KAPİTALİST ÜRETİM TARZI VE İŞ KAZALARI

Year 2011, Volume: 11 Issue: 40, 11 - 25, 01.05.2011

Elif Altıntaş

Abstract

İş kazaları söz konusu olduğunda, iş kazası tanımı en fazla üzerinde hemfikir olunan, en az tartışmalı başlık olarak karşımıza çıkmaktadır. İş kazalarının kaçınılmaz bir biçimde üretim süreciyle ilişkili oluşu, işçinin, sermaye sahibinin, üretim araçlarının ve metanın; bunlardan en az birinin kazadan etkilenmiş olması iş kazası denildiğinde ortak bir algının da oluşmasını sağlar. Uluslararası Çalışma Örgütü ILO iş kazalarını “Yaralanmalara, ölümlere, üretim kayıplarına ve zararlarına yol açan planlanmayan olaylar” olarak tanımlanmaktadır 1 . Ülkemizde ise iş kazası tanımı 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu 13. maddesi uyarınca “Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada; İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle veya görevi nedeniyle, sigortalı kendi adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş veya çalışma konusu nedeniyle işyeri dışında; bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının, görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda; emziren kadın sigortalının, çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda; sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında, meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen özüre uğratan olaydır” şeklinde yapılmaktadır

References

• Günal Ş. Avrupa Birliği Üyelik Sürecinde Merkezi Ve Doğu Avrupa Ülkeleri Ve Türkiye’de Özelleştirme Uygulamaları. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. 2006. Ankara.
• Tandırcıoğlu H. Geçiş Ekonomilerinden Özelleştirme. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2002; 4(3):198-226.
• Güzelsarı S. Küresel Kapitalizm ve Devletin Dönüşümü: Türkiye’de Mali ve İdari Yeniden Yapılanma. Sosyal Araştırmalar Vakfı. 2008. İstanbul.
• Boratav K. “Ülkemizde ve Dünyada Yaşanan Özelleştirmelerin Genel Bir Değerlendirilmesi”. Türkiye’de Özelleştirme Gerçeği Sempozyumu-3. TMMOB. Şubat 2010. Açıklamalar
• TUSİAD. Türkiye’de Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği: Sorunlar, Öncelikler ve Çözüm Önerileri. Yayın No: TÜSİAD-T/2008-07/468. 2008. İstanbul.
• Mütevellioğlu N. Türkiye’de Çalışma Sürelerinin Uzaması ve Ölümlü İş Kazalarında Artış. Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi. 2009;32:8-14.
• SGK 2010 İstatistik Yıllığı. http://www.sgk.gov.tr - (Erişim Tarihi: 2 Ocak 2012).
• Etimaden İşletmeleri. Özelleştirme Yüksek Kurulu Kararları. http://www.etimaden.gov.tr/tr/ mevzuat/3.7.%C3%96ZELLE%C5%9ET%C4% B0RME%20Y%C3%9CKSEK%20KURULU%20 KARARLARI.pdf (erişim tarihi: 05/01/2012)
• Devlet Planlama Teşkilatı. Madencilik Özel İhtisas Komisyonu Raporu. Dokuzuncu Kalkınma Planı 2007
• T.C. Başbakanlık-Devlet Planlama Teşkilatı. Yayın No: DPT:2739-ÖİK:690. 2007. Ankara.
• Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı. Çalışma Hayatı İstatistikleri 2010. Genel Yayın No: 167. 2011. Ankara.
• Türk Mimar ve Mühendisleri Birliği (TMMOB) Maden Mühendisleri Odasının Basın Açıklaması. http://www.tmmob.org.tr/genel/bizden_detay. php?kod=7829&tipi=9
• Etiler N, Çolak B, Biçer Ü, Barut N. Fatal occupational injuries among workers in Kocaeli, Turkey, 1990-1999. Int J Occup Environ Health, ;10:67-74.
• Ulaştırma Bakanlığı Karayolları Genel Müdürlüğü. Mali Performans Programı (Nihai). (http://www.kgm.gov.tr/SiteCollection Documents/KGMdocuments/Kurumsal/ PerformansProgrami/11performans.pdf) (Erişim Tarihi: 3 ocak 2012)
• *Bu benzetme, F. Ercan’dan alınmıştır. (Bkz. “Neo-liberal Orman Yasalarından Kapitalizmin Küresel Kurumsallaşma Sürecine Geçiş: Yapısal Reformlar-I”, İktisat Dergisi, ;435:3-9.) Açıklamalar: İş Kazası Sıklığı (yüzde) = (Bir yıl içinde gerçekleşen iş kazası sayısı / Aynı yıldaki işçi sayısı) x 100 Mortalite hızı (yüzbinde)= (Bir yıl içinde gerçekleşen ölüm sayısı / Aynı yıldaki işçi sayısı) x 100.000 Fatalite hızı (binde) = (Bir yıl içinde gerçekleşen ölüm sayısı / Aynı yıldaki iş kazası sayısı) x 1000.