DEVLETİN YENİDEN YAPILANDIRILMA SÜRECİNİN EMEKLİLİK SİSTEMİNE YANSIMALARI

Yıl 2008, Sayı: 6, 137 - 165, 30.04.2008

Asuman Özgür

Öz

Türkiye’de 1990’ların sonundan itibaren II. Kuşak Yapısal Reformlar çerçevesinde
devlet yeniden yapılandırılmakta ve böylece sosyal devlet formunun yerini
düzenleyici devlet almaktadır. Bu kapsamda, 5510 sayılı “Sosyal Sigortalar ve
Genel Sağlık Sigortası Kanunu (SSGSS)”nun getirdiği yeni yasal düzenlemeler
ile birlikte genelde sosyal güvenlik sisteminde, özelde ise emeklilik sisteminde
önemli bir dönüşüm yaşanmaktadır. Çalışma, yaşanan bu dönüşümün salt
teknik bir mesele olarak algılanmaması gerektiğini vurgulayarak, ekonomisiyaset
ayrımı üzerine bir eleştiri geliştirmeyi amaçlamaktadır. Bu eleştiri,
Dünya Bankası ve IMF gibi uluslararası fi nans kuruluşlarının reform sürecindeki
rollerinin analizi ve sermayenin çıkarlarını temsil eden TÜSİAD ve TİSK’in, emek
kesiminin eleştirilerini dile getiren DİSK, KESK ve TÜRK-İŞ’in sosyal güvenlik
reformuna yaklaşımlarının irdelenmesi yoluyla pekiştirilmeye çalışılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

sosyal güvenlik reformu, emeklilik sisteminin dönüşümü, II. Kuşak Yapısal Reformlar, düzenleyici devlet, ekonomi-siyaset ayrımı, emek-sermaye ilişkisi

Kaynakça

• Alper, Yusuf, Selahattin İmrohoroğlu ve Serdar Sayan, Türk Emeklilik Sisteminde Reform Mevcut Durum ve Alternatif Stratejiler, TÜSİAD, İstanbul, 2004.
• Ataay, Faruk, Neoliberalizm ve Devletin Yeniden Yapılandırılması: Türkiye’de Kamu Reformu Üzerine İncelemeler, De Ki Yayınevi, Ankara, 2006.
• Bağımsız Sosyal Bilimciler-İktisat Grubu, “Güçlü Ekonomiye Geçiş Programı Üzerine Değerlendirmeler”, http://www.bagimsizsosyalbilimciler.org/Yazilar_BSB/BSBgegp.pdf, [Erişim Tarihi: 26.11.2007], s.1–43.
• Bağımsız Sosyal Bilimciler, “IMF Gözetiminde 10 Uzun Yıl, 1998–2008: Farklı Hükümetler, Tek Siyaset”, Haziran 2006, Ankara, http://www.bagimsizsosyalbilimciler.org/Yazilar_BSB/ BSB2006_Final.pdf, [Erişim Tarihi: 10.10.2007], s.1-88.
• Başbakanlık, Acil Eylem Planı, 2002, http://www.belgenet.com/eko/acileylem_161102.html, [Erişim Tarihi: 03.10.2007].
• Başesgioğlu, Murat, “Açılış Konuşması”, Sosyal Güvenlikte Yeni Dönem ve İşveren Yükümlülükleri Semineri, Yorum Matbaacılık, Ankara, 2007.
• Birgün, 03.12.2007.
• Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı, “Sosyal Güvenlik Reformu: Sorunlar ve Çözüm Önerileri”, Nisan 2005.
• Çelik, Aziz, “Sosyal Güvenliğe Devlet Katkısı Azalacak”, http://www.disk.org.tr/content_images/ SGY1.pdf, [Erişim Tarihi: 10.11.2007].
• DİSK, “Sosyal Güvenlik Sisteminde Reform Önerisi’ne İlişkin DİSK’in Değerlendirme Raporu”, 2004, http://www.antimai.org/cy/disksosguv.htm, [Erişim Tarihi: 03.09.2007].
• DİSK, KESK, TMMOB, TTB, “Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Yasası’na İlişkin Görüşlerimiz”, DİSK’in Sesi Dergisi Özel Eki, 2006, s.1–104.
• DPT, 7. Beş Yıllık Kalkınma Planı 1994–1999, http://www.dpt.gov.tr/dptweb/ekutup96/plan7/ pln7-oku.html, [Erişim Tarihi: 01.12.2007].
• DPT, 8. Beş Yıllık Kalkınma Planı 2001–2005, http://ekutup.dpt.gov.tr/plan/viii/plan8str.pdf, [Erişim Tarihi: 25.11.2007].
• DPT, 9. Kalkınma Planı Sosyal Güvenlik Özel İhtisas Komisyonu Raporu, http://plan9.dpt.gov.tr/ oik11_sosyalguvenlik/sosyalgu.pdf, [Erişim Tarihi: 25.11.2007].
• Erdoğdu, Seyhan, “Sosyal Politikada Değişim ve Sosyal Güvenlik Reformu”, Mülkiye Dergisi, Sayı: 252, 2006, s.211–236.
• Erdoğdu, Seyhan, “Türkiye’de Emeklilik Sisteminde Değişim”, 13 Nisan 2006, http://www.sendika. org/yazi.php?yazi_no=5772, [Erişim Tarihi: 05.10.2007].
• Ervik, Rune, “The Battle for Future Pensions: Global Accounting Tools, International Organizations and Pension Reforms”, Global Social Policy, Vol.5, 2005, s.29–54.
• Evrensel, 06.09.2005 (Aktaran: Berna Güler Müftüoğlu, “Küresel ve Yerel Aktörlerin Sosyal Güvenlik Sisteminin Dönüşümüne Etkileri”, İktisat Dergisi, Sayı: 478, 2006, s. 42–47).
• Evrensel, 30.09.2004.
• Güler, Birgül Ayman, “Sosyal Devlet ve Yerelleşme”, Memleket SiyasetYönetim Dergisi, Sayı: 2, 2006, s.29-42.
• Güzelsarı, Selime, “Kamu Yönetimi Disiplininde Yeni Kamu Yönetimi İşletmeciliği ve Yönetişim Yaklaşımları”, Kamu Yönetimi Gelişimi ve Güncel Sorunları, (Ed. M. Kemal Öktem-Uğur Ömürgönülşen), İmaj Yayınevi, Ankara, 2004, s.85–137.
• Hazine Müsteşarlığı Basın Duyurusu, 7 Temmuz 2006, Sayı: 2006/73.
• IMF 8. Gözden Geçirmeye İlişkin Niyet Mektubu, 15 Temmuz 2004.
• IMF Press Release No.04/225, 26 October 2004.
• Karacık, Abdullah, Pınar Kayalı, Alaattin Büyükkaya ve Yılmaz Argüden, Emekli ve Mutlu-Türk Sosyal Güvenlik Sisteminin Sorunları, Çözüm Önerileri ve Özel Sigortacılık Girişimi, TÜSİAD, İstanbul, 1996.
• Kayıkçı, Sabrina, “Küreselleşmenin Kamu Yönetimi Paradigmasına Etkisi ve Türk Kamu Yönetimine Yansımaları”, Mülkiye Dergisi, Sayı: 256, 2007, s.165–186.
• KESK, TMMOB, TTB, DİSK, “5510 Sayılı SSGSS Yasası Hakkında Ortak Değerlendirme”, http://www.kesk.org.tr/index.php?option=com_content&task=view&id=615&Itemid=95, [Erişim Tarihi: 05.12.2007].
• KESK, “‘Sosyal Güvenlik Reformu’ Alternatif Yasa Komisyonu Raporu 2”, 23 Eylül 2004, http:// www.sendika.org/yazi.php?yazi_no=892, [Erişim Tarihi: 02.09.2007].
• Kudatgobilik, Tuğrul, “Açılış Konuşması”, Sosyal Güvenlikte Yeni Dönem ve İşveren Yükümlülükleri Semineri, Yorum Matbaacılık, Ankara, 2007.
• Mesa-Logo, Carmelo, “Emeklilik Reformu Üzerine Söylenceler ve Gerçekler: Latin Amerika Deneyimi”, çev. M.Meryem Kurtulmuş Kıroğlu, İktisat Dergisi, Sayı: 478, 2006, s.31–41.
• Müftüoğlu, Berna Güler, “Küresel ve Yerel Aktörlerin Sosyal Güvenlik Sisteminin Dönüşümüne Etkileri”, İktisat Dergisi, Sayı: 478, 2006, s.42–47.
• Mülkiyeliler Birliği, “Sosyal Güvenlik Reformu Üzerine Mülkiyeliler Birliği Görüşü”, Ankara, 2006, http://www.mulkiye.org.tr/ebulten/g2.php, [Erişim Tarihi: 15.11.2007].
• Özdemir, Ali Murat ve Gamze Yücesan Özdemir, “Türkiye’de Sosyal Güvenliğin Derin Dönüşümü: Farklı ‘Birey’ Tahayyülleri”, İktisat Dergisi, Sayı: 478, 2006, s.48–54.
• Özdemir, Ali Murat, “Üretimin Söylemlerindeki Dönüşüm, Kolektif Hak Kavramı ve Emeğin Hukuku”, Çalışma ve Toplum, Sayı: 2, 2006, s.49-59.
• Özveri, Murat, “Yoksulluğun Yönetilmesi ve Sosyal Güvenlik Hakkı”, Praksis, Sayı: 9, 2003, s.321–336.
• Pirler, Bülent, “Sosyal Güvenlik Reformu”, İşveren Dergisi, Şubat 2004, http://www.tisk.org.tr/ isveren_sayfa.asp?yazi_id=889&id=52, [Erişim Tarihi: 03.11.2007].
• Radikal, 15.12.2005.
• Radikal, 06.12.2007.
• Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı.
• Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı, Aylık İstatistik Bülteni, Sayı: XX, 2007, http://www.sgk.gov. tr/doc/istatistik/010407_00.pdf, [Erişim Tarihi: 05.09.2007].
• TİSK, “TİSK’in ‘Sosyal Güvenlik Reformu’na İlişkin Tasarı ve Taslaklar Hakkındaki Temel Görüşleri”, Kasım 2005, http://www.tisk.org.tr/hukuk/guncel.asp?id=12, [Erişim Tarihi: 03.11.2007].
• TİSK, “TİSK’in 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununa İlişkin Görüş ve Önerileri”, Kasım 2006, http://www.tisk.org.tr/hukuk/guncel.asp?id=14, [Erişim Tarihi: 03.11.2007].
• Topak, Oğuz, “Restructuring of Social Security Systems: The Turkish Case”, (basılmamış yüksek lisans tezi), Ankara, ODTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1999.
• Tuncay, Can ve Yusuf Alper, Türk Sosyal Güvenlik Sisteminde Yeniden Yapılanma, Sorunlar, Reform İhtiyacı, Arayışlar ve Çözüm Önerileri, TÜSİAD, İstanbul, 1997.
• Türk-İş, Sosyal Güvenlik Raporu, TÜRK-İŞ, Ankara, 2004.
• Türk-İş, Sosyal Güvenlik: Reform Adı Altında Yapılan Yasal Düzenlemeler Sorunları Çözmeyecek, TÜRK-İŞ, Ankara, 2006.
• World Bank, Averting the Old Age Crisis: Policies to Protect the Old and Promote Growth, Oxford University Press, New York, 1994.
• Yeldan, Erinç, “Sosyal Güvenlik ‘Reformu’”, http://www.bilkent.edu.tr/~yeldane/Yeldan67_19Nis 06, [Erişim Tarihi: 25.10.2007].
• 25.08.1999 tarih ve 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu.
• 7.04.2001 tarih ve 4632 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu.
• 31.05.2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu.
• 15.12.2006 tarihli 2006/112 karar sayılı Anayasa Mahkemesi Kararı.