Sağlık Bilimleri Fakültesi Öğrencilerinin Besin Satın Alma Davranışları ile Sürdürülebilir Beslenme Bilgi Seviyeleri Arasındaki İlişki

Year 2025, Volume: 7 Issue: 2, 203 - 222, 31.07.2025

Goncagül Ulcay Mustafa Anıl Erbağcı

Abstract

Bu çalışmanın amacı, Hasan Kalyoncu Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi öğrencilerinin sürdürülebilir beslenme bilgi düzeyleri ile besin satın alma davranışları arasındaki ilişkiyi incelemektir. Araştırma 21.11.2024 - 02.12.2024 tarihleri arasında Hasan Kalyoncu Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi’nde 199 (%83,2) kadın ve 40 (%16,7) erkek olmak üzere toplam 239 gönüllü öğrenciye uygulanmıştır. Bu sayının 97’si (%40,6) Beslenme ve Diyetetik, 82’si (%34,3) Hemşirelik ve 60’ı (%25,1) ise Fizyoterapi ve Rehabilitasyon bölümü öğrencilerinden oluşmaktadır. Anket formu ile öğrencilerin genel bilgileri, besin satın alma alışkanlıkları ve sürdürülebilir beslenmeye ilişkin bilgi düzeyleri belirlenmiştir. Sürdürülebilir Beslenmeye Yönelik Davranış Ölçeği (SBYDÖ) ve Besin Satın Alma Davranışları Ölçeği (BSADÖ) uygulanmıştır. Öğrencilerin %51,6’sı sürdürülebilir beslenme kavramını daha önceden duyduğu saptanmıştır. Cinsiyetlere göre sürdürülebilir beslenmeye yönelik davranış ölçeği puanları karşılaştırıldığında, erkeklerin toplam puanı 82,9±20,6, kadınların ise 95,6±18,6 olarak bulunmuştur (p<0,001). Sürdürülebilir beslenmeye yönelik davranış ölçeğinin toplam puanı incelendiğinde de Beslenme ve Diyetetik bölümünün (96,5±17,3 puan) diğer bölümlere göre (Hemşirelik:92,2±21,9 puan; FTR 90,2±18,9 puan) daha yüksek olduğu saptanmıştır (p>0,05). Beslenme ve Diyetetik bölümü öğrencilerinde, sürdürülebilir beslenmeye yönelik davranış ile besin satın alma davranışları toplam puanları arasında pozitif ve güçlü bir ilişki olduğu belirlenmiştir (r=0,623, p<0,001). Sürdürülebilir beslenmeye yönelik davranışın besin satın alımı üzerine pozitif ve anlamlı ilişkiler gösterdiği belirlenmiştir (r=0,715, p<0,001).

Keywords

sürdürülebilir beslenme bilgisi, besin satın alma davranışı, sürdürülebilir besin

Relationship Between Food Purchasing Behaviors of Health Sciences Faculty Students and Their Sustainable Nutrition Knowledge Levels

Abstract

The aim of this study was to examine the relationship between sustainable nutrition knowledge levels and food purchasing behaviors among students of the Faculty of Health Sciences at Hasan Kalyoncu University. Conducted between November 21 and December 2, 2024, the study included 239 voluntary students (199 women [83.2%], 40 men [16.7%]). Of these, 97 (40.6%) were from the Nutrition and Dietetics, 82 (34.3%) from Nursing, and 60 (25.1%) from Physiotherapy and Rehabilitation departments. A questionnaire assessed students’ demographics, food purchasing habits, and knowledge on sustainable nutrition. Additionally, the Sustainable Nutrition Behavior Scale (SNBS) and Food Purchasing Behavior Scale (FPBS) were administered. Overall, 51.6% of participants had previously heard of sustainable nutrition. When SNBS scores were compared by gender, males scored 82.9±20.6, and females 95.6±18.6 (p<0.001). By department, Nutrition and Dietetics students had higher SNBS scores (96.5±17.3) than Nursing (92.2±21.9) and Physiotherapy (90.2±18.9) students, though this difference was not statistically significant (p>0.05). A strong positive correlation was found between SNBS and FPBS scores among Nutrition and Dietetics students (r=0.623, p<0.001). Additionally, sustainable nutrition behavior was positively and significantly associated with food purchasing behavior across the sample (r=0.715, p<0.001)

Keywords

sustainable nutrition knowledge, food purchasing behavior, sustainable food

References

• Abrahamse, W. (2020) How to Effectively Encourage Sustainable Food Choices: A Mini-Review of Available Evidence. Front. Psychol. 11:589674. doi: 10.3389/fpsyg.2020.589674
• Agyemang, P., Kwofie, E. M., Baum, J. I., Wang, D. (2024). Insights from consumers' exposure to environmental nutrition information on a dashboard for improving sustainable healthy food choices. Cleaner and Responsible Consumption, 16 https://doi.org/10.1016/j.clrc.2024.100241.
• Akay, G. (2020). Sürdürülebilir Beslenme ve Çevre İlişkisi Hakkında Sağlık Alanında Öğrenim Gören Üniversite Öğrencilerinin Bilgi Düzeylerinin Değerlendirilmesi. (Yüksek Lisans Tezi) Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya.
• Arrazat, L., Nicklaus, S., de Lauzon-Guillain, B., ve Marty, L. (2024). Behavioural determinants of healthy and environmentally friendly diets in French university students. Appetite, 200, 107532. https://doi.org/10.1016/j.appet.2024.107532)
• Arslan, N. ve Alataş, H. (2023). The relationship between sustainable nutrition and healthy food choice: a cross-sectional study. Eur Res J, 9(2), 192-199. .https://doi.org/10.18621/eurj.1226567
• Atar, A. (2021). Kurumsal Şirket Çalışanlarının Sürdürülebilir Beslenme Hakkındaki Bilgi, Tutum ve Davranışlarının Değerlendirilmesi. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Medipol Üniversitesi, İstanbul.
• Ateş, H. (2018). Fen Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Sürdürülebilir Tüketim Davranışlarının ve Bilgi Düzeylerinin Araştırılması. Journal of Uludag University Faculty of Education, 31(2), 507-531. https://doi.org/10.19171/uefad.505608
• Ayaz, N. (2022). Hasan Kalyoncu Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Öğrencilerinin Besin Seçimlerini Etkileyen Etmenler ile Beden Kütle İndeksleri Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Hasan Kalyoncu Üniversitesi, Gaziantep.
• Babacık, M. (2023). Üniversite Öğrencilerinin Sürdürülebilir Beslenmeye Yönelik Bilgi ve Tutumlarının Saptanması. (Yüksek Lisans Tezi) Trakya Üniversitesi, Edirne.
• Barrera-Verdugo, G. ve Duran-Sandoval, D. (2024). Influence of moral reasoning and environmental concern on sustainable food consumption behaviors: A gender comparison among university students. Cleaner Waste Systems, 9, 100164. https://doi.org/10.1016/j.clwas.2024.100164
• Chard, E., Bergstad, C. J., Steentjes, K,, Poortinga, W., ve Demski, C. (2024) Gender and cross-country differences in the determinants of sustainable diet intentions: a multigroup analysis of the UK, China, Sweden, and Brazil. Front. Psychol. 15, 1355969. doi: 10.3389/fpsyg.2024.1355969
• Dayı, T., Özgören, M., ve Öniz, A. (2023). Geleceğin Sağlık Profesyonellerinin Sürdürülebilir Yaşam Bilgi ve Uygulama Düzeyleri Arasındaki İlişkinin Değerlendirilmesi: Bir Üniversite Örneği. IGUSABDER, 20, 479-492. doi: https://doi.org/10.38079/igusabder.1202873
• Deli, A. (2024). Erciyes Üniversitesi Personel Yemekhanesinden Yararlanan Bireylerin Sürdürülebilir Beslenme Davranışları ve Akdeniz Diyetine Uyumunun Saptanması. (Yüksek Lisans Tezi) Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
• Engin, Ş. ve Sevim, Y. (2022). Lisans Öğrencilerinin Sürdürülebilir Beslenme Hakkındaki Davranışları ve Bilgi Düzeyleri ile Besin Tercihleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Tek Merkezli Çalışma. European Journal of Science and Technology, (38), 259-269. doi: 10.31590/ejosat.1109521
• Ersoy, N. (2023). A cross‑section from the consumer perspective on sustainable nutrition: consumer awareness and motivation status. Environmental Science and Pollution Research 30, 76712–76717. https://doi.org/10.1007/s11356-023-27854-w
• FAO ve WHO (2019). Sustainable healthy diets – Guiding principles, Food and Agriculture Organization of The United Nations World Health Organızatıon
• Feraco, A., Armani, A., Amoah, I., Guseva, E., Camajani, E., Gorini, S., Strollo, R., Padua, E., Caprio, M. ve Lombardo, M. (2024). Assessing gender differences in food preferences and physical activity: a population-based survey, Front. Nutr. 11, 1348456. doi: 10.3389/fnut.2024.1348456
• García-González, Á., Achón, M., Carretero Krug, A., Varela-Moreiras, G., & Alonso-Aperte, E. (2020). Food Sustainability Knowledge and Attitudes in the Spanish Adult Population: A Cross-Sectional Study. Nutrients, 12(10), 3154. https://doi.org/10.3390/nu12103154
• Garipoğlu, G., Meral Koç, B., ve Özlü, T. (2023). Behaviors scale towards sustainable nutrition: development and validity-reliability analysis. Nutrition & Food Science, 53(8), 1332-1343. doi: 10.1108/NFS-09-2022-0335.
• Gülsöz, S. (2017). Yirmi Yaş ve Üzeri Bireylerin Sürdürülebilir Beslenme Konusundaki Bilgi Düzeylerinin ve Uygulamalarının Değerlendirilmesi. (Yüksek Lisans Tezi) Başkent Üniversitesi, Ankara.
• Hartmann,, C., Lazzarini, G., Funk, A. ve Siegrist, M. (2021). Measuring consumers' knowledge of the environmental impact of foods. Appetite, 167, 105622. https://doi.org/10.1016/j.appet.2021.105622
• Haznedar, N. K., ve Aktaş, N. (2022). Sürdürülebilir beslenme ve gıda güvencesinin sağlanmasında gıda ve beslenme okuryazarlığının gerekliliği. Turkiye Klinikleri Nutrition and Dietetics-Special Topics, 8(4), 17-25.
• Kayak, S. (2023). Aile Sağlığı Merkezi Çalışanlarının Sürdürülebilir Beslenme Hakkında Bilgi, Tutum, Davranışlarının ve Diyet Kalitelerinin Değerlendirilmesi: Kırklareli İl Merkezi Örneği. (Yüksek Lisans Tezi) Trakya Üniversitesi, Edirne.
• Kırklıer, S. (2024). Üniversite Öğrencilerinin Genetiği Değiştirilmiş Organizmalara Bakış Açısının ve Sürdürülebilir Beslenme Davranışlarının Antropometrik Ölçümlere Etkisi. (Yüksek Lisans Tezi) Mardin Artuklu Üniversitesi, Mardin.
• Mann, D., Thornton, L., Crawford, D., ve Ball, K. (2018). Australian consumers' views towards an environmentally sustainable eating pattern. Public health nutrition, 21(14), 2714–2722. https://doi.org/10.1017/S1368980018001192
• McDermott, J,. ve Wyatt, A.J. (2017). The role of pulses in sustainable and healthy food systems. Annals of the New York Academy of Sciences. 1392, 30-42. https://doi.org/10.1111/nyas.13319
• Modlinska, K., Adamczyk, D., Maison, D., ve Pisula, W. (2020). Gender Differences in Attitudes to Vegans/Vegetarians and Their Food Preferences, and Their Implications for Promoting Sustainable Dietary Patterns–A Systematic Review. Sustainability, 12(16), 6292. https://doi.org/10.3390/su12166292
• Onyenweaku, E., Fila, W., Akpanukoh, A., Kalu, M., Kamgain, A.T., ve Kesa, K. (2023). The role of nutrition knowledge in dietary adjustments during COVID-19 pandemic. Heliyon 9, e15044. https://doi.org/10.1016/j.heliyon.2023.e15044
• Özenoğlu, A., Yalnız, T., ve Uzdil, Z. (2018). Sağlık Eğitiminin Beslenme Alışkanlıkları ve Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Üzerine Etkisi. ACU Sağlık Bilimleri Dergisi, 9(3), 234-242. https://doi.org/10.31067/0.2018.20
• Özüpek, G., Arslan, M. (2021). Examination Of The Relationship Between Sustainable Nutritional Behaviors With Nutritional Knowledge Level And Body Mass Index. Gevher Nesıbe Journal Of Medıcal & Health Scıence, 6(14), 68-79 http://dx.doi.org/10.46648/gnj.266
• Pınarlı Falakacılar, Ç., ve Yücecan, S. (2024). The Impact of Sustainability Courses: Are They Effective in Improving Diet Quality and Anthropometric Indices?. Nutrients, 16(11), 1700. https://doi.org/10.3390/nu16111700
• Schulz, P., Nicolai, S., Tomczyk, S., Schmidt, S., Franikowski, P., ve Stoll-Kleemann, S. (2024). Gender and Socioeconomic Influences on Ten Pro-Environmental Behavior Intentions: A German Comparative Study. Sustainability, 16(7), 2816. https://doi.org/10.3390/su16072816
• Şahin Bayram, S., ve Kızıltan, G. (2024). Sürdürülebilir Beslenme Bilgi ve Tutum Anketi’nin Türkçeye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Turkiye Klinikleri J Health Sci.., 9(3), 427-35. doi: 10.5336/healthsci.2024-102620
• Şahin, D. (2024). Cinsiyetin Sürdürülebilir Tüketici Davranışı Üzerindeki Rolü: Üniversite Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma. Beykoz Akademi Dergisi; 12(1), 58-74. DOI: 10.14514/beykozad.1342719
• Şanlıer, N., ve Karakuş, S. (2010) Evaluation of food purchasing behaviour of consumers from supermarkets. British Food Journal, 112(2), 140-150. https://doi.org/10.1108/00070701011018824
• Tari Selcuk, K., Atan, R. M., Arslan, S., ve Sahin, N. (2023). Is food insecurity related to sustainable and healthy eating behaviors?. Environmental science and pollution research international, 30(29), 74280–74289. https://doi.org/10.1007/s11356-023-27694-8
• Torabian-Riasati, S., Lippman, S.R., Nisnevich, Y. ve Plunkett, S.W. (2017). Food Sustainability Knowledge and Its Relationship with Dietary Habits of College Students. Austin J Nutri Food Sci, 5(2), 1089.
• Ünal Özen, G. (2019). Diyetisyen ve Diyetisyen Adaylarının Sürdürülebilir Beslenme Konusundaki Bilgi ve Tutumlarının Değerlendirilmesi. (Yüksek Lisans Tezi) Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Von Koerber, K., Bader, N., & Leitzmann, C. (2017). Wholesome Nutrition: an example for a sustainable diet. Proceedings of the Nutrition Society, 76(1), 34–41. doi:10.1017/S0029665116000616
• Yolcuoğlu, İ. Z., ve Kızıltan, G. (2021). Beslenme Eğitiminin Diyet Kalitesi, Sürdürülebilir Beslenme ve Yeme Davranışları Üzerine Etkisi. Başkent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 6(1), 77-90.
• Żakowska-Biemans, S., Pieniak, Z., Kostyra, E., ve Gutkowska, K. (2019). Searching for a Measure Integrating Sustainable and Healthy Eating Behaviors. Nutrients, 11(1), 95. https://doi.org/10.3390/nu11010095