcs Advancement Conference (Gıba) Conference Proceedıngs (P. 834).
• Zencirkıran, S. (2015). Uluslararası Muhasebe ve Denetim Standartlarının Ulusal Düzeydeki Mevzuat ile İlişkisi: Türkiye Örneği. Sayıştay Dergisi (98), 61-74.