KAMU ÖRGÜTLENMESİNDE PLANLAMANIN YERİ: TÜRKİYE’DE PLANLAMANIN ÖRGÜTLENMESİNİN KÖKENLERİ VE DÖNÜŞÜMÜ (1960-1980)

Yıl 2015, Sayı: 24, 21 - 42, 31.12.2015

Ali Somel

Öz

Planlama örgütlenmesi, hukuki ilkelere dayanmakla birlikte fiilen toplumun sosyo-ekonomik örgütlenmesi tarafından belirlenmektedir. Hukuken idarenin bütünlüğü ve kamu yararı kavramlarına bağlı olan kamu örgütlenmesi, fiilen sermayenin etkisi altında şekillenir. Bu çalışma, bu hukuki ve fiili durum arasındaki ilişkinin planlama tartışmalarında ve Türkiye’de planlamanın gelişimindeki yerini ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır. Liberal ve Marksist yaklaşımlara göre kapitalizmin gelişiminde planlama örgütlenmesine ilişkin yapılan tartışmalar, sermayenin tekelleşmesinin ve karşısında çıkarılan sosyalizmin, planlama örgütlenmesini fiili olandan hukuki olana doğru dönüştürdüğünü göstermektedir. Bu çerçevede, Türkiye’de planlama örgütlenmesinin hukuki şekillenmesi ve kamu yararı ve idarenin bütünlüğü dayanaklarına tekelci sermayenin fiili etkisi ele alınmaktadır. Buradan hareketle Türkiye’de planlamanın bir kamu örgütlenmesi olarak Planlı Dönem’deki (1960-1980) dönüşümü incelenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Planlama, kalkınma, örgütlenme, kamu yararı, bütünleşme.

Kaynakça

• Afetinan Afet, Devletçilik ilkesi ve Türkiye Cumhuriyetinin Birinci Sanayi Planı 1933, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1972.
• Arrighi Giovanni, Barr Kenneth, Hiseada Shuji, “The Transformation of Businness in Europe”, Chaos and Governance in The Modern World System, (Ed. Giovanni Arrighi – Beverly J. Silver), University of Minnesota, Minneapolis ve Londra, 1999.
• Arslan Onur Ender, “Devlet Planlama Teşkilatı: 1980 Sonrası Dönüşüm”, Amme İdaresi Dergisi, C. 31, S. 1, 1998, s. 103-123.
• Aytür Memduh, Türk Kalkınma Hukuku: Bir Giriş Denemesi, Türkiye ve Ortadoğu Amme İdaresi Enstitüsü, Ankara, 1968.
• Baran Paul, The Political Economy of Growth, Pelican, Londra, 1973.
• Bettelheim Charles, Sosyalist Ekonomiye Geçiş Sorunları, (Çev. Kenan Somer), Bilgi, Ankara, 1973.
• Chenery Hollis B., Turkish Investment and Economic Development, U.S. Foreign Operations Administration, Ankara, 1953.
• Coase Ronald, [1937] (1996), “The Nature of The Firm”, Economica, New Series, C. 4, S. 16, 1996.
• Kamu Örgütlenmesinde Planlamanın Yeri: Türkiye’de Planlamanın Örgütlenmesinin Kökenleri Ve Dönüşümü (1960-1980)
• Ekiz Cengiz, Somel Ali, “Türkiye’de Planlama ve Planlama Anlayışının Değişimi”, Mülkiye, C. 31, S. 256, 2007.
• Günday Metin, İdare Hukuku, İmaj, Ankara, 2004.
• Hayek Friedrich A. Von, Kölelik Yolu, Liberal Düşünce Topluluğu, (Çev. Turhan Feyzioğlu - Yıldıray Arsan) Ankara, 1995.
• IBRD, The Economy of Turkey – An Analysis and Recommendations for a Development Program, Washington D.C., 1951.
• İlhan Tekeli, “Dört Plân Döneminde Bölgesel Politikalar ve Ekonomik Büyümenin Mekansal Farklılaşması”, ODTÜ Gelişme Dergisi, 1981 Özel Sayı, s. 369-391.
• Kansu Günal, Plânlı Yıllar, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2004.
• Kornai János, “Market Socialism Revisited”, Market Socialism: The Current Debate, (Ed. Pranab K. Bardhan – John. E. Roemer), Oxfrod University Press, New York, 1993 s. 42-68.
• Kuruç Bilsay, Belgelerle Türkiye İktisat Politikası I (1929–1932), Ankara Üniversitesi, Ankara, 1988.
• Küçük Yalçın, “Türkiye’de Plânlama Kavramının Gelişimi Üzerine”, ODTÜ Gelişme Dergisi, 1981 Özel Sayı, s. 79-115.
• Lange Oskar, On the Economic Theory of Socialism, The University of Minnesota, Minneapolis, 1956.
• Lenin Vladimir İlyiç, Emperyalizm Kapitalizmin En Yüksek Aşaması, (Çev. Cemal Süreya), Sol, Ankara, 1998.
• Marx Karl, Engels Friedrich, Gotha ve Erfurt Programlarının Eleştirisi, (Çev. Barışta Erdost), Sol, Ankara, 2002.
• Mıhçı Hakan, “Göreli Geri Kalmışlıktan Kurtulma ‘Hamlesi’ ve Türkiye’de Plânlı Kalkınma Deneyimi: 1963-83”, Mülkiye, C. 25, S. 231, 2001, s. 149-196.
• O’Neill John, The Market: Ethics, Knowledge and Politics, Routledge, Londra, 1998.
• Ökçün Gündüz, Türkiye İktisat Kongresi: 1923-İzmir, Sermaye Piyasası Kurulu, Ankara, 1997.
• Özşen Tayfur, Planlama Yönetimi, İçişleri Bakanlığı Araştırma, Planlama ve Koordinasyon Kurulu Başkanlığı, Ankara, 1987.
• Sezen Seriye, Seriye, Devletçilikten Özelleştirmeye Türkiye’de Planlama, Türkiye ve Ortadoğu Amme İdaresi Enstitüsü, Ankara, 1999.
• Somel Ali, “Kalkınma Plancılığının Kökenleri ve Türkiye Deneyimine Eleştirel Bir Bakış”, Memleket Siyaset Yönetim, C. 2, S. 4, 2007.
• Soyak Alkan, Ulusal Planlamadan Uluslarüstüne İktisadi Planlama ve Türkiye Deneyimi, Der, İstanbul, 2004. memleket SiyasetYönetim (MSY), Cilt 10, Sayı 24, Temmuz 2015, s. 21-42.
• Stiglitz Joseph E., “Market Socialism and Neoclassical Economics”, Market Socialism: The Current Debate, (Ed. Pranab K. Bardhan – John. E. Roemer), Oxfrod University Press, New York, 1993, s. 21-41.
• Torun Osman Nuri, “The Establishment and Structure of the State Planning Organization”, Planning in Turkey, (Ed. Selim İlkin - E. İnanç), ODTÜ İdari İlimler Fakültesi, Ankara, 1967.
• Wood Ellen Meiksins, Kapitalizm Demokrasiye Karşı, (Çev. Şahin Artan), İletişim, İstanbul, 2003.
• Yılmaz Aslı, “Kapitalizmde Planlama: Tarihsel Toplumsal Çözümleme”, Amme İdaresi Dergisi, C. 47, S. 3, 2014, s. 43-68.