KAPiTALİZM: TARIMDA ÇÖKÜş VE ÇEVRE TAHRiBATI

Yıl 2010, Sayı: 14, 5 - 36, 31.12.2010

Bahadır Aydın Saadet Aydın Emre Biber

Öz

1990’lardan bu yana çokuluslu şirketlerin dünya tarımı üzerindeki hegemonyasının
güçlenmesi, tarımsal ürünlerin dış ticaretinde uluslararası işbölümünün azgelişmiş

ülkelerin aleyhine gerçekleşmesine yol açmaktadır. Dolayısıyla küreselleşme tartışmalarında, Dünya Bankası, IMF, Dünya Ticaret Örgütü ve Avrupa Birliği’nin

tarıma ilişkin düzenleyici mekanizmaları önemli bir yer tutmaktadır.

Gerçekten de bu süreçte hem Türkiye’de hem diğer birçok azgelişmiş ülkede, tarımsal yapılar çokuluslu şirketler ya da onların yerli ortakları aracılığı ile kontrol

altına alınmıştır. Dünya Bankası ve Dünya Ticaret Örgütü aracılığı ile yürüyen
dünya tarımının kapitalizme eklemlenmesi sürecinin en önemli ayaklarından biri de
IMF tarafından dayatılan istikrar programlarıdır. Başka bir ifadeyle uluslararası

kurumlar aracılığıyla dünya tarımsal üretimi kapitalizmle bütünleştirilmeye çalışılmaktadır. Azgelişmiş ülkelerin tarımsal yapılarının kapitalizme eklemlenmesi süreci

bu ülkelerin doğal kaynaklarının ve biyo-çeşitliliğinin azalmasını ve çevre tahribatını
da beraberinde getirmektedir.

Bu çerçevede çalışmada bu sürecin tarımsal üretimde ve buna bağlı gıda üretiminde açığa çıkardığı sonuçlar ülke örnekleri üzerinden incelenecektir. Ayrıca bu çalışma uluslararası sermayenin tarımsal üretim üzerindeki egemenlik boyutunu analiz

edecektir.

Anahtar Kelimeler

Kapitalizm, tarımsal üretim, tarımsal yapılarda dönüşüm, biyo- çeşitlilik, ekolojik yıkım

Kaynakça

• Action Aid International, Power Hungry: six reasons to regulate global food corporations, Johannesburg, January, 2005, s.13.
• Aydın Bahadır, Tarımsal İşletmelerin Analizi, TMMOB-ZMO Tarım Politikaları Yayın Dizisi No.5, Eylül 2005, s.13-14.
• Aydın Bahadır, “Tarımda SözleĢmeli Üretim Modeli”, Ekonomik Yaklaşım, Sayı:65, Cilt:18, Ankara, 2007.
• Aydın Bahadır, Tarımsal Dış Ticarette Değişim, TMMOB-ZMO Tarım Politikaları Yayın Dizisi:8, Ankara, 2009.
• Aydın Zülküf, “Neo-Liberal Transformation of Turkish Agriculture”, Journal of Agrarian Change, Vo.10, No.2, April, Wiley-Blackwell, 2010, s.149-187.
• Aydın Zülküf, “Genetik Mühendisliği, Yoksulluk ve Gıda Sorunu”, Toplum ve Bilim, Birikim Yayınları, Yaz 85, 2000, s.115.
• Bryant Coralie, “Property Rights for the Rural Poor: The Challenge of Landlessness”, Journal of International Affairs, 52, 1998, s.181-190.
• Commander Simon, “Structural Adjustment and Agriculture”, Theory and Practice in Africa and Latin America, ODI, London, 1989.
• Duru Bülent, “Küresel Sermaye Birikimi ve Ekolojik Bunalım”, Devlet ve Sermayenin Yeni Biçimleri, Derleyen Ramazan Günlü, Dipnot, Ankara, 2008, s.97-118.
• Ecevit Mehmet C., Karkıner Nadide, Büke Atakan, “Köy Sosyolojisinin DaraltılmıĢ Kapsamından, Tarım-Gıda-Köylülük ĠliĢkilerine Yönelik Bazı Değerlendirmeler”, Mülkiye, Bahar, Cilt:XXXIII, Sayı 262, Ankara, 2009, s.41-61.
• FAO, “Some Trade Policy Issues Relating to Trends in Agricultural Imports in the context of Food Security”, Committee on Commodity Problems: sixty-fourth session, Rome 18-21 March, 2003, s.10-18.
• FAO, Statistics Division, (http://faostat.fao.org/default.aspx),10.11.2009.
• FAO, “State of Food Insecurity in The World”, Monitoring Progress Towards The World Food Summit and Millennium Development Goals, 2004.
• FIAN, Agrarian Reform in Brazil, La Via Campesina 2000,
• http://www.fian.org/resources/documents/others/agrarian-reform-in- brazil/pdf,
• Foster John Bellamy, Savunmasız Gezegen, Çeviren: Hasan Ünder, EPOS Yayınları-6, Ankara, 2002.
• Foster John Bellamy, Magdoff Fred, “Liebig, Marx ve Toprağın Verimliliğinin TükeniĢi”, Çeviren: A.BaĢer Kafaoğlu, Tarım- Bolluk İçinde Yoksulluk, Kaynak Yayınları, Ġstanbul, 2002.
• Goreux Louis, Cotton after Cancun, unpublished draft discussion paper prepared for an initiative of the Sahel and West African Club, OECD, March, 2004.
• Harvey David, Yeni Emperyalizm, Everest Yayınları, Ġstanbul, 2004.
• Hayter Teresa, Emperyalizmin Yardımı, Çeviren: Sonay Özdemir, Yöntem Yayınları:5 Bilim-AraĢtırma-Belgeler Dizisi:1, Ġstanbul, 1972.
• Heinisch Elinor Lynn, “West Africa versus the United States on cotton subsidies: how, why and what next?”, Journal of Modern African Studies, 44, 2, 2006, s.251-274.
• Joensen Lilian, Semino Stella, “Argentina‟s Torrid Love Affair With The Soybean, Seedling”, Grain, http://www.grain.org 2004, s.5-10.
• Kendir Hülya, “KüreselleĢen Tarım ve Türkiye‟de Tarım Reformu”, Praksis 9, KıĢ-Bahar, Ankara, 2003, s.277-300.
• Koçtürk Osman Nuri, Gıda Emperyalizmi, TMMOB-ZMO Ekim – Ankara, 2009.
• Koçtürk Osman Nuri, Açlık Korkusu, TMMOB-ZMO Ekim –Ankara, 2009.
• KurmuĢ Orhan, Emperyalizmin Türkiye’ye Girişi, Bilim Yayınları, Ġstanbul, 1974.
• Luneau Gilles, Dünya Satılık Değildir, Bove Jose ve François Dufour ile Röportaj, Çeviren: Tülin Yaylagül Gürsel, ĠletiĢim, Ġstanbul, 2001.
• Magdoff Fred, Tokar Brian, “Agriculture and Food in Crisis”, Monthly Review Press, Volume 61, Number 3, 2009, s.1-16.
• McMichael Philip D., “Tensions between National and International Control of the World Food Order: Contours of a New Food Regime, Studies in the New International Comparative Political Economy”, Sociological Perspectives, Vol. 35, No. 2, 1992, s.343-365.
• McMichael Philip D, “Global Besin Politikaları”, Çeviren: A.BaĢer Kafaoğlu, Tarım- Bolluk İçinde Yoksulluk, Kaynak Yayınları, Ġstanbul, 2002.
• NEPAD, “Comprehensive Africa Agriculture Development Programme (CAADP)”, New Partnership for Africa’s Development, 2002, (http://www.nepad-caadp.net/).
• Oral Necdet, Türkiye Tarımında Kapitalizm ve Sınıflar, TMMOB-ZMO Tarım Politikaları Yayın Dizisi No:6, Ankara, 2006.Oxfam,: The Impact of US Cotton Subsidies on Africa, Cultivating Poverty Oxfam Briefing Paper, 2002.
• Sharma Devinder, Trade Liberalization in Agriculture Lessons from the First 10 Years of the WTO, Forum for Biotechnolgy &Food Security, New Dehli/India, November 2005.
• Sharma Manas, Sharma Jagdish P. “Imperialism Impact on Agriculture & Environment”, Asian Tribune Vol. 10, No.250, 2007.
• Tilford Dave, “Metin Kutusu 7-1 Adil Ticaret ve Tüketici”, Dünyanın Durumu 2004, Worldwatch Enstitüsü, Çeviren: AyĢe BaĢçı Sander, TEMA Vakfı Yayınları No:44, Ġstanbul, 2004.
• UNDP, Making Global Trade Work for People, United Nations Development Programme, Earthscan Publications, London, 2003.
• Yenal Zafer, “Türkiye‟de Tarım ve Gıda Üretiminin Yeniden Yapılanması ve UluslararasılaĢması”, Toplum ve Bilim, Bahar 88, Birikim Yayınları, Ġstanbul, 2001, s.32-54.
• Yıkılmaz Necla, Yeni Dünya Düzeni ve Çevre, SAV, Sosyal AraĢtırmalar Vakfı-3, KüreselleĢme Dizisi-1, Ġstanbul, (Tarihsiz).